Στο τέλος Αυγούστου 2006 συγκεντρώθηκαν στη θερινή κατοικία του πάπα στο Castel Gandolfo επιστήμονες με διαφορετικές απόψεις υπέρ ή κατά της εξελικτικής θεωρίας και παρουσίασαν τις επιστημονικές και θεολογικές θέσεις τους. Στο συγκεκριμένο κύκλο παρουσιάζονται και ομιλούν παραδοσιακά μόνο άτομα που έχουν επιλεγεί από τον εκάστοτε πάπα και ουδείς παρευρίσκεται ex officio, εκτός από τον ίδιο τον πάπα φυσικά. Κύριοι ομιλητές ήταν δύο: Ο Peter Schuster, καθηγητής χημείας και πρόεδρος της Ακαδημίας Επιστημών της Αυστρίας, ο οποίος υπερασπίστηκε την εξελικτική θεωρία, και ο καρδινάλιος της Βιέννης Christoph Schoenborn, ο οποίος έγραψε σε άρθρο του, όχι σε ευρωπαϊκή εφημερίδα, αλλά στην Αμερική (NY Times) ότι υπάρχουν «ανατρεπτικές αποδείξεις για την ύπαρξη σχεδιασμού στη Βιολογία». Οι συγκεκριμένες «αποδείξεις» δεν αναφέρθηκαν πουθενά, εννοείται!
Κύριο επιχείρημα του Schoenborn και σε μια συνέντευξή του στην ιταλική εφημερίδα Il Foglio είναι ότι, τυχόν παραδοχή της εξέλιξης δεν θα κάνει πλέον δυνατή τη θεολογική τεκμηρίωση της «ελευθερίας και ευθύνης του ανθρώπου». Η σκέψη ότι δια της ολοκληρωμένης και σφαιρικής παιδείας (δικό μου σχόλιο αυτό) αποκτάει ο άνθρωπος ελευθερία και υπευθυνότητα, δεν φαίνεται να απασχολεί τους εκκλησιαστικούς κύκλους. Έτσι κι αλλιώς, ιστορικά, η καθολική εκκλησία (και όλες οι άλλου δόγματος ή θρησκεύματος) δεν έχουν στηρίξει ποτέ τη γενική και ολοκληρωμένη εκπαίδευση και την εξ αυτής παιδεία, μόνο ως ουραγοί ακολουθούν τις εξελίξεις μετά τη γαλλική επανάσταση.
Σ’ αυτό το «σεμινάριο» θεωρήθηκε μεταξύ των παρευρισκομένων ότι ο πάπας (Βενέδικτος XVI τώρα, Joseph Ratzinger ως θνητός πολίτης και καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Regensburg) δεν είναι μεν «δημιουργιστής», θεωρεί όμως ότι το σύμπαν είναι «ευφυές δημιούργημα», δηλαδή κάτι που προέκυψε κατόπιν θεϊκών ενεργειών. Απ' την άλλη πλευρά, επιμένει να αναζητηθεί και να διατυπωθεί μια ενιαία θεωρία για τη δημιουργία και την εξέλιξη. Ο ίδιος δεν μπορεί να δεχτεί ότι ο άνθρωπος είναι ένα ακόμα «τυχαίο και ασήμαντο προϊόν της εξέλιξης». Θετικό είναι ότι προβληματίζονται ο πάπας και οι συνεργάτες του και συγκαλούν συσκέψεις και συζητήσεις, κατανοητό είναι ακόμα ότι δυσκολεύεται να δεχτεί την επιστημονική αλήθεια, αλλιώς θα έπρεπε να «κλείσει» πάραυτα το θρησκευτικό και πολιτικο-οικονομικό μηχανισμό του οποίου προΐσταται και να γυρίσει σπίτι του.
Οι διέξοδοι που φαίνεται να προσφέρονται στην καθολική θεολογία και στους θεολογούντες επιστήμονες για την επίλυση του (δικού τους) προβλήματος είναι:
- Είτε να δεχτούν ότι, ναι μεν το σώμα του ανθρώπου είναι προϊόν εξελικτικής διαδικασίας, αλλά η «ψυχή» του είναι προϊόν θεϊκής παρέμβασης και δημιουργίας. Αυτό σημαίνει, λέω εγώ, άλλη μια ομολογημένη υποχώρηση μεγάλης κλίμακας της θεολογίας έναντι της επιστήμης, η πολλοστή στη διάρκεια του πολιτισμού! 'Αντε όμως τότε να εξηγήσεις τί ακριβώς είναι η ψυχή, πότε αρχίζει και, αν αρχίζει κάποτε, πότε τελειώνει και αν δεν τελειώνει, γιατί να αρχίζει και να μην είναι αιώνια, άρα πάμε προς πιθανή μετεμψύχωση, οπότε γίνεται φιλοσοφικός και θεολογικός μύλος.
