της Λώρης Κέζα, ΒΗΜΑ, 16/4/2014
Ενα πολύ
ωραίο κείμενο γράφτηκε για τη Ρένα Δούρου σε ανεξάρτητη δημοσιογραφική
ιστοσελίδα. Η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ανάρτησε το κείμενο στο facebook με το εξής
σχόλιο: «Eίναι φορές που διαβάζεις κάτι που γράφτηκε για σένα και σου δίνει
χαρά. Ακόμη μεγαλύτερη όταν είναι σε ένα περιοδικό νεανικό, εναλλακτικό χωρίς
αφεντικά». Ανοίγει λοιπόν ένα θέμα για συζήτηση, για την ανεξάρτητη,
απλήρωτη δημοσιογραφία. Αυθόρμητα έγραψα το εξής σχόλιο: «ωραίο αυτό το
"χωρίς αφεντικά" Ρένα. Για ρώτα, μήπως είναι και χωρίς ένσημα; Το
"κάναμε τη δουλειά μας χόμπι" είναι ακραίος φιλελευθερισμός».
Ας δούμε
λοιπόν κατά πόσο είναι ανεξάρτητη και χωρίς αφεντικά μια εναλλακτική
ιστοσελίδα. Πάμε απευθείας στη χρηματοδότηση. Υπάρχει διαφήμιση: αεροπορική
εταιρεία, κινητή τηλεφωνία, ιδιωτικό σχολείο, μπαρ, στοιχήματα. Οπερ σημαίνει
ότι υπάρχουν εισροές-μικρές ή μεγάλες δεν έχουν σημασία. Η είσπραξη σημαίνει
ότι πρόκειται για επιχείρηση, όπως ήταν επιχείρηση η εφημερίδα «Εποχή» που
πωλείται στο περίπτερο δίπλα στις εφημερίδες των μεγάλων εκδοτών.
Τα μικρά
οικονομικά μεγέθη προφανώς επιτρέπουν την χρηματική ανταμοιβή ολίγων, πιθανώς
των τεχνικών ή εκείνων που έχουν ρόλο συντονισμού. Οι υπόλοιποι εργαζόμενοι
παρέχουν υπηρεσίες δωρεάν. Αυτό πλέον αποτελεί ιδεολόγημα, δηλαδή το «δουλεύω
τσάμπα» μετατρέπεται σε πανηγυρικό «είμαι ανεξάρτητος, δεν έχω αφεντικό». Αντιγράφουμε
ενδεικτικά τι γράφουν οι νεαροί συνάδελφοι:
«Σε μια εποχή που είμαστε αναγκασμένοι να κάνουμε το επάγγελμά μας
χόμπι, αποφασίσαμε τουλάχιστον να το διασκεδάσουμε και να γράψουμε χωρίς
πλαίσια και περιορισμούς για ό,τι πραγματικά θέλουμε».
«Ηθελα να δω πόσο ψηλά μπορεί να φτάσει κανείς κάνοντας αυτό που
αγαπάει χωρίς κάποιο αντάλλαγμα».
«Ολοι γουστάρουμε να γράφουμε και φυσικά δεν υπάρχει το κέρδος στη
μέση».
Το
επάγγελμα λοιπόν γίνεται χόμπι, ο μισθός και τα ένσημα παρουσιάζονται με απαξία
ως «αντάλλαγμα» ή «κέρδος».
Πολλοί θα
σπεύσουν να χαιρετίσουν την ανεξαρτησία των νέων δημοσιογράφων, πολλοί θα
υποστηρίξουν τη Ρένα Δούρου για τον ενθουσιασμό της. Εν πολλοίς επειδή τα
παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης έχουν απογοητεύσει τους αναγνώστες. Σκιές, κρυφές
συνεργασίες, προνομιακή μεταχείριση πολιτικών, ευνοϊκός δανεισμός συνδέουν τις
εφημερίδες και τα κανάλια με αυτό που αποκαλείται «διαπλοκή». Σε αυτό το
πλαίσιο οι έμμισθοι δημοσιογράφοι παρουσιάζονται ως τσιράκια του αφεντικού και
οι αποδοχές τους εκλαμβάνονται ως μέρισμα μιας απάτης.
