Η μεγάλη επικούρεια επιγραφή στα Οινόανδα
Η πόλη Οινόανδα εντοπίζεται στην ενδοχώρα της Ιωνίας,
απέναντι από τη Ρόδο και στα όρια της περιοχής της βορινής Λυκίας, κοντά στον
άνω ρου του ποταμού Ξάνθου. Υπήρξε μέλος της τετραπόλεως μαζί με αυτές της Κυβήρας,
Βουβώνος και Βαλβούρων. Το 84 π.σ.χ. προσαρτήθηκε από τους Ρωμαίους στη Λυκία.
Τα Οινόανδα ήταν χτισμένα αμφιθεατρικά σε υψόμετρο 1400-1532 μέτρων, με θέα
το οροπέδιο της περιοχής.
Το 1884 στα Οινόανδα ανακαλύφθηκε από δύο Γάλλους
αρχαιολόγους τους Maurice Holleaux και Pierre Paris η ύπαρξη της μεγάλης
φιλοσοφικής επιγραφής του επικούρειου Διογένη Οινοανδέα, το μοναδικό παγκοσμίως
και μεγαλειώδες αυτό φιλοσοφικό μνημείο της ανθρωπότητας το οποίο χρονολογείται
στο 2ο αιώνα της σύγχρονης χρονολόγησης.
Η επιγραφή κάλυπτε έναν τοίχο σε στοά που είχε τοποθετηθεί
στο πιο κεντρικό σημείο της πόλης, στην αγορά, ώστε να είναι προσιτή σε όλους
τους κατοίκους και επισκέπτες. Ο τοίχος είχε ύψος 3,25 μέτρα και μήκος 65 μέτρα
(Smith 1993).
Η επιγραφή ήταν επιμερισμένη σε ενότητες που πραγματεύονται
θέματα της επικούρειας φιλοσοφίας. Στο άνω τμήμα της εμπεριέχει την ενότητα με
μια πραγματεία για τα γηρατειά. Αμέσως μετά υπάρχει ενότητα με επιστολές και
αξιώματα. Ακολουθεί η ενότητα με τη Φυσική διατριβή, η ενότητα με την Ηθική
διατριβή και η ενότητα με τις Κύριες Δόξες.
Το κατώτερο τμήμα έως το έδαφος είναι κενό γιατί θα ήταν
δύσκολη η ανάγνωσή του. Στην επιγραφή έχουν χρησιμοποιηθεί γραμματοσειρές
διαφόρων μεγεθών. Με μεγαλύτερα γράμματα έχουν χαραχθεί οι γραμμές που
βρίσκονται στα ανώτερα σημεία, ώστε να είναι ευανάγνωστα.
Η επιγραφή στα μεταγενέστερα χρόνια είχε διαλυθεί και
χρησιμοποιηθεί σε άλλες χρήσεις. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν, πολλοί
ερευνητές επιχείρησαν να συνθέσουν τους διάσπαρτους λίθους της φιλοσοφίας. Κατά
το διάστημα 1969 έως το 1997 ο Martin Ferguson Smith προέβη σε ανακαλύψεις νέων
λίθων και συμπλήρωσε την επιγραφή στη μορφή που έχει σήμερα. Αυτές οι
προσπάθειες είχαν ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος του έργου αυτού να δημοσιευτεί
και μάλιστα και στην σύγχρονη γλώσσα μας, ώστε να γνωρίσουμε εμείς, τις
επικούρειες σκέψεις έτσι ακριβώς όπως επιθυμούσε να συμβεί ο σοφός Διογένης. (από τον ιστότοπο epicuros.gr)
Ακολουθεί η μετάφραση της γερμανικής διήγησης στα ελληνικά που έχει τοποθετηθεί και ως υποτιτλισμός στο βίντεο:
Είναι Ιούλιος στη νοτιοδυτική Τουρκία.
Ένας ημιονηγός εκμεταλλεύεται τις δροσερές πρωινές ώρες
για να μεταφέρει τρόφιμα και ερευνητικό εξοπλισμό σε μια ερημική πλαγιά.
Ακολουθούν Γερμανοί ερευνητές:
·
Ο ερευνητής κτιρίων Martin Bachmann από το
Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο της Κων/πολης.
·
Ο Jürgen Hammerstaedt, Κλασικός Φιλόλογος, από Κολωνία.
