Ντάρια Σαλτίκοβα, η Λυσσάρα

Μία από τις πιο βάναυσες και σκληρές γυναίκες στην τσαρική Ρωσία. Το όνομά της είναι πλέον μύθος και δημιουργεί ανατριχίλα κατά την αναφορά.

Η Ρωσίδα Ντάρια Σαλτίκοβα που είχε το παρατσούκλι "η Λυσσάρα" (Saltychikha) ήταν ευγενής και έζησε στα χρόνια 1730-1801. Ακόμη και κατά τη διάρκεια της ζωής της, διαδίδονταν ιστορίες τρόμου. Λέγανε ότι λούζεται στο αίμα των θυμάτων της και άλλα τέτοια φρικτά πράγματα.

Μετά το θάνατο του συζύγου της, η Ντάρια κληρονόμησε εδάφη με 800 δουλοπάροικους. Από αυτή την εποχή άρχισε να εκδηλώνει τον σαδισμό της. Πέρα από κάθε αμφιβολία αποδίδονταν σ' αυτήν 38 φόνοι,  θεωρείται όμως ότι σκότωσε ίσως και 140 δουλοπάροικους.

Τα θύματά της ήταν κυρίως νεαρές γυναίκες, τις οποίες χτυπούσε με μαστίγια, ρόπαλα και ξύλινα δοκάρια, ξερίζωνε τα μαλλιά τους, τις έκαιγε με καυτό σίδερο, τις άφηνε πεινασμένες και παγωμένες στο κρύο του χειμώνα, τις έπνιγε σε λίμνες και ποταμούς. Δεν είχε αναστολές ούτε για τις  εγκυμονούσες. Για κάθε μικρό λάθος και κάθε μικρό παράπτωμα εφάρμοζε η Ντάρια βάναυση τιμωρία.

Αν και ήταν γνωστά τα εγκλήματά της,  δεν κατηγορήθηκε πότε μέχρι που έκανε το μοιραίο λάθος: διέταξε τους δουλοπάροικους της να σκοτώσουν έναν άλλον ευγενή. Η θανάτωση δικών σου δουλοπάροικων δεν ήταν έγκλημα στην τσαρική Ρωσία. Ο ευγενής Νικολάι Τυούτσεφ προειδοποιήθηκε ότι είχε σχεδιαστεί μια επίθεση από τον Ντάρια εναντίον του. Έτσι συνελήφθη  και παραπέμφθηκε σε δίκη. Η προσωρινή τιμωρία από το δικαστήριο ήταν ήπια σε σχέση με τις πράξεις της:

Το 1768, η Μεγάλη Αικατερίνη εξέδωσε την τελική της ετυμηγορία, αποκαλώντας την  Saltychicha «ανθρώπινο τέρας». Της αφαίρεσε τον τίτλο και την περιουσία και της αρνήθηκε τη γυναικεία υπόσταση. Δεδομένου ότι, σύμφωνα με την αυτοκράτειρα, μια γυναίκα δεν θα ήταν ικανή για τέτοια σκληρότητα, η Saltykova θα έπρεπε τώρα να αποκαλείται μόνο "αυτός".

Ως τιμωρία για τα εγκλήματά της, η Saltychicha έπρεπε να σταθεί για μια ώρα στην Κόκκινη Πλατεία με μια αφίσα που έγραφε "Βασανιστής και Δολοφόνος" πριν φυλακιστεί στο υπόγειο ενός μοναστηριού για το υπόλοιπο της ζωής της. Εκεί πέθανε κάποια εποχή, ίσως και να δολοφονήθηκε.

