Το βιβλίο «Η Εποχή της Λογικής» του Thomas Paine

Σε μορφή PDF για αποθήκευση σε κάθε υπολογιστή.

Για το θάνατο του Marcel Reich-Ranicki

Απόσπασμα συνέντευξης από το περιοδικό Focus, 18/9/2013 

Πέθανε σε ηλικία 93 ετών στη Φρανκφούρτη ο κριτικός λογοτεχνίας και μουσικής Marcel Reich-Ranicki (Μαρσέλ Ράιχ-Ρανίτσκι), γεννημένος στην Πολωνία και εξορισμένος στο Βερολίνο ως «Γερμανός», από το οποίο πάλι εξορίστηκε στη Βαρσοβία ως «Πολωνός». Σε παλαιότερη ανάρτηση είχε γίνει αναλυτικότερη αναφορά στη ζωή και στην ιδιόρρυθμη προσωπικότητα του Ρανίτσκι, ο οποίος είχε αναδειχθεί επί 50 χρόνια σε αυστηρό άρχοντα της λογοτεχνικής κριτικής και είχε καυτηριάσει πολλούς συγγραφείς, αναγνωρισμένους και μη.

Στη συνέντευξη από το περιοδικό Focus ο Ρανίτσκι είναι, ένα έτος πριν από το θάνατό του, λίγο μετά το θάνατο της γυναίκας του Tosia, ήδη καρκινοπαθής αλλά με πεντακάθαρο μυαλό και σαφέστατες απόψεις.

Ο Marcel Reich-Ranicki κάθεται στο σαλόνι του σε μια ψηλή μαύρη πολυθρόνα. Πίσω από την πλάτη του εξέχει μια βιβλιοθήκη που καλύπτει όλο τον τοίχο, η οποία βιβιλιοθήκη είναι γνωστή στη μισή Γερμανία από τις πολλές τηλεοπτικές συνεντεύξεις του.

Ερώτηση: Κύριε Ρανίτσκι, πριν από έξι μήνες πέθανε η σύζυγός σας Τοζία. Ήσασταν μαζί της παντρεμένος σχεδόν 70 χρόνια. Σας πλησίασε από αυτό το γεγονός περισσότερο η ιδέα του θανάτου;

Ranicki: Όχι, όταν είναι κάποιος πάνω από 90 ετών, βρίσκεται ο θάνατος διαρκώς μπροστά του. Φυσικά μου λείπει η γυναίκα μου, λείπει κάθε μέρα, κάθε στιγμή. Είναι σαν να μου κόπηκε ένα κομμάτι του σώματος.

Ερώτηση: Φοβάστε το θάνατο;

Ranicki: Ναι πολύ! Αλλά η διατύπωση της ερώτησής σας δεν μου αρέσει. Δεν φοβάμαι το θάνατο, φοβάμαι που δεν θα υπάρχω πια!

Ερώτηση: Βρεθήκατε σε νεαρή ηλικία στο γκέτο της Βαρσοβίας, στα χρόνια της ναζιστικής κατοχής, πολύ πιο κοντά στο θάνατο απ’ ότι άλλοι άνθρωποι σε ολόκληρη της ζωή τους. Αυτή η εμπειρία άλλαξε την άποψή σας για το θάνατο;

Ranicki: Ο θάνατος ήταν μια ζωντανή εμπειρία στο γκέτο. Όταν η γυναίκα μου κι εγώ βγαίναμε το πρωί από το σπίτι, έπρεπε να περνάμε πάνω από πτώματα που βρίσκονταν σκόρπια στους δρόμους και μεταφέρονταν πάνω σε ανοιχτές χειράμαξες. Η Τοζία κι εγώ γνωριστήκαμε στα 19 μας χρόνια εκείνη την ημέρα που ο πατέρας της Τοζίας κρεμάστηκε στο σπίτι του στο γκέτο από τη ζώνη του. Ήταν νεκρός στο διπλανό δωμάτιο και η Τοζία τον είχε εντοπίσει λίγα λεπτά πριν. Δύο χρόνια μετά έπρεπε να αποχαιρετήσουμε τους γονείς μου Ελένη και Δαυίδ, οι οποίοι μεταφέρθηκαν από το γκέτο ομαδικά. Μερικές μέρες μετά μάθαμε ότι εκτελέστηκαν στις αίθουσες δηλητηριωδών αερίων στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως Treblinka. Ο θάνατος έγινε για μένα κάτι πολύ πραγματικό.

Ερώτηση: Υπάρχει κάποιο βιβλίο για το θάνατο, το οποίο σας εντυπωσίασε ιδιαίτερα;

Ranicki: Πολλοί σπουδαίοι συγγραφείς διηγούνται για το θάνατο. Ιδιαίτερα με συγκίνησε προσωπικά το βιβλίο του Τολστόι «Ο θάνατος Ιβάν Ίλιτς». Δεν είναι μυθιστόρημα αλλά ένα μεγάλο διήγημα. Ο τρόπος όμως που συλλαμβάνει ο Τσολστόι τις σκέψεις ενός ανθρώπου, ο οποίος είναι ετοιμοθάνατος αλλά δεν μπορεί και δεν θέλει να πιστέψει ότι αυτός ο ίδιος, με τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις αναμνήσεις του θα πεθάνει και όλα αυτά που τον καθορίζουν θα καταστραφούν, είναι μεγαλειώδης. Ο Τολστόι μπορούσε να περιγράψει την ψυχή του ανθρώπου με τέτοια ακρίβεια, όπως κανένας άλλος συγγραφέας. Δείχνει την αγωνία ενός ήρωα Ιβάν Ίλιτς, τον αμήχανο θυμό του, την δυσπιστία του όταν πληροφορείται ότι είναι βαρειά άρρωστος. Στο τέλος περιγράφει ο συγγραφέας πώς σε ένα τριήμερο αγώνα με το θάνατο εγκαταλείπεται ο Ιβάν Ίλιτς από τη ζωή, πώς αυτή αποβάλλεται συστηματικά και χωρίς διακοπή από το σώμα του. Ένα φοβερό, ασύγκριτο βιβλίο.

Με τη γυναίκα του Tosia.

Ερώτηση: Υπάρχει κάτι να μας παρηγορήσει για το δικό μας θάνατο;

Ranicki: Όχι δεν υπάρχει!

Ερώτηση: Πώς φαντάζεστε τη μετά θάνατο ζωή;

Ranicki: Δεν υπάρχει το επέκεινα, δεν υπάρχει μετά θάνατο ζωή! Οπότε δεν υπάρχει και λόγος να φαντάζομαι αυτή τη ζωή. Ο θάνατος είναι το οριστικό τέλος.

Ερώτηση: Υπάρχουν στη λογοτεχνία πολλές περιγραφές της μετά θάνατο ζωής: Η «Θεϊκή κωμωδία» του Δάντη ή στο βιβλίο «Κεκλεισμένων των θυρών» του Σάρτρ. Η συγγραφέας Σίβυλα Λεβιτσάρωφ παρουσιάζει διαρκώς στα μυθιστορήματά της τοπία από τα επέκεινα, στα οποία κινούνται πεθαμένοι.

Ranicki: Σας παρακαλώ τώρα να μην ανακατεύετε τα πράγματα. Η «Θεϊκή κωμωδία» προέρχεται από το 14^ο αιώνα. Ο Δάντης μετατρέπει τη θεολογία σε λογοτεχνία. Αν πράγματι πίστευε ο ίδιος στη μετά θάνατο ζωή είναι μια άλλη ιστορία. Για τον Σαρτρ ήταν το θέμα των «Κεκλεισμένων θυρών» ένα εγκεφαλικό παιχνίδι, ήθελε να μεταφέρει συγκεκριμένες φιλοσοφικές ιδέες σε λογοτεχνικές εικόνες. Δεν έχει να κάνει τίποτα με κάποια πίστη σε μετά θάνατο ζωή. Και αφού κάποια συγγραφέας Λεβιτσάρωφ πιστεύει σήμερα ότι πρέπει να γράψει πώς περνάνε οι πεθαμένοι σε μεταθανάτια τοπία, είναι δικαίωμά της. Δεν πρόκειται να το διαβάσω!