·
Ο Tillmann Müller, Γεωματικός από την Καρλσρούη
και οι φοιτητές τους. |
Θέλουν να αποσπάσουν από την πόλη Οινόανδα τα μυστικά της
με νέες μεθόδους.
Στην Αρχαιότητα ήταν τα Οινόανδα μία σημαντική πόλη,
Με τείχος και όλες τις εξυπηρετήσεις, όπως παροχή νερού
Και θέατρο.
Σήμερα έχει καταρρεύσει, αλλά κρύβει ακόμα κάτι
υπέροχο: τη μεγαλύτερη επιγραφή του αρχαίου κόσμου.
|
Hammerstaedt: «Η
πολιτισμική σημασία της πόλης Οινόανδα είναι ότι δεν υπάρχει σε κανένα άλλο
σημείο του αρχαίου κόσμου μία επιγραφή με φιλοσοφικό περιεχόμενο, ούτε κατά
προσέγγιση τέτοιας έκτασης που να έχει συνταχθεί και χαραχθεί στην πέτρα.
Έχουμε βέβαια επιγραφές με φιλοσοφικό περιεχόμενο από το Αφγανιστάν μέχρι τη
Γαλλία, αλλά πρόκειται για κείμενα που περιορίζονται σε μία μοναδική πέτρα,
μεγάλη πέτρα συχνά αλλά μία μοναδική».
|
Σήμερα βρίσκονται τα κείμενα διασκορπισμένα στο έδαφος.
Υπεύθυνος γι’ αυτό το μοναδικό οικοδόμημα ήταν ένας
πολίτης αυτής της πόλης που λεγόταν Διογένης.
Εύπορος και με ενδιαφέροντα δημιούργησε έναν τοίχο με
λειτουργία δημόσιας βιβλιοθήκης – με κείμενα του φιλοσόφου Επίκουρου.
Ο Επίκουρος ήταν ένας επαναστάτης της εποχής του. Κατ’
αυτόν δεν υπήρχε ζωή μετά το θάνατο, γι’ αυτό έπρεπε καθένας να κάνει στη ζωή
του, ό,τι του προκαλεί ευχαρίστηση και, ακόμα, συζητούσε σοβαρά με γυναίκες…
Ένα σκάνδαλο!
|
(μιλάει ο Martin Smith)
Ο Επίκουρος είχε πράγματι γυναίκες στη Σχολή του. Ήταν
κάτι τελείως ασυνήθιστο εκείνη την εποχή, πράγμα που οδηγούσε σε πολλές φήμες
για το τι μπορεί να γινόταν πίσω από τους τοίχους της Σχολής. Δεν είχαν μόνο
φαγητό, ποτό και διασκέδαση, είχαν και πολλές σεξουαλικές ιστορίες…
|
Όλα φήμες, αφού οι οπαδοί του Επίκουρου ήταν μάλλον
σεμνοί. Αλλά αυτή η πραγματικότητα δεν βοηθούσε και πολύ.
|
Bachmann: «Οι
επόμενες γενιές δεν αντιμετώπισαν το κληροδότημα του Διογένη με ιδιαίτερη εντιμότητα
και χρησιμοποίησαν, μετά από συνεννόηση, τα κομμάτια του επιγραφικού τοίχου
σαν συνηθισμένα οικοδομικά υλικά.
Από την εποχή των εγγλέζικων ερευνών μαζεύτηκαν τα διάφορα κομμάτια και τοποθετήθηκαν στο έδαφος, έτσι ώστε με λίγη προσπάθεια βγαίνουν αυτά τώρα στο φως… Τα μεγάλα κομμάτια πέτρας είναι τοποθετημένα καθ’ ύψος.» |
Τα ερείπια της Οινόανδα εντοπίστηκαν ήδη τον 19ο
αιώνα αλλά μετά ξεχάστηκαν.
Περί το έτος 1970 ανακάλυψε ο φιλόσοφος Martin Smith τους
θησαυρούς της Οινόανδα εκ νέου.
