(ΒΗΜΑ, 15/12/2009)
Κάθε φορά που αναπνέετε, ίσως πρέπει να αφήνετε το νου σας να περιπλανιέται στο αχανές διάστημα. Τα αέρια που σχημάτισαν την γήινη ατμόσφαιρα -και πιθανότατα τους ωκεανούς σε επόμενο στάδιο- δεν προήλθαν από το εσωτερικό της Γης, αλλά από το διάστημα, σύμφωνα με μια νέα επιστημονική έρευνα, η οποία έρχεται να ανατρέψει την μέχρι σήμερα κυρίαρχη αντίληψη -που υπάρχει και στα σχολικά εγχειρίδια- ότι πελώρια ηφαίστεια σκόρπισαν με τις εκρήξεις τους τεράστιες ποσότητες αερίων στην πρώιμη Γη.
Η έρευνα, που έγινε από ερευνητές του βρετανικού πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και του αμερικανικού πανεπιστημίου του Χιούστον, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Science». Αν επαληθευθεί, σημαίνει ότι πρέπει να αναθεωρηθεί η τωρινή αντίληψη, που υπάρχει ήδη από τη δεκαετία του '50, ότι τα ηφαίστεια ήσαν η αρχική πηγή της γήινης ατμόσφαιρας. Σύμφωνα με αυτή την κυρίαρχη θεωρία, όταν η Γη (όπως και οι άλλοι πλανήτες) δημιουργήθηκε από το πρωταρχικό νέφος σκόνης και αερίων στο αρχέγονο ηλιακό σύστημα, παγίδεψε στο μανδύα της, κάτω από το φλοιό της, ένα μέρος αυτών των αερίων.
Στη συνέχεια, στη διάρκεια των επόμενων εκατοντάδων εκατομμυρίων ετών, υποτίθεται ότι αυτά τα παγιδευμένα αέρια επέστρεψαν στη γήινη ατμόσφαιρα μέσα από τις διαδοχικές ισχυρές εκρήξεις των πρώτων ηφαιστείων. Η γήινη βαρύτητα συγκράτησε τα αέρια να μην διασκορπιστούν ξανά στο διάστημα και το ανακάτεμά τους (μαζί με το οξυγόνο που δημιούργησε η φωτοσύνθεση των φυτών, καθώς και τα άλλα μόρια που προήλθαν από την εξέλιξη της ζωής) σχημάτισαν σταδιακά την ατμόσφαιρα που γνωρίζουμε σήμερα - και χάρη στην οποία ζούμε.
Όμως οι επιστήμονες (καθηγητής Κρις Μπαλεντάιν, δρ Γκρεγκ Χόλαντ, δρ Μάρτιν Κάσιντι) μελέτησαν, με νέες εξελιγμένες τεχνικές, τέτοιου είδους αρχαία ηφαιστειακά αέρια, παγιδευμένα επί δισεκατομμύρια χρόνια σε βαθειά πηγάδια στο Νέο Μεξικό, από όπου ποτέ πριν δεν είχαν βγει στην επιφάνεια και συνεπώς δεν είχαν «μολυνθεί» από τη σημερινή ατμόσφαιρα.
Ιδίως οι ερευνητές μελέτησαν τις αναλογίες ισοτόπων και τις ποσότητες των σπάνιων αέριων στοιχείων «κρυπτόν» και «ξένον» και διαπίστωσαν ότι οι αναλογίες και οι ποσότητές τους δεν ταιριάζουν καθόλου με αυτές που εκτιμάται ότι υπήρχαν στο πρωτογενές νέφος αερίων ηλιακής προέλευσης, που παγιδεύτηκε κάτω από το γήινο φλοιό. Οι αναλογίες των «ηλιακών αερίων» που υπήρχαν στην πρωτόγονη Γη, συνεχίζουν να υπάρχουν και σήμερα στον ηλιακό «άνεμο» και έτσι έχουν μετρηθεί από δορυφόρους.
Αντίθετα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι οι αναλογίες του «κρυπτού» και του «ξένου» στα σημερινά παγιδευμένα υπόγεια αέρια ταιριάζουν μια χαρά με εκείνες που υπάρχουν σε ορισμένους μετεωρίτες, όπως έχουν δείξει αναλύσεις μετεωριτών που έπεσαν στη Γη. Οι μετεωρίτες αυτοί σχηματίστηκαν πριν περίπου 4,5 δισ. χρόνια, στην απαρχή του ηλιακού μας συστήματος.
Έτσι, οι επιστήμονες συμπέραναν ότι τα ηφαιστειακά αέρια δεν συνέβαλαν σχεδόν καθόλου στη δημιουργία της πρώτης ατμόσφαιρας του πλανήτη μας. Αντίθετα, ως πιθανότερη πηγή προέλευσης μεγάλου μέρους της πρωτο-ατμόσφαιρας και των πρώτων ωκεανών θεωρούν το «βομβαρδισμό» της αρχαίας Γης με κομήτες και μετεωρίτες, που ήσαν πλούσιοι σε αέρια και νερό και προέρχονταν από τις εσχατιές του ηλιακού μας συστήματος. Όταν αυτοί έπεσαν στη Γη, εξατμίστηκαν από τη σφοδρή σύγκρουση, γεμίζοντας με υδρατμούς και άλλα αέρια (κρυπτόν, ξένον κλπ) τον πλανήτη μας.