Ερώτηση: Δεν είστε θεοσεβούμενος άνθρωπος. Όμως πολλές θρησκείες υπόσχονται μια συνεχιζόμενη ζωή μετά θάνατο. Θα βρίσκατε εσείς κάποια πατηγοριά σε μια θρησκεία;

Ranicki: Όχι! Δεν υπάρχει ζωή μετά το θάνατο. Ο Μαρξ ονόμασε τη θρησκεία «όπιο για το λαό». Είναι σημαντικό να βλέπουμε την πραγματικότητα όπως αυτή είναι. Ακόμα κι όταν δεν μου αρέσει αυτό που βλέπω. Δεν έχει νόημα να εξαπατώ τον εαυτό μου. Η θρησκεία είναι όπως τα ματογυάλια που θολώνουν την εικόνα της πραγματικότητας, εξαφανίζουν τις πικρές αλήθειες πίσω από ένα ήπιο πέπλο… Γι’ αυτό και αρνούνται πεισματικά οι οπαδοί αυτών των θρησκειών να βγάλουν τα παραμορφωτικά γυαλιά. Ακόμα και στο γκέτο προσπάθησα να βλέπω τα πράγματα όπως ήταν πραγματικά, χωρίς να δημιουργώ ψευδαισθήσεις.

Ερώτηση: Τι κάνετε για να αντιμετωπίσετε με τις σκέψεις την ιδέα του θανάτου;

Ranicki: Δεν ξεπερνιέται η ιδέα του θανάτου, τα είπαμε προηγουμένως. Η σκέψη στο θάνατο είναι μαρτύριο, δεν μπορούμε να το αποτρέψουμε αυτό.

Ερώτηση: Είστε τώρα 92 ετών. Όταν βγάλετε ένα γενικό συμπέρασμα, τι ήταν σημαντικότερο στη ζωή σας;

Ranicki: Η αγάπη, η λογοτεχνία, η μουσική, η οικογένειά μου, η γυναίκα μου – όχι πάντα με αυτή τη σειρά. Άλλοτε ήταν σημαντικότερο το ένα, άλλοτε το άλλο, ανάλογα με την περίσταση.

Ερώτηση: Υπάρχει κάτι που θα θέλατε να κάνετε ακόμα;

Ranicki: (διάλειμμα σκέψης) Κυρίως θα ήθελα να κάνω πράγματα με μεγάλη διάρκεια. Αυτό που με τρομάζει πολύ στο θάνατο είναι η βεβαιότητα ότι δεν θα μπορώ να διαβάζω τις εφημερίδες της επόμενης μέρας. Θέλω να μάθω τη συνέχεια, θέλω να συμμετέχω… Θέλω να διαβάσω το επόμενο φύλλο της εφημερίδας. Αλλά αυτό δεν γίνεται, κάποτε τελειώνουν όλα.

Ερώτηση: Τα γηρατειά έχουν κάποια μειονεκτήματα, είναι μια κοινότυπη διαπίστωση. Έχουν όμως από τη σκοπιά σας και πλεονεκτήματα τα γηρατειά;

Ranicki: Μην ακούτε ιστορίες για σοφία και ηπιότητα του γήρατος. Αυτά είναι συναισθηματικές μπαρούφες. Τα γηρατειά είναι φρικτά! Μας αφαιρούν σιγά σιγά όλα αυτά που μας αρέσουν, όλα στα οποία πιστεύουμε ότι μπορούμε να εμπιστευόμαστε. Ο Philip Roth, ο μεγάλος Αμερικάνος συγγραφέας, είπε κάποτε: «Τα γηρατειά είναι μια σφαγή!»  Η Ακαδημία στη Στοκχόλμη πρέπει να ντρέπεται που δεν του έδωσε ακόμα το βραβείο Νόμπελ λογοτεχνίας. Ο Roth έχει δίκιο! Σε μεγάλη ηλικία έχουμε απέναντί μας έναν πανίσχυρο αντίπαλο, είμαστε μόνοι και γινόμαστε όλο και ασθενέστεροι… Αυτός ο αντίπαλος, ο χρόνος, γίνεται όλο πιο ισχυρός και καταστρέφει διαρκώς κάτι από μας, χωρίς να μπορούμε να αντισταθούμε, μέχρι που μας εξαλείφει τελείως. Δεν βλέπω κανένα πλεονέκτημα στα γηρατειά!

(βλέπε επίσης >>>)

O πυρήνας της Γης περιστρέφεται αντίθετα

www.in.gr, 18/9/2013

Ακούγεται παράξενο, κι όμως τα τελευταία χρόνια συσσωρεύονται ενδείξεις ότι το εξωτερικό στρώμα του πυρήνα της Γης περιστρέφεται προς τη Δύση, αντίθετα δηλαδή από την επιφάνεια.

Έρευνα του Πανεπιστημίου του Λιντς στη Βρετανία δείχνει τώρα να εξηγεί γιατί ο εξώτερος  πυρήνας κινείται με αυτόν τον τρόπο: τον αναγκάζει το μαγνητικό πεδίο του πλανήτη.

Ο πυρήνας της Γης άρχισε να σχηματίζεται όταν ο νεαρός πλανήτης βρισκόταν ακόμα σε διάπυρη, υγρή κατάσταση. Τα βαριά στοιχεία όπως ο σίδηρος βυθίστηκαν προς το κέντρο, ενώ τα ελαφρύτερα παρέμειναν στο φλοιό.

Ο πυρήνας πιστεύεται ότι αποτελείται από δύο στρώματα: τον εξώτερο πυρήνα, ο οποίος αποτελείται από λιωμένο σίδηρο και νικέλιο. Το υλικό αυτό κυκλοφορεί μέσα στον εξώτερο πυρήνα λόγω ρευμάτων μεταφοράς θερμότητας, και η κίνηση αυτή δημιουργεί το προστατευτικό μαγνητικό πεδίο της Γης.

Κάτω από τον εξώτερο πυρήνα βρίσκεται ο εσώτερος, μια σφαίρα στο μέγεθος της Σελήνης που αποτελείται από συμπαγή σίδηρο. Ο εξώτερος πυρήνας πιστεύεται ότι συμπεριφέρεται ως στερεό, λόγω όμως της υψηλότερης θερμοκρασίας του δεν παράγει μαγνητικό πεδίο.

 

Τα τελευταία χρόνια έχουν προκύψει ενδείξεις (όπως αυτή η μελέτη στo Science) ότι ο εσώτερος πυρήνας κινείται με μεγαλύτερη γωνιακή ταχύτητα από ό,τι ο πλανήτης -χρειάζεται δηλαδή λιγότερο από 24 ώρες για να ολοκληρώσει μια πλήρη περιστροφή.

Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο εξώτερος πυρήνας, ή τουλάχιστον το εξωτερικό στρώμα του, κινείται προς τη Δύση, αντίθετα από τον υπόλοιπο πλανήτη. Αυτό γίνεται αντιληπτό στην επιφάνεια ως μετατόπιση του μαγνητικού πεδίου προς τη Δύση, ένα φαινόμενο που είχε παρατηρήσει το 1692 ο Έντμουντ Χάλεϊ, ο οποίος ανακάλυψε επίσης τον ομώνυμο κομήτη.

Την εξήγηση για την ανάποδη κίνηση φαίνεται τώρα να προσφέρει μια νέα μελέτη που βασίστηκε σε προσομοιώσεις και δημοσιεύεται στην αμερικανική επιθεώρηση PNAS.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν τον υπερυπολογιστή Monte Rosa στην Ελβετία για να τρέξουν ένα υπολογιστικό μοντέλο του πυρήνα με τα δύο του στρώματα. Όπως υποστηρίζουν, η ακρίβεια της προσομοίωσης ήταν 100 φορές μεγαλύτερη σε σχέση με άλλα μοντέλα.

