Καθημερινή, 19/10/2013
Ξεκάθαρη εικόνα της εξέλιξης του ανθρώπου προσφέρει
κρανίο ηλικίας 1,8 εκατομμυρίων ετών, που βρέθηκε στη Γεωργία. Το εύρημα, που
είναι το καλύτερα διατηρημένο κρανίο πρωτανθρώπου που βρέθηκε ποτέ, οδηγεί στο
συμπέρασμα ότι το γενεαλογικό δέντρο του ανθρώπου έχει λιγότερα παρακλάδια από
ότι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Μαζί με άλλα
ευρήματα που βρέθηκαν στο χωριό Ντμανίζι της Γεωργίας, οι ανθρωπολόγοι τονίζουν
ότι διαθέτουν ικανά στοιχεία για να αποδείξουν ότι οι πρόγονοι του σύγχρονου
ανθρώπου εγκατέλειψαν την Αφρική για να εξαπλωθούν προς τον Βορρά και τον
υπόλοιπο κόσμο. Τα ευρήματα προσφέρουν ενδείξεις συνύπαρξης πρωτανθρώπων
διαφόρων μεγεθών την ίδια χρονική περίοδο, κάτι που διαπιστώνεται για πρώτη
φορά. Η ποικιλία αυτή ενισχύει μία από τις δύο αντικρουόμενες θεωρίες για την
εξέλιξη του ανθρώπου και συγκεκριμένα αυτή που θέλει το είδος μας να
εξαπλώνεται με τη μορφή του δέντρου και όχι του θάμνου.
Σχεδόν κάθε
προηγούμενη ανακάλυψη οστών πρωτανθρώπων αφορούσε θραύσματα οστών, από διάφορες
χρονικές περιόδους και σε πολλά γεωγραφικά σημεία. Τα ευρήματα του Ντμανίζι,
όμως, είναι μοναδικά καθώς αποτελούνται από αυτοτελή μέλη.
Η μελέτη των
ευρημάτων, το πόρισμα της οποίας δημοσιεύεται στην επιστημονική επιθεώρηση
Science, δείχνουν ότι η ανθρώπινη μετανάστευση από την Αφρική πραγματοποιήθηκε
πολύ νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε μέχρι σήμερα και από μια ομάδα ανθρωποειδών
πολύ λιγότερο ανεπτυγμένη, όπως εξηγεί ο επικεφαλής της μελέτης και διευθυντής
του Εθνικού Μουσείου της Γεωργίας, Νταβίντ Λορκιπανίτσε.
Θεωρία
Εδώ και χρόνια,
πολλοί επιστήμονες υιοθετούσαν τη θεωρία ότι ο σύγχρονος άνθρωπος αναπτύχθηκε
από ένα ή το πολύ δύο είδη, όπως τα κλαδιά ενός δέντρου, ενώ άλλοι επέλεγαν
αυτή που θέλει την ανάπτυξη του είδους μας να μοιάζει περισσότερο με θάμνο, με
πολλά κλαδιά χωρίς απόληξη.
Ακόμα και οι
επιστήμονες που επιλέγουν τη θεωρία του θάμνου, παραδέχονται ότι τα ευρήματα
στη Γεωργία αποδεικνύουν την ύπαρξη ενός ενιαίου είδους στην περιοχή αυτή πριν
από 2 εκατομμύρια χρόνια. Οι επιστήμονες αυτοί διαφωνούν όμως στο ότι το συμπέρασμα
αυτό ισχύει και για τα οστά που βρέθηκαν στην Αφρική. Η ομάδα των Γεωργιανών
ανθρωπολόγων επισημαίνει, ωστόσο, ότι αν και διαφορετικών μεγεθών, τα κρανία
του Ντμανίζι θεωρούνται ότι ανήκουν στο ίδιο είδος. Αυτό, υποστηρίζουν οι
Γεωργιανοί, μπορεί να ισχύει και για θραύσματα οστών που βρέθηκαν στην Αφρική:
ότι δηλαδή μπορεί να αποτελούν εκδοχές ενός είδους.
Σημαντικές διαφορές
«Αν αμφιβάλλετε
ότι αυτό είναι δυνατό, κοιτάξτε στον καθρέφτη. Κάθε άνθρωπος εμφανίζει
σημαντικές διαφορές από τον διπλανό του», λέει ο κ. Λορκιπανίτσε.
Το κρανίο του
ενηλίκου που βρέθηκε στο χωριό της Γεωργίας δεν ανήκει στο είδος του Homo
sapiens, αλλά σε παλαιότερο είδος πρωτανθρώπου, του Homo erectus. «Πρόκειται
για τις πρώτες καλές ενδείξεις για τη μορφή που είχαν τα ανθρωποειδή αυτά και
των δραστηριοτήτων τους», λέει ο Τιμ Ουάιτ, του Πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ της
Καλιφόρνιας.Ο Φρεντ Σπορ, του Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ, επαίνεσε την ανακάλυψη, παρότι ανήκει στην αντίπαλη σχολή, που θέλει την ανθρώπινη εξέλιξη να θυμίζει θάμνο.
«Απεικονίζει με θαυμάσιο τρόπο τη διαδικασία της εξέλιξης», λέει ο κ. Σπορ, που εκτιμά ότι η ανακάλυψη στη Γεωργία συνέλαβε μια σπάνια εξελικτική στιγμή: τη μετάβαση των προγόνων μας από τον Homo habilis στον Homo erectus.
Οι αρχαιολόγοι εντόπισαν το πρώτο θραύσμα του κρανίου, την κάτω σιαγόνα, θαμμένο κάτω από μεσαιωνικό οχυρό, το 2000. Πέντε χρόνια αργότερα, η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως το καλά διατηρημένο κρανίο, στο οποίο η σιαγόνα εφάρμοζε τέλεια.
Τα δύο τμήματα
αποκολλήθηκαν, κατά πάσα πιθανότητα, όταν ο μακρινός μας αυτός πρόγονος έχασε
τη μάχη με σαρκοφάγο ζώο, που τον διαμέλισε για να τον φάει. Το κρανίο ανήκε σε
άνδρα, ύψους 1,5 μέτρου, με μεγάλο σαγόνι, ευμεγέθη δόντια και μικρό εγκέφαλο.