Πέρα από
τη συγκυρία και τα πρόσωπα οφείλουμε να ανατρέχουμε σε μια βασική αρχή. Η
δημοσιογραφία είναι επάγγελμα βιοπορισμού και όποιος το ασκεί οφείλει να το
κάνει αποκλειστικά. Δεν νοούνται άλλες πηγές είσπραξης. Δεν αμφισβητούμε ότι οι
φοιτητές της ιστοσελίδας την οποία παινεύει η Ρένα Δούρου έχουν την απαιτούμενη
εντιμότητα όμως προκύπτει ηθικό πρόβλημα αν ζουν από χαρτζιλίκι ή άλλα έσοδα
που δεν σχετίζονται με την εργασία τους.
Αν παρά
ταύτα συμφωνούμε με την δωρεάν παροχή δημοσιογραφικών υπηρεσιών, ας την
εφαρμόσουμε και σε άλλα μέσα. Ποιες υποψίες θα βάρυναν έναν επαγγελματία που θα
βολευόταν σε μεγάλη εφημερίδα άνευ μισθού; Να τον φανταστούμε να κάνει κανονική
δουλειά, με ωράριο, με καθημερινή παραγωγή, με υποχρεώσεις. Τι είναι
προτιμητέο, να τον πληρώνει ο εργοδότης του, το ορατό αφεντικό ή μήπως κάποιος
άγνωστος και ανώνυμος χρηματοδότης; Αν δεν ισχύει ούτε το ένα ούτε το άλλο,
οραματιζόμαστε μια δημοσιογραφία των ραντιέρηδων.
Να
φύγουμε όμως από τον κλάδο της ενημέρωσης και να εφαρμόσουμε την ιδέα σε άλλη
ειδικότητα. Ας υποθέσουμε ότι δημοσιογράφος με πτυχίο φιλοσοφικής
αποφασίζει να κάνει χόμπι τη διδασκαλία. Στην ελεύθερη αγορά οιοσδήποτε
έχει το δικαίωμα να ανοίξει ένα φροντιστήριο όπου οι καθηγητές θα δουλεύουν
δωρεάν και οι μαθητές θα πληρώνουν ελάχιστα, τόσα ώστε να συντηρείται η
επιχείρηση. Είναι δυνατόν να στηριχτεί ιδεολογικά μια τέτοια πρωτοβουλία; Ναι,
είναι δυνατόν αλλά όχι από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ.
Εκείνος
που εισήγαγε την ιδέα της παροχής υπηρεσιών χωρίς ένσημα ήταν ο Γιώργος
Παπανδρέου, στην προεκλογική εκστρατεία του 2009. Το είχε αναφέρει στην ομιλία
του στο Λαύριο και είχε ξεσηκώσει την Αριστερά. Κατόπιν πήρε σειρά ο Πέτρος
Δούκας, υφυπουργός Οικονομικών της Νέας Δημοκρατίας. Εκείνος είχε προτείνει
στεγνά την δωρεάν εργασία, για τη χαρά της δημιουργίας και για την απόκτηση
εμπειριών. Είναι άποψη που συνάδει με τον ακραίο φιλελευθερισμό του. Ελεγε
λοιπόν: «είναι σημαντικό οι άνεργοι με
την εθελοντική εργασία να ξετριφτούν, να μπούνε σε κάποια δράση, έστω και
ταπεινή. Να έρθουν σε επαφή με τους αυριανούς εργοδότες».
Στο δια
ταύτα: καλά κάνει η Ρένα Δούρου και εκφράζει τον ενθουσιασμό της για το
δημοσίευμα μιας νέας δημοσιογράφου όμως το να θριαμβολογεί για μια δημοσιογραφία
της γαλέρας την εξομοιώνει με τους ιδεολογικούς αντιπάλους της.