Όπως αναφέρει ο Φίλιπ Λίβερμορ, πρώτος συγγραφέας της δημοσίευσης, η συμπεριφορές του εξώτερου και του εσώτερου πυρήνα «εξηγείται με όρους ίσης και αντίθετης δράσης».

Το μαγνητικό πεδίο που δημιουργεί ο εξώτερος πυρήνας «σπρώχνει τον εσώτερο πυρήνα προς τα ανατολικά, αναγκάζοντάς τον να περιστρέφεται ταχύτερα από τον υπόλοιπο πλανήτη. Ταυτόχρονα όμως σπρώχνει τον εξώτερο υγρό πυρήνα προς την αντίθετη κατεύθυνση, αναγκάζοντάς τον να περιστρέφεται προς τα δυτικά».

Εκτός όμως του ότι εξηγούν την ανάποδη κίνηση του εξώτερου πυρήνα, οι ερευνητές προχωρούν και σε μια πρόβλεψη: επισημαίνουν ότι το μαγνητικό πεδίο της Γης αλλάζει, έστω και με αργούς ρυθμούς, και οι μεταβολές αυτές μπορεί κάποια στιγμή να αλλάξουν τις δυνάμεις που επηρεάζουν την κίνηση του πυρήνα.

Αυτό σημαίνει ότι ο εξώτερος πυρήνας ενδέχεται να μην κινείται πάντα προς τη Δύση: όπως επισημαίνει η μελέτη, τα τελευταία 3.000 υπάρχουν ενδείξεις ότι υπήρχαν περίοδοι κατά τις οποίες ο πυρήνας περιστρεφόταν προς την Ανατολή.

Η ζωή του Στίβεν Χόκινγκ

Βιβλία, βιβλία

Της ΣΤΑΥΡΟΥΛΑΣ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ, Ελευθεροτυπία, 11/9/2013

Μαθηματικός, θεωρητικός φυσικός και κοσμολόγος, ο Βρετανός καθηγητής Στίβεν Χόκινγκ συγκαταλέγεται στις μεγαλύτερες ιδιοφυΐες του 20ού αιώνα και μολονότι χτυπημένος από ασθένεια των κινητικών νευρώνων απ' όταν σπούδαζε ακόμη, δεν έχει πάψει να τροφοδοτεί την επιστημονική κοινότητα με τους διανοητικούς του καρπούς.

Αναπόφευκτα, η επικείμενη έκδοση της αυτοβιογραφίας του ανθρώπου που εξερεύνησε όσο κανείς σύγχρονός του την προέλευση και τη δομή του Σύμπαντος έχει κεντρίσει έντονα το διεθνές ενδιαφέρον και τα δικαιώματα του βιβλίου έχουν ήδη πωληθεί από τη Βραζιλία έως την Ιαπωνία και την Κίνα κι από την Κορέα έως την Ουγγαρία και το Ισραήλ. Ανάμεσά τους και η Ελλάδα, μέσω του οίκου «Τραυλός».

Η ελληνική έκδοση του «Στίβεν Χόκινγκ: Το χρονικό της ζωής μου» θα φιλοξενείται στις προθήκες από τις 30 Σεπτεμβρίου και θα συνοδεύεται από πρόλογο του φυσικού στοιχειωδών σωματιδίων Σάββα Δημόπουλου, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ. Το βιβλίο προαναγγέλλεται ως «αφοπλιστικά ειλικρινές» και είναι εμπλουτισμένο με δεκάδες φωτογραφίες του Χόκινγκ από τα παιδικά κι εφηβικά του χρόνια, από τη ζωή με την οικογένειά του, από τις διακρίσεις και τις δραστηριότητές του κι από τις ευχάριστες αλλά και τις δύσκολες στιγμές της προσωπικής του διαδρομής.

Βελτιωμένη συσκευή

Αξιοποιώντας τα πιο σύγχρονα επιτεύγματα της τεχνολογίας, ο διάσημος αστροφυσικός κατάφερε να δώσει ένα λεπτομερέστατο «χειρόγραφο». Κάτω και πίσω από το αναπηρικό του καροτσάκι είναι τοποθετημένος ένας ενισχυτής ήχου κι ένας συνθετητής φωνής, συσκευές που ελέγχονται από υπέρυθρους αισθητήρες στα γυαλιά του και ανταποκρίνονται και στην παραμικρή σύσπαση του προσώπου του. Μάλιστα, η εταιρεία κατασκευής των παραπάνω, έπειτα από δική του έκκληση, κατόρθωσε ν' αναπτύξει μία ακόμη πιο αναβαθμισμένη συσκευή, η οποία διαθέτει βελτιωμένη ικανότητα πρόβλεψης της λέξης που θα 'θελε να χρησιμοποιήσει ο χρήστης στο κείμενό του!

Στο «Χρονικό...» του ο Χόκινγκ αναφέρεται στην ανορθόδοξη παιδική ηλικία του, στη διάγνωση της νόσου του στα 21 του χρόνια όταν ήταν υποψήφιος διδάκτορας, στο πρωτοποριακό του έργο στην κβαντική κοσμολογία, στα αλλεπάλληλα αλλά άκαρπα συναπαντήματά του με το θάνατο, καθώς και στις περιστάσεις που οδήγησαν τους δύο γάμους του σε διάλυση. Ως γνωστόν, το 1991 πήρε διαζύγιο από την πρώτη του σύζυγο και μητέρα των τριών παιδιών του, Τζέιν, και το 1995 παντρεύτηκε τη νοσοκόμο του Ελέιν Μέισον με την οποία, έντεκα χρόνια αργότερα, χώρισε επεισοδιακά. Οι κατηγορίες, ωστόσο, περί σωματικής κακοποίησής του, που έγιναν αντικείμενο έως και αστυνομικής έρευνας, ήταν, σύμφωνα με τον ίδιο, εσφαλμένες.

Νέο ντοκιμαντέρ

Κάτοχος της έδρας Μαθηματικών στο τμήμα Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Θεωρητικής Φυσικής του Κέμπριτζ, την οποία κατείχε και ο Νεύτων το 1663, ο Στίβεν Χόκινγκ έφερε το παρατσούκλι «Αϊνστάιν» από μαθητής, πριν ακόμη διακριθεί ακαδημαϊκά. Κι ενώ οι γιατροί όταν πρωτοπαρουσιάστηκε το πρόβλημα της υγείας του τού έδιναν μόνο δύο χρόνια ζωής, διαψεύστηκαν πανηγυρικά. Σ' εκείνη την περίοδο εστιάζει κι ένα νέο ντοκιμαντέρ για τον ίδιο που γυρίστηκε με τη συμβολή του από το σκηνοθέτη Στίβεν Φίνιγκαν, το «Χόκινγκ», η πρεμιέρα του οποίου θα δοθεί στο Κέμπριτζ στις 20 του μηνός.

Από τις εκδόσεις «Τραυλός» κυκλοφορεί επίσης το «Στους ώμους γιγάντων», όπου ο Χόκινγκ ταξιδεύει τον αναγνώστη στον κόσμο του Κοπέρνικου, του Γαλιλαίου, του Κέπλερ, του Νεύτωνα και του Αϊνστάιν, μέσα από συναισθηματικά φορτισμένες σκηνές που σημάδεψαν τη ζωή του καθενός αλλά και την ίδια την επιστήμη, ενώ από το «Κάτοπτρο» έχουν εκδοθεί το πολύκροτο «Χρονικό του χρόνου» - «Από την μεγάλη έκρηξη ώς τις μαύρες τρύπες», «Το σύμπαν σ' ένα καρυδότσουφλο» και το «Μαύρες τρύπες, σύμπαντα βρέφη και άλλα δοκίμια».