Κανένας δεν ξέρει την περιοχή καλύτερα απ’ αυτόν.
|
(μιλάει ο Martin
Smith)
|
Ο Smith ανακάλυψε τότε πολλές επιγραφές, τις κατέγραψε και
τις μετέφρασε. Οι γερμανοί συνάδελφοί του προσπαθούν τώρα να ανακαλύψουν
νεότερα στοιχεία με νέες μεθόδους.
|
Hammestaedt: «Να
δούμε τι θα βρούμε εδώ…
Να τακτοποιήσουμε
λιγάκι εδώ γύρω…
|
Μάλιστα! Τώρα μπορούμε να δούμε μερικά πράγματα…
|
1, 2, 3, …, 9…
|
Εδώ αρχίζει μία νέα στήλη…
|
Τοποθετούμε το χαρτί και αρχίζουμε…
|
Μέχρι τις 4 θα έχουμε μάλλον ένα αντίγραφο του γλυπτού στη
διάθεσή μας. Μετά θα δούμε…»
|
Και πράγματι: το κατάφεραν…
|
Hammestaedt: «Ωραία,
με αυτό μπορούμε να κάνουμε δουλειά»
|
Με τέτοια αντίγραφα γλυπτού καταγράφονται μέχρι τώρα όλες
οι επιγραφές. Απλά, αξιόπιστα και ευανάγνωστα κείμενα, αλλά όποιος επιθυμεί
να τα διαβάσει, πρέπει να επισκεφτεί τον ερευνητή που τα δημιούργησε.
|
Ο Martin Smith κατοικεί στα νησιά Shetland.
|
Για να μπορούν στο μέλλον να εργαστούν όλοι οι ενδιαφερόμενοι
επιστήμονες με αυτά τα στοιχεία, ανέπτυξε ο Γεωματικό Tilmann Müller από το
πανεπιστήμιο της Καρλσρούης μία τεχνολογία σάρωσης, με την οποία
«διαβάζονται» οι επιγραφές με τεχνολογία Laser και έξυπνα προγράμματα
ανάγνωσης κι έτσι γίνεται δυνατόν να αναγνωρίζονται ακόμα και
κακοδιατηρημένες επιγραφές.
|
Όταν ολοκληρωθούν οι εργασίες και πάνε όλα καλά, θα είναι
τα αποτελέσματα διαθέσιμα σε κάθε ερευνητή στο Internet.
|
Εκτός αυτού, θα μπορούν όλοι οι μελλοντικοί αρχαιολόγοι να
εντοπίζουν τις μεμονωμένες πέτρες. Δεν επιτρέπεται να συμβεί αυτό που έπαθαν
οι Bachmann και Hammerstaedt να ανακαλύψουν εκ νέου αυτά που είχε εντοπίσει
ήδη ο Smith.
Γι’ αυτό το λόγο καταγράφονται όλα τα κομμάτια με GPS και
γήινες βάσεις δεδομένων ώστε να είναι γνωστά με κάθε ακρίβεια.
|
Αλλά οι ερευνητές θέλουν ακόμα περισσότερα: Η Οινόανδα θα
ανασυγκροτηθεί εικονικά στον υπολογιστή με τη βοήθεια σύγχρονης τεχνολογίας.
|
Bachmann: «Αρχικά θα
καταγραφή με ηλεκτρονική σάρωση ό,τι βρίσκεται πάνω από το έδαφος, ακόμα και
τα δένδρα, τα οποία αργότερα θα αφαιρεθούν με ψηφιακό τρόπο. Θα έχουμε έτσι
ένα συνολικό σχέδιο των οικοδομημάτων. Πέρα απ’ αυτό εργαζόμαστε με
γεωφυσικές μεθόδους, για να εντοπίσουμε τι υπάρχει στο κεντρικό τμήμα της
οικοδομής, χωρίς να χρειαστούν ανασκαφές.»
|
Εδώ βλέπουμε μία σάρωση της περιοχής με τα δένδρα.
|
Τα πρώτα αποτελέσματα είναι ελπιδοφόρα.
|
Πιθανόν να καταφέρουν οι ερευνητές να αναπαραγάγουν οι
ερευνητές, τι εικόνα έδινε η μεγαλύτερη επιγραφή της αρχαίας εποχής στην πόλη.
|
Και επίσης να καταλάβουν, γιατί καταστράφηκε αυτή η
επιγραφή. Ήταν κάποιος σεισμός; Ή ενοχλήθηκαν οι χριστιανοί που έζησαν
αργότερα στην περιοχή από το «αιρετικό» περιεχόμενο;
|
Πιθανόν να βοηθήσει η ψηφιακή αποκατάσταση της πόλης
Οινόανδα να διευκρινιστούν αυτά τα ερωτήματα.
|