«Φέρετρα Πολυτελείας»

 Λίνα Πανταλέων, Καθημερινή, 12/7/22

Ούρσουλα Φωσκόλου: Ήσυχα να πας, εκδ. Κίχλη, σελ. 176 

Eνα από τα δυσκολότερα αινίγματα με τα οποία αντιμετριέται η λογοτεχνία είναι ο θάνατος. Της είναι αδύνατον να απαλλαγεί από τη σκέψη του θανάτου. Αυτή η ατέρμονη ερωτοτροπία τρέφει πανάρχαιους μύθους. Η λογοτεχνία λαχταρά τον θάνατο για να τον εξημερώσει, να τον ξορκίσει, να τον υμνήσει ή να τον καταραστεί. Η Ούρσουλα Φωσκόλου στο τρίτο της βιβλίο φτιάχνει στον θάνατο μια παραδεισένια, ονειρική αποικία. Είναι η αποικία των μεταστάντων.

Βέβαια, η Ολίβια και ο σύντροφός της δεν βασανίζονται από μακάβριες υποψίες, καθώς έχουν την εντύπωση πως μετανάστευσαν σε έναν εξωτικό προορισμό, σε ένα θέρετρο στις άκρες μιας τροπικής ζούγκλας και όχι σε ένα θέρετρο-φέρετρο πολυτελείας στο επέκεινα. Ο εξώκοσμος τόπος συνιστά το τεχνολογικό επίτευγμα μιας μέλλουσας πραγματικότητας, κατασκευασμένης από την εταιρεία «Εσπερος», που κατάφερε να κατισχύσει του θανάτου. Στις παρυφές, όμως, της εδεμικής πολιτείας απλωνόταν μια επικίνδυνη ζώνη, σκοτεινή και νεφοσκεπής, πολύ κοντά στις θαλερές πρασινάδες.

Η Ολίβια μαγεύεται από την εσπερινή κατοικία, την καινούργια της χλοερή πατρίδα. Παρατηρεί έκθαμβη την αλλόκοτη βλάστηση και τα πυκνά φυλλώματα που αναρριχώνται στα υπερμεγέθη, σοβιετικής αρχιτεκτονικής κτίρια (πολλοί οι ένοικοι), που ορθώνονται σαν πελώριοι χορταριασμένοι τάφοι. Εκείνο, όμως, που συναρπάζει την ηρωίδα είναι η  δεξαμενή, που ανακαλύπτει στο υπόγειο ενός κτιρίου. Βουτώντας στο νερό της υπόσκαφης πισίνας την πλημμυρίζουν ασύνδετες εικόνες μιας άγνωστης ζωής. Το σώμα της ερεθίζεται από το παράξενο νερό, παραλύει από μια απόκρυφη σεξουαλική εμπειρία. Καθώς καταδύεται στον πυθμένα, τη διεγείρει ένας ερωτικός πόθος, ξένος στο δέρμα της.

Η Ολίβια χάνει σταδιακά τον ενθουσιασμό της για τη μετοικεσία της και αρχίζει να κατατρύχεται από τον μνημονικό καταιονισμό στον βυθό της στύγιας πισίνας. Κάτω από το νερό, δωμάτια με μισάνοιχτες πόρτες τής αποκαλύπτουν στιγμιότυπα μιας ξένης ζωής. Δίχως να το γνωρίζει, είχε παρεισδύσει στον θάνατο κάποιου άλλου. Το νερό τής μετάγγιζε ένα ανεξιχνίαστο μήνυμα.

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου εξηγείται το θαύμα της μεταθανάτιας ζωής με τους όρους της επιστημονικής φαντασίας. Εδώ η Φωσκόλου επιχειρεί να δώσει ένα εύληπτο σχήμα στα σκόρπια κομμάτια του παζλ. Η ολοκλήρωση του παζλ μαρτυρεί μια μυθοπλαστική σύνθεση προσεκτικά μεθοδευμένη. Οι διάσπαρτοι υπαινιγμοί αποσαφηνίζονται, τα μυστήρια απομαγεύονται και ό,τι πριν έμενε μετέωρο, σταθεροποιείται στη θέση που του αναλογεί. 