Ο εθνικισμός και η άνοδος της ακροδεξιάς

Ένα βιβλίο της Άννας Φραγκουδάκη

του Προκόπη Δούκα, Athensvoice, 1/9/2013

Οι τρόποι αντιμετώπισης της (ντροπιαστικής και μοναδικής για τα μεταπολεμικά ευρωπαϊκά δεδομένα) ανόδου της ναζιστικής ακροδεξιάς στη χώρα μας είναι αντικείμενο του δημόσιου διαλόγου, εδώ και καιρό. Πολλοί σηκώνουν τα χέρια ψηλά, λέγοντας ότι είναι «αργά πια για δάκρυα», άλλοι υποστηρίζουν ότι υπάρχει ακόμα καιρός για την εφαρμογή μιας πολιτικής μηδενικής ανοχής.

Η Άννα Φραγκουδάκη, ομότιμη καθηγήτρια της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης, στο βιβλίο της «Ο εθνικισμός και η άνοδος της ακροδεξιάς» δεν εστιάζει στις λύσεις, ούτε μόνο στη ναζιστική ακροδεξιά. Επιχειρεί να αναλύσει τις αιτίες που οδήγησαν σε αυτό το πολιτικό τοπίο και ανατρέπει αρκετές από τις «ερμηνευτικές βεβαιότητες» που επικρατούν: Για την επιστημονικά τεκμηριωμένη της ματιά, η άνοδος, πρώτα του ΛΑΟΣ και στη συνέχεια της Χρυσής Αυγής δεν οφείλεται πρωτίστως στο μεταναστευτικό. Ούτε η οικονομική κρίση είναι η γενεσιουργός αιτία, αλλά το επιστέγασμα, που επέτρεψε να εκδηλωθούν ελεύθερα οι φασιστικές αντικοινοβουλευτικές δυνάμεις, με ευθύνη που διασπείρεται σε όλο σχεδόν το πολιτικό φάσμα.

Το πρώτο μέρος αυτού του πολύ ενδιαφέροντος και βαθιά πολιτικού βιβλίου είναι μάλλον κουραστικό – και εν πολλοίς «απωθητικό»: Καταγράφει με σχολαστική λεπτομέρεια και δημοσιογραφική επιμέλεια τις δημόσιες παλινωδίες και αντιφάσεις της επιτυχίας των δύο πρόσφατων ακροδεξιών σχημάτων. Το μέγεθος της υποκρισίας είναι διάφανο και για τον πιο δύσπιστο, όταν ξεδιπλώνεται από τη μία η προσπάθεια απόκρυψης και από την άλλη το «κλείσιμο του ματιού» ή η ξεδιάντροπη ομολογία των πιο ρατσιστικών, ξενοφοβικών και μισαλλόδοξων αντιλήψεων.

Το δεύτερο μέρος, όμως, είναι πραγματικά αποκαλυπτικό στην ανάλυση του: Η συγγραφέας παραθέτει μία προς μία τις στρεβλώσεις και τις ιδεοληψίες που οδήγησαν στην εξάπλωση του φασιστικού υποστρώματος, σε μεγάλες κατηγορίες πληθυσμού. Η κρίση νομιμότητας των κομμάτων και η έντονη προσπάθεια αποδόμησης του κοινοβουλευτικού πολιτεύματος, η αδυναμία να αντιμετωπιστεί η παγκοσμιοποίηση και οι σύγχρονες συνθήκες με την έξαρση του λαϊκισμού, η αδυναμία ακόμα και (υποτίθεται) έμπειρων δημοσιογράφων να αντιμετωπίσουν φασίστες συνομιλητές και η «ηρωοποίησή» τους από τα ΜΜΕ, η αποτυχία εξεύρεσης λύσεων για την έξοδο από την κρίση του πολιτικού συστήματος είναι μερικές από τις αιτίες.

Ακόμα περισσότερο, όμως, το χαλί για την άνοδο της ακροδεξιάς έστρωσαν οι ακραιφνώς ιδεολογικές αγκυλώσεις, που έχουν σχέση με την επικράτηση της εθνικιστικής ρητορείας και την ίδια την παιδεία που διαμορφώνει κοινωνικές συνειδήσεις: Η Άννα Φραγκουδάκη καταγράφει την επιρροή που είχαν οι «χριστοδουλικοί αγώνες» κατά της έννοιας των δικαιωμάτων στην υπόθεση των ταυτοτήτων, αλλά και τα συλλαλητήρια για το Μακεδονικό. Επισημαίνει πόσο βλαπτική για το πολιτικοκοινωνικό σκηνικό ήταν η ανοχή στην «αντιποίηση αρχής», όπως αυτή εκφράστηκε με την «κατά βούληση άσκηση εξωτερικής πολιτικής», στην υπόθεση Οτσαλάν. Λαμβάνει υπ’ όψιν της την βαθιά κρίση των ιδεών και αφιερώνει ιδιαίτερα κεφάλαια για το «Κίνημα των Νεορθόδοξων» (που αγκάλιασε εκπροσώπους από τα δεξιά ως τα αριστερά του πολιτικού φάσματος) και τον εμπρηστικό, μισαλλόδοξο, αντισημιτικό και εντέλει ακροδεξιό, όπως τον αποκαλεί, λόγο του Χρήστου Γιανναρά.

Την ανάλυση της συγγραφέως διαπερνά η επιμονή στην αποκωδικοποίηση του ανορθολογισμού, του απομονωτικού εθνοκεντρισμού και των φοβικών ιδεολογημάτων για την «παγκόσμια συνωμοσία για τον αφελληνισμό της ιστορίας» και τις «κινήσεις για τη σωτηρία της γλώσσας», που «δήθεν φτωχαίνει». Ιδιαίτερη σημασία δε δίνει στον τρόπο με τον οποίο οι Έλληνες διδάσκονται επισήμως ρατσιστικές και εθνικιστικές αντιλήψεις, μέσω ξεπερασμένων εργαλείων ιστορικής ανάγνωσης, όπως αυτή του «κράτους-έθνους», της ιστορικής συνέχειας μόνο από την κλασική Ελλάδα (με παράλληλη άρνηση των πολιτισμικών επιρροών και προσμίξεων) και της αποδοχής μιας συμπλεγματικής εθνικής ταυτότητας, που εκφράστηκε και στο ζήτημα της ονομασίας της FYROM, ως επίσημη πολιτική.

Εδώ η Άννα Φραγκουδάκη κάνει μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ανάλυση: Η επίσημη ελληνική παιδεία αποδέχεται έμμεσα την ανωτερότητα των άλλων ευρωπαϊκών πολιτισμών, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εθνικιστικών ανακλαστικών, τα οποία, αρνούμενα τους γειτονικούς πολιτισμούς, προσπαθούν να αποκρούσουν τη δήθεν «κατωτερότητα» με εθνικά μυθεύματα και ιδεολογήματα, αντί να αποδεχθούν την κοινωνική ποικιλομορφία, τη συνεργασία και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ως το μοναδικό δρόμο συνεργασίας και ευημερίας των λαών. Η δημαγωγία και ο βαθύτατος αντιευρωπαϊσμός άλλωστε των αντιλήψεων που επικρίνει η συγγραφέας, αποτελούν και το κλειδί για την ερμηνεία της εξάπλωσής τους.

Στο τρίτο μέρος του βιβλίου, η συγγραφέας παρακολουθεί την καταιγίδα της κρίσης και τη διαχείρισή της. Δεν διστάζει να θίξει ακόμα και μια παράμετρο-ταμπού για την ερμηνεία της ανόδου της ακροδεξιάς: Η πλήρης ανομία και η εμπρηστική διάλυση του κέντρου της Αθήνας μετά τη δολοφονία Γρηγορόπουλου δεν είναι άμοιρες ευθυνών για το κοινωνικοπολιτικό τοπίο που ακολούθησε, με τη διαμόρφωση του κύματος των αγανακτισμένων και το ευρύ μέτωπο μιας «αντικοινοβουλευτικής και αντιμνημονιακής πολιτικής».

