Ανακαλύφθηκαν
μυστηριώδεις πανίσχυρες εκρήξεις ακτίνων Γάμμα που κρατάνε για ώρες και πιθανώς
προέρχονται από τον θάνατο τεράστιων άστρων.
Καθημερινή, 17/4/2013
Μια άγνωστη
μέχρι σήμερα μορφή εκρήξεων ακτίνων Γάμμα εντόπισαν οι αστρονόμοι, η οποία
εκλύει τεράστια ενέργεια και μπορεί να διαρκέσει ολόκληρες ώρες, αντίθετα με
τις έως τώρα γνωστές εκρήξεις ακτίνων Γάμμα, που συνήθως δεν κρατάνε πάνω από
μερικά δευτερόλεπτα. Οι επιστήμονες κάνουν την εικασία ότι οι ακτινοβολίες
αυτές προέρχονται από το θάνατο γιγάντιων άστρων.
Για πρώτη
φορά στις 25 Δεκεμβρίου 2010 οι επιστήμονες είχαν παρατηρήσει μια τέτοια
παράξενη τεράστια έκρηξη που διήρκεσε δύο ώρες και την ονόμασαν «έκρηξη των
Χριστουγέννων». Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Βρετανό αστρονόμο Άντριου Λέβαν
του πανεπιστημίου του Γουόργουικ, που έκαναν τη σχετική ανακοίνωση σε συνέδριο
στις ΗΠΑ, σύμφωνα με το Space.com, έκαναν τις παρατηρήσεις τους με το
τηλεσκόπιο «Τζέμινι» στη Χαβάη, με το οποίο υπολόγισαν ότι η έκλαμψη διαρκείας
των ακτίνων Γάμμα προήλθε από απόσταση επτά δισεκατομμυρίων ετών φωτός, δηλαδή
περίπου στα μισά του παρατηρήσιμου σύμπαντος.
Οι
επιστήμονες πιστεύουν ότι η πηγή αυτής της αινιγματικής έκρηξης είναι ένα
σούπερ-γιγάντιο άστρο με μάζα όσο 1.000 Ήλιοι (ένα από τα μεγαλύτερα και
λαμπρότερα στο σύμπαν) και με πιθανή ακτίνα 1,6 δισεκατομμύρια χιλιόμετρα, μια
πραγματικά…αστρονομική απόσταση. Όταν ένα τέτοιο άστρο εκρήγνυται δημιουργώντας
μια τεράστια σούπερ-νόβα (υπερκαινοφανής αστέρας), τότε η έκρηξη μπορεί να
συνοδεύεται από πολύωρη εκπομπή ακτίνων-γ, που αποτελεί την ακτινοβολία φωτός
με την μεγαλύτερη ενέργεια στο σύμπαν.
Μέχρι τώρα,
οι αστρονόμοι είχαν συχνά παρατηρήσει εκρήξεις ακτίνων Γάμμα από σούπερνόβα, οι
οποίες συνήθως διαρκούσαν έως δύο δευτερόλεπτα ή σπανιότερα για μερικά λεπτά.
Τα τηλεσκόπια Swift, Φερμι παρατηρούν κατά μέσο όρο μια τέτοια έκρηξη κάθε
ημέρα στο σύμπαν. Το φαινόμενο συμβαίνει όταν ένα άστρο καταρρέει βαρυτικά και
δημιουργεί μια μαύρη τρύπα στη θέση του, η οποία, με τη σειρά της, καθώς
«καταβροχθίζει» την γύρω ύλη, επιταχύνει ένα μέρος από αυτά τα σωματίδια, που
διαφεύγουν με σχεδόν την ταχύτητα του φωτός και έτσι δημιουργούν στιγμιαίους
«πίδακες» ακτινοβολίας-γ.
Όταν όμως το
άστρο έχει τεράστια μάζα, η έκλυση των ακτίνων Γάμμα φαίνεται πως μπορεί να
κρατήσει πολύ περισσότερο. Έτσι, τώρα πλέον γίνονται αντιληπτές εκρήξεις
ακτίνων γάμμα που κρατάνε επί ολόκληρες ώρες. «Αυτά τα φαινόμενα είναι ανάμεσα
στις μεγαλύτερες εκρήξεις στη φύση, όμως μόλις τώρα αρχίζουμε να τις βρίσκουμε.
Το γεγονός αυτό δείχνει ότι το σύμπαν ένα πολύ πιο βίαιο και ετερόκλητο μέρος
από ό,τι είχαμε φανταστεί», δήλωσε ο Άντριου Λέβαν.
Στο ίδιο
αστρονομικό συνέδριο στις ΗΠΑ, άλλη μία επιστημονική ομάδα, με επικεφαλής τον
Μπρους Ζαντρ του Γαλλικού Εθνικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών (CNRS),
παρουσίασε στοιχεία για παρόμοιες εκρήξεις διαρκείας ακτίνων Γάμμα, με πιθανή
προέλευση το θάνατο υπερ - γιγάντιων άστρων. Οι ερευνητές, που έκαναν και τη
σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστροφυσικής «The Astropgysical Journal»,
παρατήρησαν το Δεκέμβριο του 2011 μια έκρηξη ακτίνων Γάμμα που διήρκεσε επτά
ολόκληρες ώρες και ήταν η μεγαλύτερη που έχει ποτέ καταγραφεί.
