του Ηλία Μαγκλίνη, Καθημερινή, 3/8/2013
Τρεις προδότες βασανίζει στο βαθύτερο σημείο της Κόλασης του Δάντη ο ίδιος ο Εωσφόρος αυτοπροσώπως: τον Ιούδα, τον Κάσσιο και τον Βρούτο. Οι δύο τελευταίοι είναι οι προδότες του Ιουλίου Καίσαρα. Ωστόσο, προστάτης άγιος των Γάλλων Ιακωβίνων, κατά τη Γαλλική Επανάσταση, ήταν ο Βρούτος. Όπως γράφει ο ιστορικός Τζον Χιρστ στη «Σύντομη Ιστορία της Ευρώπης» (εκδ. Μεταίχμιο), η τιμητική αυτή θέση για τον Βρούτο οφειλόταν στο ότι θεωρήθηκε «ο ιδρυτής της ρωμαϊκής δημοκρατίας» γι’ αυτό και στην επαναστατική Γαλλία «υπήρχε προτομή του Βρούτου στη συνέλευση, δίπλα στο βάθρο του ομιλητή. Δρόμοι μετονομάζονταν σε οδούς Βρούτου και γονείς ονόμαζαν Βρούτο τα παιδιά τους».
Όλα αυτά βέβαια στη φάση κατά την οποία η Επανάσταση μεταλλάσσεται σε δικτατορία που ζητάει κεφάλια. «Η αδιάλλακτη ρεπουμπλικανική αρετή –η πεποίθηση να θυσιάζονται τα πάντα στον βωμό του κράτους–, η προθυμία για αιματοχυσία και η άποψη ότι κάτι τέτοιο εξαγνίζει, ιδού η συνεισφορά της Ρώμης στο πρώτο σύγχρονο, ολοκληρωτικό κράτος», γράφει ο Χιρστ. Το σύνθημα περί ελευθερίας, ισότητας και αδελφοσύνης, και κυρίως το λαμπρό εκείνο κείμενο-μανιφέστο της Γαλλικής Συνέλευσης με τον τίτλο «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη», επισκιάστηκαν από το στομωμένο, εξαιτίας της αλόγιστης χρήσης, λεπίδι της λαιμητόμου...
Οι ριζοσπάστες Γάλλοι επαναστάτες λάτρεψαν έναν συνωμότη. Η περίφημη σκηνή που μας μεταφέρει ο συναρπαστικός Σουητώνιος στους «Βίους των Καισάρων» είναι ότι όταν το πρωί των Ειδών του Μαρτίου (15 Μαρτίου του 44 π.Χ.) ο Ιούλιος Καίσαρας είδε τον Βρούτο να υψώνει το ξίφος του, είπε στα ελληνικά: «Και συ, τέκνον;». Ο Πλούταρχος, πάλι, αναφέρει ότι λίγο πριν από τη μάχη στην πεδιάδα των Φιλίππων ανάμεσα στα στρατεύματα του Οκταβιανού και σε εκείνα του Αντώνιου, εμφανίστηκε το φάντασμα του Καίσαρα στον Βρούτο, λέγοντάς του ότι είναι «ο κακός του δαίμονας» και ότι θα τον «δει στους Φιλίππους». Ο Βρούτος απάντησε απλώς: «Θα σε δω». Όντως: ηττήθηκε και αυτοκτόνησε απαγγέλλοντας Ευριπίδη.
Ο φόνος του Καίσαρα απέβη μάταιος, καμία δημοκρατία δεν εδραιώθηκε. Αι ειδοί του Μαρτίου στοίχειωσαν τον συνωμότη. Από μια άλλη σκοπιά, αν τζέντλεμαν είναι αυτός «που μάχεται μόνο για χαμένες υποθέσεις», κατά τον Μπόρχες, τότε ο Βρούτος ήταν ένας πρώιμος τζέντλεμαν. Αλλά η δημοκρατία δεν μπορεί ποτέ να είναι μια χαμένη υπόθεση – όχι μόνο τότε, αλλά και τώρα και πάντα.