Όπως επισημαίνει, ο χειρισμός από το σύνολο σχεδόν της πολιτικής εξουσίας, αλλά και τα ΜΜΕ, ήταν τραγικός. Κυβέρνηση και αντιπολίτευση δεν αναγνώρισαν τις πολιτικές τους ευθύνες για το συμβάν και ό,τι επακολούθησε, δεν αναγνωρίστηκε η απόλυτη έλλειψη επαγγελματισμού της αστυνομίας, επιτράπηκε να μετατοπιστεί η συζήτηση σε «καλή και κακή βία» – και η τακτική τού να δίνεται σημασία μόνο στα μικροπολιτικά οφέλη, με αντιδημοκρατικούς εκτροχιασμούς συνεχίστηκε και από τους διαδόχους στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης, όπως με την περίπτωση της δημοσίευσης των φωτογραφιών των οροθετικών ιεροδούλων.

Στα τελευταία κεφάλαια, η Άννα Φραγκουδάκη ασκεί δριμεία κριτική στην ανεπάρκεια του πολιτικού συστήματος (επιφυλάσσοντας ιδιαίτερες αναφορές και στους Ανεξάρτητους Έλληνες που δεν συμπεριλαμβάνονται στο πρώτο μέρος του βιβλίου), που ευνόησε την εθνικιστική ρητορεία, την αλλοίωση των εννοιών, τον αντιμνημονιακό παροξυσμό περί «προδοτών» και όλα όσα ενίσχυσαν την ατζέντα της ακροδεξιάς. Δεν χαρίζεται στην αξιωματική αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ, αλλά ίσως δεν αφιερώνει αρκετό χώρο, για το πώς και η μεγαλύτερη κομματική έκφραση της δεξιάς παράταξης και η ηγετική της ομάδα «κλείνει το μάτι» στη Χρυσή Αυγή, με απρόβλεπτες επιπτώσεις. Επισημαίνει ωστόσο πόσο λιγότερο εξοπλισμένη απέναντι σε εταίρους και δανειστές είναι η εκάστοτε πολιτική ηγεσία, με την εξάπλωση της αντικοινοβουλευτικής και αντιευρωπαϊκής δημαγωγίας.

Στο επίμετρό της, η συγγραφέας κάνει τρία καταληκτικά σχόλια, που προτείνουν λύσεις από το αδιέξοδο και συνοψίζουν το βάθος του προβλήματος. Αξίζει να κρατήσουμε μια φράση: «Είναι αποκαλυπτικό ότι η ιστορία είναι το μόνο σχολικό μάθημα που έχει τόσο μεγάλη απόκλιση από την αντίστοιχη επιστήμη, με αποτέλεσμα να διδάσκει όχι μια προσαρμοσμένη, ή έστω αλλοιωμένη, αλλά την αντίθετη με βάση τα επιστημονικά κεκτημένα προσέγγιση του παρελθόντος».

Δεν είμαι σε θέση να καταλογίσω αδυναμίες σε επιστημονικό επίπεδο, σε αυτό το βιβλίο. Ωστόσο, θα έλεγα ότι αν η συλλογιστική του έμπαινε με αξιώσεις στο δημόσιο διάλογο, οι ελπίδες για μια καλύτερη Ελλάδα μετά την κρίση θα ήταν αυξημένες...

Άλλη μια εποχή μεγαλείου για το χριστιανισμό

Οι πρώτοι αλλαξοπατριάρχες: Μωροφιλόδοξοι και διεφθαρμένοι Οθωμανοί ρασοφόροι

Από το blog του ευλαβέστατου Ροΐδη, 31/8/2013

του Αναγνώστη Λασκαράτου 

Με την ευκαιρία της πρόσφατης επίσκεψης του πατριάρχη κ. Δημήτρη Αρχοντώνη (Βαρθολομαίου) στην Τραπεζούντα, δηλαδή στο εφαλτήριο των Αλλαξοπατραρχιών, είναι χρήσιμο να μιλήσουμε για αυτόν το θεσμό, που η ιδεολογική χρήση της Ιστορίας συνηθίζει να κρύβει κάτω από το χαλί ή να τον χρεώνει στους Σουλτάνους, γεγονός ανακριβέστατο.

Οι Οθωμανοί ηγεμόνες απλά επωφελήθηκαν από το έθιμο αυτό που προκλήθηκε και στηρίχτηκε, δέκα χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης, από μηχανορράφους Ρωμιούς προύχοντες και από αχόρταγους κληρικούς. Στην ουσία πρόκειται για τη συνέχεια του εξευτελισμού του πατριαρχικού θεσμού και της αρχιερατικής αξίας, που από άθυρμα του ορθόδοξου Ρωμαίου αυτοκράτορα έγιναν κουρέλι στα χέρια του μουσουλμάνου ηγεμόνα. Θεωρώ πως θα ήταν ακριβέστερο το πατριαρχείο της Νέας Ρώμης να ονομάζεται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας και εντεύθεν και πατριαρχείο της Ιστανμπούλ και ελπίζω πως η «μιαρά» του (κατά τον ‘Ανώνυμο τον Έλληνα’) Ιερά Σύνοδος θα προσθέσει στην ουρά του ήδη υπερφίαλου τίτλου του («Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως Νέας Ρώμης και Οικουμενικός πατριάρχης») και το ‘πατρίκ εφέντης της Ιστανμπούλ’. Θα τιμήσει έτσι και τους Οθωμανούς Σουλτάνους που, στο βαθμό που τους αναλογεί, χάρισαν (με το αζημίωτο) τόσους Αγίους επισκόπους στην Ορθοδοξία, με την κλασσική εκκλησιαστική μέθοδο της σιμωνίας που καινοτόμα επεκτάθηκε και σε  πλειστηριασμό των αρχιερατικών τίτλων.

Η Εκκλησία οφείλει να θυμάται πως ο Πορθητής, που ξετρύπωσε αιχμάλωτο τον ανθενωτικό Γεννάδιο από την Ανδριανούπολη, θωράκισε με πρωτοφανή προνόμια τους Αρχιερείς της, με πρώτο και καλύτερο αυτόν το σαδιστή («Τους γουν δυσεβείς και αλάστορας Ελληνιστάς και πυρί και σιδήρω και ύδατι και πάσι τρόποις εξαγάγετε της παρούσης ζωής! Ράβδιζε, είργε (φυλάκιζε), είτα γλώσσαν αφαίρει, είτα χείραν απέτεμνε, και -αν και ούτω μένη κακός-, θαλάττης πέμπε βυθώ») Σχολάριο, υπονομευτή της άμυνας της Πόλης, που ήταν «θέλημα Θεού να «τουρκέψει». Δυστυχώς το σκεύος της εκλογής του Πορθητή, ξεφωνημένο από μια γυναίκα, που αποκάλυψε δημόσια πως ήταν παλλακίδα του, εξαναγκάστηκε να παραιτηθεί, ανοίγοντας άθελά του την όρεξη στους Ρωμιούς προεστούς και στους αδίστακτους καλόγερους που φιλοδοξούσαν να διαδεχθούν τον πανίσχυρο Τοποτηρητή του Πατισάχ πάνω σε όλους τους ‘Ρουμ ορτοντόξ’ της Αυτοκρατορίας, Έλληνες, Άραβες, Σλάβους, Βλάχους, Αλβανούς και Τουρκόπουλους. Ο Γεννάδιος πέθανε στην προδοτική Μονή Προδρόμου Σερρών, της οποίας ο παλιός ηγούμενος άγιος Ιωακείμ, κληρονόμος του θείου του άγιου Ιωαννίκιου, είχε συνάψει με το Σουλτάνο Οσμάν έγγραφο προστασίας που επισφραγίσθηκε το 1372 από το  Μουράτ Α΄.