- Είτε να ανακοινωθεί από τους επιστήμονες ότι στην εξελικτική βιολογία υπάρχουν δείγματα δημιουργίας, παρεμβάσεις ανώτερης ευφυΐας για να καθοδηγηθεί η εξέλιξη στη μία ή στην άλλη κατεύθυνση. Αλλά τότε, σκέφτομαι, θα πρόκειται για ακόμα άλυτα επιμέρους επιστημονικά θέματα, τα οποία σταδιακά, ερμηνευόμενα, θα ωθούν το δημιουργό-θεό όλο και πιο μακριά, πίσω από τα όρια του επιστητού, πίσω από τα πιθανόν συνεχή big bang και τα πολλαπλά σύμπαντα. Με αυτό τον τρόπο θα υποχωρεί σταδιακά, με μικρά βήματα, η θεολογία έναντι της επιστήμης και σε κλίμακα 40-50 χρόνων, όταν έχουν απαντηθεί όλα τα επιστημονικά ερωτήματα, δεν θα έχει μείνει τίποτα από τα αρχικά υποθετικά "δείγματα δημιουργίας".
Ένας από τους συμμετέχοντες στο σεμινάριο στο Castel Gandolfo δήλωσε ότι μια συνετή γραμμή υποχωρήσεως θα ήταν ότι, ο δημιουργός επέλεξε τις «αρχικές και οριακές συνθήκες» (σίγουρα φυσικός ήταν ο κύριος, λέω εγώ), μέσα στις οποίες έλαβε χώρα η εξελικτική διαδικασία κλπ., χωρίς να είναι απαραίτητη μια εξειδίκευση για το είδος και το στόχο αυτών των θεϊκών επιλογών. Δηλαδή, με καθυστέρηση 2-3 αιώνων επιστρέφει η καθολική εκκλησία στο Διαφωτισμό και δέχεται ότι «ο θεός έφτιαξε ένα ρολόι, το οποίο άφησε μετά να λειτουργεί μόνο του». 'Αρα, καταργούνται τα θαύματα και οι εκδηλώσεις λατρείας, καταργούνται οι δωρεές και τα τάματα - και πώς θα ζήσουν μετά τόσοι επίσκοποι και οι συνοδείες τους πριγκιπικά;
Όλα αυτά φαίνονται λογικά μέσα από την ιστορική εξέλιξη: τετρακόσια χρόνια χρειάστηκαν για να γίνει αποδεκτό από την καθολική εκκλησία το ηλιοκεντρικό σύστημα με την παραδοχή των εγκληματικών λαθών εναντίον του Κοπέρνικου, του Γαλιλαίου κ.ά., το ίδιο περίπου χρονικό διάστημα θα απαιτηθεί για να γίνει αποδεκτή η θέση περί "αποστασιοποιημένου θεού". Επειδή δε η εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου έχει ηλικία μόνο 150 χρόνων περίπου, μπορούμε να εκτιμήσουμε ότι, εφόσον διατηρηθούν οι ίδιοι ρυθμοί, σε 200-250 χρόνια θα έχει γίνει πλήρως και πανηγυρικά αποδεκτή από την καθολική εκκλησία.
Στην καθ’ ημάς Ανατολή τα πράγματα εξελίσσονται με αραβο-τούρκικους ρυθμούς, άσε και βλέπουμε. Ακόμα δεν έχει αναγνωρίσει ο ορθόδοξος εκκλησιαστικός μηχανισμός το επιστημονικά αποδεκτό ηλιοκεντρικό σύστημα - ας παραβλέψουμε τώρα τα πολλαπλά ηλιακά συστήματα, το πλήθος των γαλαξιών και το διαστελλόμενο σύμπαν ή και τα, πιθανά, πολλαπλά σύμπαντα! Είναι δυνατόν να ασχοληθεί τώρα ο κύκλος συμβούλων-επιστημόνων περί τον αρχιεπίσκοπο με «επιμέρους» επιστημονικά προβλήματα, όταν υπάρχουν τόσες κατακτημένες γνώσεις από το χώρο των θετικών επιστημών, της Ιστορίας, της Ψυχολογίας, της Κοινωνιολογίας κ.ά., τις οποίες αδυνατεί να αποδεχτεί και αφομοιώσει η ορθόδοξη εκκλησία;
Ίσως γι' αυτό προτιμούν προς το παρόν οι εκπρόσωποι της "Ορθοδοξίας" να κατασκευάσουν κανένα μεγαλοπρεπή ναό για να στεγάσουν τη μεγαλειότητά τους, να φτιάξουν 2-3 ξενοδοχεία για κερδοσκοπία στο κέντρο της Αθήνας και ένα μέγαρο στον Καρέα για να "εργάζονται" σε εξοχικό περιβάλλον. Υπάρχουν "τεράστια" ανοικτά θέματα, με τον Δαρβίνο (ποιος είναι αυτός;) θα ασχολούνται;
Βλέπε επίσης εδώ
(Στέλιος Φραγκόπουλος)