Εχω, ωστόσο, τη γνώμη πως το επεξηγηματικό κλείσιμο του βιβλίου αναιρεί τη μυσταγωγία του πρώτου μέρους, όπου η Φωσκόλου στήνει ένα εξωπραγματικό, μυστηριακό σκηνικό, στο σύνορο Εδέμ και Αδη. Οι «επιστημονικές» επεξηγήσεις συνδέονται με την αρέσκεια της συγγραφέως σε εξονυχιστικές περιγραφές. Το πρώτο μέρος κατακλύζεται από παντοειδείς λεπτομέρειες για καθετί αλλόκοτο της αποικίας, από τα φυτά και τα άνθη, τα ζώα και τα ρομπότ, τα άπειρα γκάτζετ, μέχρι τη μορφολογία των βράχων και τη γαστρονομία.

Οι ομορφότερες στιγμές της νουβέλας είναι οι καταβυθίσεις της ηρωίδας στο έμβιο νερό της δεξαμενής, την οποία σκιάζουν αθέατα τα νέφη της σκοτεινής ζώνης. Γλιστρώντας στον πυθμένα, ψηλαφεί χαλάσματα χαμένων ζωών, εισχωρεί σε ρωγμές καταλοίπων και την ίδια στιγμή μεταλαμβάνει το νάμα της λήθης. Μπαινοβγαίνει σε ξένα δωμάτια, προ καιρού εγκαταλελειμμένα, πλαντάζει από ανοίκειες συγκινήσεις και εντέλει ξεπλένεται από την παλιά της ύπαρξη για να επιστρέψει ολόγυμνη από παρελθόν στη νεογέννητη ζωή της αποικίας. 

Η Ολίβια βιώνει την πραγμάτωση ενός προαιώνιου παραμυθιού, την κατάλυση του θανάτου και τον εποικισμό του επέκεινα. Στο παραμύθι της Φωσκόλου ο θάνατος διχοτομείται στις δύο κύριες όψεις του, την τρομακτική και τη μαυλιστική.

---

Ούρσουλα Φωσκόλου: «Η μνήμη και η φαντασία είναι τα οχήματα που μας οδηγούν όπου -μα όπου!- θέλουμε»

Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα

-Κυρία Φωσκόλου, πιστεύετε ότι η επιστημονική φαντασία ταιριάζει στην εποχή μας;

Δεν ξέρω αν η επιστημονική φαντασία αρέσκεται στο να «ταιριάζει» σε συγκεκριμένες εποχές. Δεν ξέρω, επίσης, αν της αρέσει να βρίσκεται «στη μόδα». Ωστόσο, τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια απενοχοποίηση του είδους. Όλο και περισσότεροι τη διαβάζουν, όλο και περισσότεροι γράφουν βιβλία και τα κατατάσσουν στο εν λόγω είδος χωρίς φόβο. Προτού ξεκινήσω να γράφω το «Ήσυχα να πας», ήξερα ότι ήθελα πολύ να γράψω ένα βιβλίο επιστημονικής φαντασίας, διότι ανέκαθεν την αγαπούσα. Στην περίπτωσή μου, εντέλει, η επιστημονική φαντασία αποτέλεσε ένα όχημα, το οποίο με βοήθησε να μιλήσω με μεγαλύτερη ελευθερία για φλέγοντα θέματα, όπως ο θάνατος, το επέκεινα, το ζήτημα του φύλου και της ταυτότητας. Το «Ήσυχα να πας», ξεκινάει ως βιβλίο ε.φ., στη συνέχεια, όμως, εξελίσσεται σε κάτι άλλο.

Στο πρώτο μέρος παρακολουθούμε την Ολίβια και τον Θάνο, που μόλις έχουν φτάσει στο νέο τους σπίτι, στον πλανήτη Γκλίζε (Gliese). Πρόκειται για έναν καταπράσινο πλανήτη, μια Γη στα σπάργανα, με οργιαστική βλάστηση, τεχνολογικά εξελιγμένο, αλλά με τεράστιο σεβασμό προς τη φύση. Η Ολίβια, σκεπτική και μελαγχολική παρά το γενικό κλίμα χαράς και ευφορίας, ανακαλύπτει κατά τύχη τα καλά κρυμμένα υπόγεια λουτρά της Γκλίζε, ένα μέρος γεμάτο μυστήριο. Κάθε φορά που βυθίζεται στα νερά της υπόγειας πισίνας, έρχεται αντιμέτωπη με παράξενα οράματα και πρόσωπα από μια άλλη ζωή. Είναι η δική της;