Οι ευλαβικοί ιστορικοί και χρονικογράφοι ισχυρίζονται πως η γυναικούλα ήταν μια πόρνη, που συκοφάντησε τον πανίσχυρο πατριάρχη κι εγώ τους πιστεύω, διότι πρόσφατα μια αμαρτωλή εκθρόνισε και τον Ορθόδοξο Αρχιεπίσκοπο της Τσεχίας Χριστόφορο και όλοι ξέρουμε πόσο εύκολα από υπερβολική φιλοτιμία παραιτείται ένας ευαίσθητος επίσκοπος όταν συκοφαντηθεί για έκλυτο βίο από κάποια παπαδιά ή από κάποιο αγοράκι κλπ, όπως συνέβη με πολλούς συγχρόνους μας δεσποτάδες την Ελλάδα, όνομα και μη χωριό, όρεξη να ‘χει κανείς να μελετήσει αυτή τη βρώμικη υπόθεση, που συγκαλύπτεται με κωμικό τρόπο κάτω από αναγκαστικές παραιτήσεις ξεφωνημένων δεσποτάδων, που γίνονται «για λόγους υγείας» ή για το καλό της Εκκλησίας, με τον δαχτυλοδεικτούμενο συνταξιούχο επίσκοπο να κλαίγεται, ξέροντας πως θα αθωωθεί από την Ι.Σύνοδο, η οποία όταν βρει ευκαιρία μπορεί και να τον επαναφέρει, όπως αποπειράται τώρα με τον άγιο Αττικής Παντελεήμονα: «Θυσιάζω και σφαγιάζω εμαυτόν και ρίπτομαι ως ο Ιωνάς εις την θάλασσαν, χάριν της Εκκλησίας».

Επιστρέφω στις «αλλαξοπατριαρχίες» για να πω πως ο Γάλλος βοτανολόγος Ζοζέφ Πιτόν ντε Τουρνεφόρ (1717-«Relation d’un voyage du Levant»), κατηγορεί τους Ρωμιούς πως “είναι δημιουργοί αυτής της απέχθειας…Πρώτοι οι Έλληνες έθεσαν το Πατριαρχείο σε πλειστηριασμό, χωρίς να περιμένουν…το θάνατο του αρχιερέα τους” (Μτφρ. Γ.Γεωργαμλής. “Ιστορικά-Ελευθεροτυπίας”, 7-8-2003). Αυτή είναι και η ωμή αλήθεια. Ο Μωάμεθ ο Β΄ δεν πήρε ούτε γρόσι από το Γεννάδιο για να τον διορίσει πατριάρχη. Οι διάδοχοι του Γεννάδιου, Ισίδωρος Β΄ (1456-’62, έφυγε ομαλά, πεθαίνοντας), Σωφρόνιος Α΄  (1463-’64, παραιτήθηκε για άγνωστους λόγους) και Ιωάσαφ Α΄ (1465-1466, τον έδιωξε ο ισχυρός Τραπεζούντιος πρόκριτος Γεώργιος Αμιρουτζής), εκλέχτηκαν χωρίς να λαδώσουν την Υψηλή Πύλη. 

Η αρχή λοιπόν έγινε με την εκδίωξη του Ιωάσαφ και την ίδια χρονιά όταν οι ορθόδοξοι πρόκριτοι της Τραπεζούντας, θέλησαν να εκθρονίσουν πριν περάσει μήνας, τον πατριάρχη Μάρκο Ξυλοκαράβη, που είχε διαδεχθεί τον Ιωάσαφ. Οι Τραπεζούντιοι ευγενείς, ό,τι δηλαδή διασώθηκε από τη βυζαντινή αριστοκρατία, είχαν μεταφερθεί από το Σουλτάνο στην Πόλη όπου συγκρότησαν δική τους φατρία, ανταγωνιστική με ό,τι είχε απομείνει από το τοπικό αρχοντολόι και διόρισαν τρεις φορές στη θέση του Μάρκου, που τον κατηγόρησαν ότι «έλαβε ώνιον την πατριαρχικήν αξίαν» και τον εκθρόνισαν ταπεινωτικά, τον συμπατριώτη και εκπρόσωπο της τάξης τους μοναχό Συμεώνα (1466-1466, 1471-1475, 1482-1485), πράγμα που πέτυχαν δίνοντας στον σουλτάνο πεσκέσι “χίλια φλωρία” και ταυτόχρονα παραιτούμενοι για λογαριασμό του πατριαρχείου από την κρατική χορηγία που του έδινε η Υψηλή Πύλη (σήμερα τη δίνει εμπιστευτικά το χρεοκοπημένο ελληνικό Κράτος των πατριωτικών «μυστικών κονδυλίων»). Από τότε το πεσκέσι για την εκλογή των επίγονων του Γεννάδιου, θεσμοθετήθηκε. 

Η όρεξη του Σουλτάνου (που βεβαίως δεν ήταν αυτός -άλλοι ήταν και είναι που προδίδουν την αποστολή τους- ο θεματοφύλακας της “εν Αγίω Πνεύματι εκλογής”) άνοιξε και η ταρίφα για το διάδοχο του Συμεώνα άγιο Διονύσιο Α΄ (1467-1471 και 1488-1490), τον από Φιλιππουπόλεως, διπλασιάστηκε, αν και η αγιοσύνη του δεν χάρηκε το θρόνο για πολύ γιατί οι Τραπεζούντιοι ξαναπλήρωσαν και επανέφεραν το Συμεώνα. Το 1472 μάλιστα ο ιερός Συμεών υποστήριξε το Σουλτάνο απέναντι στην εξέγερση των συμπατριωτών του Τραπεζούντιων, εκθρονίζοντας τον τοπικό μητροπολίτη Παγκράτιο που συμμετείχε στη στάση. Όμως τελικά λόγω χρέους 7.000 φλουριών, εξαναγκάστηκε να παραιτηθεί και τη θέση του πήρε ένας αγράμματος Σέρβος καλόγερος ο οσιότατος Ραφαήλ ο Τριβαλός (1475-1476), που κι αυτός δεν φτούρησε, αναγκάστηκε να παραιτηθεί κακήν κακώς και ο Συμεών γύρισε για τρίτη φορά στο θρόνο μέχρι το 1485 οπότε απομακρύνθηκε οριστικά.

Αξίζει να ασχοληθούμε λίγο με μερικούς από αυτούς τους άγιους πατριάρχες, που το ιεραποστολικό «πηγαινέλα» τους, μπορεί να αποτελέσει αληθινό φωτοδότη φάρο για τους πιστούς, αντίστοιχο με αυτόν του τηλαυγούς βίου του Τρισμάκαρος Χουντόδουλου, τις φαρισαϊκές μωρολογίες του οποίου μοιράζει κάθε τρεις και λίγο η ελληνοχριστιανική “δημοκρατία” ή τα εφοπλιστικά «Παραπολιτικά», εναλλάξ με τις αυτοπολλαπλασιαζόμενες μαντείες του μετά θάνατον μέντιουμ Παΐσιου και με τα cd των Κατερίνας Στανίση και Γωγώς Τσαμπά. 

Αρχικά να προσθέσουμε πως στην εκλογή των πρώτων μετά την Άλωση πατριαρχών έπαιζε σοβαρό ρόλο μια γυναίκα, η Ρωμιοσέρβα Μάρα ή κυρά Μάρω Μπράνκοβιτς, κόρη του Σέρβου ηγεμόνα Γεωργίου Μπράνκοβιτς και της Ειρήνης Καντακουζηνής, που οι γονείς της την παρέδωσαν τη δύστυχη από 17 χρονών για σύζυγο του Σουλτάνου Μουράτ, πατέρα του ορφανού από μάνα Μωάμεθ του Πορθητή. Η φιλόδοξη αυτή γυναίκα, που πέθανε στα 1487, άσκησε μεγάλη επιρροή στον «γιό» της αλλά και στο διάδοχό του τον Βαγιαζήτ, με συνεχείς επεμβάσεις της στις εκλογές των πατριαρχών και στη διεκδίκηση προνομίων για την Εκκλησία (Βουλγαρική μονή Ρίλας, πατριαρχείο Ιεροσολύμων κλπ) και μάλλον σε αυτήν πρέπει να πιστώσουμε το κελεπούρι του Σέρβου Ραφαήλ.