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου μεταφερόμαστε σ’ ένα διαμέρισμα της Γης, σε μια πολυκατοικία που θα μπορούσε να είναι η δική σας και η δική μου. Εκεί γνωρίζουμε έναν καθημερινό άνθρωπο, έναν ανώνυμο διανομέα, ο οποίος βρίσκει νεκρό τον παραλήπτη του δέματος που μεταφέρει. Ο αναγνώστης ακούει τη φωνή του μοναχικού ηλικιωμένου άνδρα μέσω του ημερολογίου του και μαθαίνει σπαράγματα από τη ζωή του. Το δεύτερο μέρος είναι αυτό στο οποίο κρύβεται η καρδιά του βιβλίου και υπονομεύει όσα ο αναγνώστης έχει διαβάσει στο πρώτο.

Ναι, είναι ωραίο να χτίζεις έναν κόσμο από την αρχή, ναι, είναι συναρπαστικό το ταξίδι σ’ έναν καινούργιο πλανήτη, όμως δεν φτάνει. Ήθελα να προχωρήσω ένα βήμα πιο πέρα.

-Όμως η υπέρβαση και ο υπερρεαλισμός υπάρχει έτσι ή αλλιώς στο έργο σας, είναι ο τρόπος για να πλησιάζει κανείς τα μεγάλα ερωτήματα της ζωής;

Χρησιμοποίησα την υπέρβαση και τον υπερρεαλισμό υπήρχαν ήδη από το πρώτο μου βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων «Το Κήτος» (Κίχλη, 2016). Τα εργαλεία της ποίησης, όταν χρησιμοποιούνται με μέτρο, αποδεικνύονται σπουδαία στην πεζογραφία. Στη δική μου περίπτωση, μου δίνουν την ελευθερία να μιλήσω για δύσκολα θέματα, να κολυμπήσω σε αυτά με μεγαλύτερη άνεση, χωρίς διδακτισμούς και ρητορείες, που δεν μου ταιριάζουν.

-Αποκωδικοποιώντας τον καθησυχαστικό τίτλο και βλέποντας το εξαιρετικό εξώφυλλο διαισθάνεσαι εξαρχής μια απειλή: η διττή υπόσταση των πραγμάτων;

Για μένα, το «Ήσυχα να πας» είναι ένα αισιόδοξο βιβλίο για το επέκεινα. Ο τίτλος του, ο οποίος αποτέλεσε ίσως και το αρχικό, το πρώτο έναυσμα για τη συγγραφή του, προέρχεται από το ποίημα του Ντίλαν Τόμας «Do not go gentle into the good night», στην εξαιρετική μετάφραση του Διονύση Καψάλη: «Μη στέργεις ήσυχα να πας, σε νύχτα ευλογημένη». Το ποίημα μιλά για μια ένδοξη μετάβαση, μια ηρωική πάλη με τον θάνατο, μπροστά στον οποίο οφείλει κανείς να μη δειλιάζει. Εγώ θέλησα να γράψω το αντίθετο. Για μια μετάβαση ήσυχη, δίχως ηρωισμούς, δράματα, μάχες. Ψυχαναλύοντας τον εαυτό μου, καταλαβαίνω τώρα ότι αυτή μου η επιθυμία ήταν φυσικό επακόλουθο των πρωτόγνωρων καταστάσεων που βιώσαμε κατά την περίοδο της πανδημίας: ο θάνατος, πιο παρών από ποτέ, έπαιρνε τους ανθρώπους βίαια, μέσα σε τρομερό πόνο και μοναξιά.

Η παραπάνω ιδέα μπορεί να συνοψιστεί στα λόγια του ηλικιωμένου Δημήτρη, ο οποίος γράφει στο ημερολόγιό του (σ.165) : «…όταν λοιπόν εκείνη η ώρα φτάσει, θέλω να γίνει απαλά. Να κάθομαι σε τούτο το τραπέζι, να σηκωθώ κάποια στιγμή σαν να θυμήθηκα πως άφησα τα χάπια στο σαλόνι, μ’ έναν μικρό διασκελισμό να βγω και να πατήσω σε καινούργιο τόπο».

-Πώς κτίστηκε μέσα σας και στην ιστορία ο πλανήτης Γκλίζε και πόσο εύκολο είναι να στηθεί ένας ολόκληρος κόσμος απ’ την αρχή;

Ο «Γκλίζε 581c» είναι ένας υπαρκτός εξωπλανήτης, ο οποίος είχε θεωρηθεί από τους αστρονόμους ως δυνητικά κατοικήσιμος από τον άνθρωπο. Δανείστηκα το όνομα αυτό για να δημιουργήσω τον δικό μου κόσμο, την Γκλίζε, μια Γη βρέφος, που κατακλύζεται από οργιαστική βλάστηση και αποτελεί αποικία του γνωστού μας κόσμου. Η Γκλίζε στο μυαλό μου είναι μια …Βραζιλία στο διάστημα, ένας τόπος όπου συνυπάρχουν άνθρωποι από όλες τις γωνιές του παλαιού κόσμου, μαζί με προϊστορικά ζώα, αλλά και ανθρωποειδή. Παρότι τεχνολογικά εξελιγμένη, η αποικία έχει θέσει ως πρωταρχικό της στόχο την προστασία της φύσης, ενώ στους εργάτες γης αποδίδονται οι ύψιστες τιμές. Στον νέο τόπο τα καθημερινά προβλήματα έχουν λυθεί, δεν υπάρχει αρρώστια ή θάνατος, δεν υπάρχουν φραγμοί στην επικοινωνία, δεν υπάρχουν διακρίσεις ως προς τη σεξουαλικότητα ή το φύλο.

Απόλαυσα το στήσιμο αυτού του κόσμου, ήταν μια συναρπαστική διαδικασία, κατά την οποία ένιωθα απόλυτα ελεύθερη και ταυτόχρονα γοητευμένη από ένα σύμπαν που με καλούσε να το ανακαλύψω.

-Οι ήρωές σας δεν είναι ένας περιπλανώμενος (πολλοί ισχυρίζονται ότι στα μεγάλα φτάνουμε μόνοι), είναι ένα ζευγάρι, συνειδητά η επιλογή;

Κι όμως, η ηρωίδα μου είναι στην πραγματικότητα μία: η Ολίβια. Παρότι στη νουβέλα παρουσιάζονται αρκετά πρόσωπα, ανάμεσά τους και ο σύντροφος της Ολίβιας, Θάνος, υπάρχει μία και μόνη οπτική γωνία: η δική της. Το ότι η Ολίβια φτάνει συντροφευμένη στη νέα της ζωή, είναι μια επιλογή που καθορίζεται από το ποια ήταν η Ολίβια ως τότε. Η συντροφιά είναι ένα δώρο που το είχε στερηθεί με τον χειρότερο τρόπο και τώρα της χαρίζεται, ήσυχα και εντελώς φυσικά.

Πρέπει να πω εδώ, ότι η επιλογή του ονόματος της Ολίβιας δεν ήταν καθόλου τυχαία, καθότι, μεταξύ άλλων, κρύβει μέσα του τη λέξη «όλβιος», δηλαδή «μακάριος, ευτυχής».