Για να ξαναγυρίσω στους σεμνούς πατριαρχικούς βίους, ο άγιος Διονύσιος συκοφαντήθηκε από μητροπολίτες ως κρυφά προσήλυτισμένος στο Ισλάμ, αποκαλούμενος μάλιστα υποτιμητικά «περιτμημένος» και κατηγορούμενος πως οργιάζει στο χαρέμι. Αναγκάστηκε λοιπόν να επιδείξει την ακροποσθία του (όπως είχε κάνει και ο μακρινός βυζαντινός προκάτοχός του ο εικονολάτρης άγιος Μεθόδιος, που  για να αποδείξει πως είναι παρθένος, επέδειξε τον ευνουχισμό του, που τον απέδωσε στον ίδιο τον Απόστολο Πέτρο, σηκώνοντας τις πολυτελείς του ρόμπες μέσα στη Σύνοδο), «επιδείξας την σάρκα αυτού εις όλον τον λαόν» και όλοι είδαν «την καθαρότητα και παρθενίαν αυτού…, διότι δεν ήτο σαρκὸς σημείον εις αυτόν, ήγουν του αυλού, ει μη μόνον ολίγον κομμάτι τομάρι…». Ζητώ συγνώμη για το λεξιλόγιο  των ευσεβών χρονικογράφων, που θα έκαναν να κοκκινίσει ακόμη και ο πορνογράφος άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, που εντρυφούσε, μεταξύ πολλών ακατανόμαστων, και στις «ροές» που «εποιούντο» στις «οπίσθιες οπές» των καλογήρων (“Εξομολογητάριον”) και στα “τρία είδη της μαλακίας” (‘Ιερόν Πηδάλιον’). 

Το κυρίως πτώμα του Διονυσίου, βρίσκεται στη Μονή Εικοσιφοινίσσης, ενώ κομματάκια του βρίσκονται στη Σκήτη του Αγίου Ανδρέα στο Άγιο Όρος και στη Δημητσάνα. Ομολογώ πως δεν ξέρω που βρίσκεται το ιερό του πέος (με πλήρες το «τομάρι» του),  το  οποίο από την αχρηστία θα είχε πάθει φίμωση. Ελπίζω να μην το έκοψαν κι αυτό οι παπάδες σε κομματάκια πουλώντας το για ελιξίριο κατά της καλογερικής ομοφυλοφιλίας. Η μνήμη του τιμάται στις 23 Νοέμβρη.

Ο Συμεών ξαναπήρε, όπως είδαμε, το θρόνο από το Διονύσιο πληρώνοντας 700 χρυσά φλουριά εφάπαξ και ετήσιο ενοίκιο 2.000. Η χαρά του δεν κράτησε πολύ, αφού οι εχθροί του και ειδικά η ευσεβής κυρα-Μάρω, που το φύσαγε και δεν κρύωνε ότι δεν έλεγχε αυτόν τον πατριάρχη, τον κυνήγησαν για να ανεβάσουν το συμπατριώτη της το Σέρβο Ραφαήλ τον Α΄, έναν μεθύστακα καλόγερο που δεν ήξερε ούτε Ελληνικά και που τη Μ.Πέμπτη, ενώ χοροστατούσε στην ακολουθία των Παθών, η αιθανόλη τον πρόδωσε. Μεθυσμένος καθώς ήταν, άφησε να του πέσει η ποιμαντική του ράβδος από το χέρι και να συντριβεί. Εν τούτοις παρέμεινε πατριάρχης, μέχρις ότου αδυνατώντας απόλυτα να πληρώσει τα φλουριά της πατριαρχίας του φυλακίζεται. Τον άφηναν όμως κουρελή και αλυσοδεμένο να βγαίνει στους δρόμους για να ζητιανεύει μήπως και συγκεντρώσει τα χρωστούμενα. Πέθανε στη φυλακή πάμπτωχος, αντίθετα από τον ενάρετο Συμεώνα που άφησε πίσω του μεγάλη περιουσία. 

Γι' αυτή την περιουσία, που ήταν πολύ μεγαλύτερη ακόμη και από αυτές που έχουν οι ανιψιοί των μητροπολιτών τους οποίους ακουμπάει χωρίς να ενοχλεί το ΣΔΟΕ, όφειλε το Πατριαρχείο να πληρώσει μεγάλο φόρο. Για να φοροδιαφύγουν, εμφάνισαν κάποιον «ανιψιό» του κληρονομούμενου Πατριάρχη ως νόμιμο κληρονόμο. Οι οθωμανικές αρχές όμως δεν το κατάπιαν το τέχνασμα και ο Βαγιαζήτ Β΄ δήμευσε την περιουσία του Συμεών, καταδίωξε τους φοροφυγάδες κληρικούς και καθαίρεσε το διάδοχο του Συμεώνα το Νήφωνα Β΄ που εξορίστηκε. Έτσι στο θρόνο ανέβηκε το 1488 πάλι ο Διονύσιος, που δυο χρόνια μετά παραιτήθηκε για να τον διαδεχθεί ο Μάξιμος Δ΄, του «κόμματος» της αριστοκρατίας της Πόλης, που όμως δεν τον ήθελε ο κόσμος κι έτσι επανήλθε ο Νήφων Β΄, εναντίον του οποίου ο Μάξιμος συνωμοτούσε μέχρι που ο Νήφων τον ανάγκασε να κλειστεί στο Βατοπέδι. Ο Νήφων έχασε ξανά το θρόνο του και τον διαδέχτηκε ο Παχώμιος Α΄ δυο φορές, επειδή δεν μπορούσε την πρώτη φορά να ξεπληρώσει το θρόνο. Τη δεύτερη φορά τον δηλητηρίασε ένας υπηρέτης του. 

Τον διαδέχτηκε ο Ιωακείμ Α΄ δυο φορές, γιατί την πρώτη φορά τον υπονόμευσε ο μητροπολίτης Σηλυβρίας, που δεν πρόλαβε όμως να καταλάβει το θρόνο επειδή ο Ιωακείμ κατάφερε να μαζέψει περισσότερα λεφτά από αυτόν για να πληρώσει το πεσκέσι κι όταν πέθανε επέστρεψε ο Παχώμιος. Την πρώτη φορά τον Ιωακείμ διαδέχτηκε ο για τρίτη φορά πατριάρχης Νήφων ο Β΄, που παραιτήθηκε αμέσως. Αντιλαμβάνομαι πως ο μέσος αναγνώστης θα έχει ζαλιστεί με το δερβίσικο χορό των πατριαρχών, γι’ αυτό αφήνω εδώ το κεφάλι από το πολύ μακρύ γαϊτανάκι των πατριαρχικών αλλαξοπατριαρχιών.  Άλλωστε ακόμη και η Υψηλή Πύλη είχε βαρεθεί αυτό το επικερδές γι’ αυτήν αλισβερίσι, γιατί «το πολύ το Κύριε ελέησον» κλπ. Ο περιηγητής και Γραμματέας της γαλλικής πρεσβείας στη Κωνσταντινούπολη Ντε λα Κρουά (Memoires du sieur de La Croix,… contenans diverses relations tres-curieuses de l’Empire Othoman»-1684) διηγείται: “Η αλλαγή των Πατριαρχών είναι τόσο γοργή που εγώ είδα πέντε νέους πατριάρχες να ανεβαίνουν στον θρόνο… Ο ένας αναθεμάτιζε τον άλλο με τόσο σκανδαλώδεις μεθόδους, που ο βεζύρης Ομάρ Κιοπρουλή αναγκάστηκε να τους επιβάλλει σιωπή για να τους κατευνάσει τις έριδες”. Ο ίδιος δίνει λεπτομέρειες της κούρσας που έγινε το 1671 μεταξύ του Παρθένιου του Δ΄ (πέντε φορές πατριάρχη), του πρώην πατριάρχη Διονύσιου Γ΄ Θεσσαλονίκης και του Διονύσιου Δ΄ Λαρίσης (πέντε φορές πατριάρχη). Ο νικητής γονάτισε μπροστά στον Βεζύρη που πριν του δώσει το μανδύα του είπε: “Πάρτο, κράτησε το καλά και μην ξοδέψεις ούτε πεντάρα χωρίς λόγο. Και σεις καταραμένα σκυλιά ακούστε: Θα σας κόψω το κεφάλι αν ακούσω τίποτα για σας μέσα σε έξη μήνες”.