-Η απαγορευμένη ζώνη συνειρμικά με παρέπεμψε στον «Στάλκερ» του Ταρκόφσκι, θα πρέπει να διαβούμε τελικά την «επικίνδυνη ζώνη» και να κινδυνέψουμε στα υπόγεια λουτρά για να φτάσουμε στον άγνωστο εαυτό μας και στα αληθινά;

Η απαγορευμένη ζώνη είναι ένα μυθοπλαστικό εργαλείο. Είναι ο τόπος όπου το πριν συμφύρεται με το μετά, η χαραμάδα όπου το «εδώ» χύνεται σιγά σιγά στο «εκεί». Σ’ έναν τόπο όπου κανείς δεν έχει μνήμες από την προηγούμενη ζωή, η απαγορευμένη ζώνη είναι το άνοιγμα, το προγραμματιστικό λάθος, το ματάκι στην εξώπορτα. Η Ολίβια, χωρίς να το ξέρει, βυθίζεται σιγά σιγά σε αυτήν, ωστόσο δεν νιώθει ότι κινδυνεύει. Οι βουτιές στα υπόγεια λουτρά είναι βουτιές σε μια ζεστή αγκαλιά. Από την πρώτη στιγμή που πατά το πόδι της στην Γκλίζε, όλα την οδηγούν στην άλλη ζώνη. Ο εαυτός που ψάχνει, όπως και η αλήθεια που έχει αφήσει πίσω της, κρύβονται εξαρχής εκεί. Το ερώτημα είναι: Τι κάνεις, όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με μια δύσκολη αλήθεια; Μαθαίνεις να ζεις με αυτήν ή θα προτιμούσες να την ξεχάσεις;

-Είχατε εκπλήξεις γράφοντας το «Ήσυχα να πας»; Ή είχατε προαποφασίσει για όλα;

Στο μυαλό μου υπήρχε εξαρχής η βασική ιστορία. Ωστόσο, κατά τη συγγραφή ενός βιβλίου, βρίσκω ότι είμαι ιδιαίτερα ευαίσθητη σε ερεθίσματα. Τον καιρό που έγραφα το «Ήσυχα να πας», διάβασα πολύ και έκανα εκτεταμένη έρευνα. Υπήρξαν, όμως, και εκπλήξεις. Μια από αυτές, η μεγαλύτερη, ήταν η «γνωριμία» μου με τη Δήμητρα Κ., στη μνήμη της οποίας είναι αφιερωμένο το «Ήσυχα να πας». Γνωριστήκαμε κάποιο βράδυ καραντίνας, χάρη σε ένα βίντεο της Πάολας Ρεβενιώτη, όπου συνομιλούσε με έναν υπέροχο κι ευγενικό άνθρωπο, τη «Δήμητρα της Λέσβου», κατά κόσμον Δημήτρη Καλογιάννη. Η κοινωνία φέρθηκε σκληρά και απάνθρωπα στη Δήμητρα, η οποία έγινε ευρέως γνωστή μόνο μετά την εξαφάνιση και τον τραγικό της θάνατο. Θέλω να πιστεύω ότι σε αυτό το βιβλίο τής χάρισα ό,τι στερήθηκε.

-Η προτροπή του τίτλου είναι, εντέλει, μια σοφή προτροπή: η ηρεμία του ακροβάτη, του πρωταθλητή, του σκοπευτή… Μόνο ήρεμα πάμε στο επικίνδυνο άγνωστο;

Δεν βλέπω τον τίτλο του βιβλίου μου σαν προτροπή. Το «Ήσυχα να πας» είναι η άλλη ματιά, η «τρελή εναλλακτική» που τριβελίζει το μυαλό μου. Είναι το «και αν…», το «βρε λες;». Δεν ξέρω αν πρέπει να πηγαίνουμε ήρεμα στο επικίνδυνο άγνωστο. Συνήθως προσγειωνόμαστε απότομα σε αυτό, τρώμε τα μούτρα μας κι έπειτα μαθαίνουμε να σηκωνόμαστε. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας το περνάμε μπουσουλώντας στο σκοτάδι. Κάποιες -λίγες- φορές, αυτό μοιάζει εξαιρετικά διασκεδαστικό.