Απλά λοιπόν να σημειώσω πως ο Νήφων μετά από τρία ανεβοκατεβάσματα στο θρόνο, κέρδισε με τόση γυμναστική επάξια τον τίτλο του Αγίου, γιόρταζε πρόσφατα, στις 11 Αυγούστου, και οι νεκρόφιλοι μπορούν να προσκυνήσουν το ιερό πτώμα του στη Μονή Διονυσίου του Αγινόρους. Ο ιερός Ραφαήλ δεν ήταν ο μόνος πατριάρχης που μπουζουριάστηκε στη «μπουζού» (όπως θα έλεγε και η φυρερίνα του ροζ φορολογικού παράδεισου του σατανορθόδοξου Hotel New Dream) για χρέη. Ο ενάρετος Ιωαννίκιος Β΄, στη δεκαετία 1646-1656, απόλαυσε, με τον παρά του, τέσσερις ενθρονίσεις και υπέστη, με τα χρέη του, τέσσερις εκθρονίσεις από συνεπισκόπους του, δημιουργώντας τεράστια μαύρη τρύπα, μόνο που τελικά μπόρεσε και αποφυλακίστηκε για να κάτσει στο σβέρκο των Χριστιανών της επισκοπής-τιμάριου Τζιάς και Θερμίων, στην οποία και αποσύρθηκε ως Πρόεδρος-Επίσκοπος.

Για να βάλω τα πράγματα στη θέση τους και να ελαφρύνω τη θέση των Σουλτάνων, να θυμίσω πως και σήμερα  οι Ελλαδίτες μητροπολίτες εκλέγονται με ίντριγκες, με διαρροή άπλυτων του αντιπάλου, με εκβιασμούς, με παρασκηνιακά παζάρια, υποσχέσεις και αντιπαροχές, με παραδικαστικά κυκλώματα και με πολιτικές παρεμβάσεις, καταφεύγοντας, μέσα στη βουλιμία τους, ακόμη και στο «επάρατο μεταθετό», όπως ο πολέμιος της πορνείας (των λαϊκών) Άνθιμος Θεσσαλονίκης. Ακόμη και ο τρισμάκαρ Χουντόδουλος, όταν συγκρούστηκε το 1998 για την αρχιεπισκοπική εκλογή με τον Ιερώνυμο Β΄ τον Ελεήμονα, επιστράτευσε περίεργα μέσα (διαδόσεις, εκβιασμούς, δικαστές, κλπ) εναντίον του όπως πολλοί θα θυμούνται, ο δε Μέντορας του Ιερώνυμου Β΄, ο πανάρετος Ιερώνυμος Α΄, που κυνήγησε, χρησιμοποιώντας χωροφυλακίστικες μεθόδους, πάνω από εκατό από τους ομοφυλόφιλους επισκόπους και ιερείς (μόνο τους αντιπάλους του), εκθρόνισε «βία και δυναστεία» τον προκάτοχό του Χρυσόστομο Β΄, καταλαμβάνοντας με τη βοήθεια του παλατιού και της Χούντας εξ εφόδου το θρόνο, για να εξαναγκαστεί αργότερα σε παραίτηση υπέρ του πανσεβάσμιου Σεραφείμ, που αναρριχήθηκε κι αυτός με ιερό πραξικόπημα της δικτατορίας Ιωαννίδη. Πως το λένε οι αρπακτικοί και επίβουλοι επισκοπών αρχιμανδρίτες πλαστογραφώντας τον Απόστολο Παύλο; «Όστις επισκοπής ορέγεται, καλού έργου επιθυμεί» και πολλοί θα μας πουν, για να μην πετάξουν στο σκουπιδοτενεκέ της Ιστορίας δεκάδες οικουμενικούς πατριάρχες και εκατοντάδες Αρχιερείς, πως οι Σουλτάνοι ήταν, εν αγνοία τους, όργανα της  Θείας Χάριτος.

(βλέπε επίσης >>>)

Αι ειδοί του Μαρτίου

του Ηλία Μαγκλίνη, Καθημερινή, 3/8/2013

Τρεις προδότες βασανίζει στο βαθύτερο σημείο της Κόλασης του Δάντη ο ίδιος ο Εωσφόρος αυτοπροσώπως: τον Ιούδα, τον Κάσσιο και τον Βρούτο. Οι δύο τελευταίοι είναι οι προδότες του Ιουλίου Καίσαρα. Ωστόσο, προστάτης άγιος των Γάλλων Ιακωβίνων, κατά τη Γαλλική Επανάσταση, ήταν ο Βρούτος. Όπως γράφει ο ιστορικός Τζον Χιρστ στη «Σύντομη Ιστορία της Ευρώπης» (εκδ. Μεταίχμιο), η τιμητική αυτή θέση για τον Βρούτο οφειλόταν στο ότι θεωρήθηκε «ο ιδρυτής της ρωμαϊκής δημοκρατίας» γι’ αυτό και στην επαναστατική Γαλλία «υπήρχε προτομή του Βρούτου στη συνέλευση, δίπλα στο βάθρο του ομιλητή. Δρόμοι μετονομάζονταν σε οδούς Βρούτου και γονείς ονόμαζαν Βρούτο τα παιδιά τους».

Όλα αυτά βέβαια στη φάση κατά την οποία η Επανάσταση μεταλλάσσεται σε δικτατορία που ζητάει κεφάλια. «Η αδιάλλακτη ρεπουμπλικανική αρετή –η πεποίθηση να θυσιάζονται τα πάντα στον βωμό του κράτους–, η προθυμία για αιματοχυσία και η άποψη ότι κάτι τέτοιο εξαγνίζει, ιδού η συνεισφορά της Ρώμης στο πρώτο σύγχρονο, ολοκληρωτικό κράτος», γράφει ο Χιρστ. Το σύνθημα περί ελευθερίας, ισότητας και αδελφοσύνης, και κυρίως το λαμπρό εκείνο κείμενο-μανιφέστο της Γαλλικής Συνέλευσης με τον τίτλο «Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη», επισκιάστηκαν από το στομωμένο, εξαιτίας της αλόγιστης χρήσης, λεπίδι της λαιμητόμου...

Οι ριζοσπάστες Γάλλοι επαναστάτες λάτρεψαν έναν συνωμότη. Η περίφημη σκηνή που μας μεταφέρει ο συναρπαστικός Σουητώνιος στους «Βίους των Καισάρων» είναι ότι όταν το πρωί των Ειδών του Μαρτίου (15 Μαρτίου του 44 π.Χ.) ο Ιούλιος Καίσαρας είδε τον Βρούτο να υψώνει το ξίφος του, είπε στα ελληνικά: «Και συ, τέκνον;». Ο Πλούταρχος, πάλι, αναφέρει ότι λίγο πριν από τη μάχη στην πεδιάδα των Φιλίππων ανάμεσα στα στρατεύματα του Οκταβιανού και σε εκείνα του Αντώνιου, εμφανίστηκε το φάντασμα του Καίσαρα στον Βρούτο, λέγοντάς του ότι είναι «ο κακός του δαίμονας» και ότι θα τον «δει στους Φιλίππους». Ο Βρούτος απάντησε απλώς: «Θα σε δω». Όντως: ηττήθηκε και αυτοκτόνησε απαγγέλλοντας Ευριπίδη.

Ο φόνος του Καίσαρα απέβη μάταιος, καμία δημοκρατία δεν εδραιώθηκε. Αι ειδοί του Μαρτίου στοίχειωσαν τον συνωμότη. Από μια άλλη σκοπιά, αν τζέντλεμαν είναι αυτός «που μάχεται μόνο για χαμένες υποθέσεις», κατά τον Μπόρχες, τότε ο Βρούτος ήταν ένας πρώιμος τζέντλεμαν. Αλλά η δημοκρατία δεν μπορεί ποτέ να είναι μια χαμένη υπόθεση – όχι μόνο τότε, αλλά και τώρα και πάντα.