-Εσάς σας φοβίζει ο πόλεμος στην Ουκρανία σήμερα; Σας έχει φοβίσει κάτι πολύ στη ζωή; Πώς αντιδράτε στους φόβους σας;

Φυσικά και με φοβίζει ο πόλεμος. Για να ξορκίσω τους φόβους μου βυθίζομαι στις σελίδες των βιβλίων ή γράφω: για τα γηρατειά, για τον θάνατο, για τη μοναξιά, για τον έρωτα. Δεν αντιδρώ πάντοτε με τον ίδιο τρόπο απέναντι στον φόβο, ωστόσο η μόνη μου σταθερά σε δύσκολους καιρούς εξακολουθεί να είναι η λογοτεχνία.

-Σας άρεσε πάντα η επιστημονική φαντασία; Και ποιοι συγγραφείς;

Μου άρεσε και μου αρέσει. Ανάμεσα στους αγαπημένους μου συγγραφείς επιστημονικής φαντασίας είναι ο Ρέι Μπράντμπερι, ο Στάνισλαβ Λεμ, οι αδελφοί Στρουγκάτσκι, ο Τεντ Τσιάνγκ, η Οκτάβια Μπάτλερ, ο Άρθουρ Κλαρκ και πολλοί άλλοι.

-Πιστεύετε ότι έτσι όπως αλλάζει και καλπάζει με απρόσμενο ρίσκο, θα πρέπει ο καθένας να δημιουργεί τον δικό του πλανήτη μέσα στην άσπλαχνη εποχή;

Κάθε άνθρωπος προσπαθεί να δημιουργεί τη δική του, προσωπική, σφαίρα ασφαλείας σε δύσκολες εποχές. Οι συγγραφείς ανέκαθεν ζούσαμε και κάπου αλλού, είτε αυτό λέγεται άλλος πλανήτης, είτε ένας άλλος κόσμος μέσα σε αυτόν εδώ. «Άλλος πλανήτης» μπορεί να είναι μια ανάμνηση, μια φαντασίωση, η παιδική μας ηλικία, που πέρασε ανεπιστρεπτί. Η μνήμη και η φαντασία είναι τα οχήματα που μας οδηγούν όπου -μα όπου!- θέλουμε.

Εις μνήμην Κωνσταντίνου Τζούμα (1944-2022)

 του Άγγελου Παπαδημητρίου, όπως δημοσιεύτηκε στα ΝΕΑ, 2-3 Ιουλίου 2022

Πρόσεξέ με, μου λέει μια μέρα η Όλια (Λαζαρίδου), σου έχω βρει ένα υπέροχο θεατρικό με δυο πρόσωπα, την Σάρα Μπερνάρ και τον υπηρέτη-γραμματέα της, Πιτού. Έχω έτοιμη τη μετάφραση, θα το κάνεις όλο χειροποίητο!!! Φυσικά θα κάνεις την Μπερνάρ!!! Έτσι αρχίσαμε να ψάχνουμε νυχθημερόν ποιος θα είναι ο συμπαίκτης  μου...

Μα ο Τζούμας!!! αναφώνησε μια μέρα, πώς δεν το σκέφτηκα αμέσως! Ο Τζούμας; της απαντώ, μα είναι φοβερά δύσκολος (ήδη είχαμε αναπτύξει μια καλή σχέση από τον εξολοθρευτή Άγγελο της Μπρούσκου) θα δεχτεί; Άσε που θα θέλει να κάνει αυτός τη Σάρα Μπερνάρ!!! 

Άγγελος Παπαδημητρίου, Κων/νος Τζούμας

Ο Τζούμας δέχτηκε αμέσως (είχε μια τρυφερή φιλία με την Όλια).  Κωνσταντίνε μου, του είπα όταν συναντηθήκαμε, μήπως να  κάνω εγώ τον Πιτού;  Αρνήθηκε σθεναρά! Το κουαρτέτο έκλεισε με την επιλογή της Κερασίας Σαμαρά στην σκηνοθεσία (είχαν δουλέψει πρόσφατα μαζί και την εμπιστευόταν πολύ, όπως κι εγώ). Εδώ τελειώνει ο πρόλογος και μπαίνουμε στο όνειρο!

Αρχίζουμε πρόβες!!! Τρόπος του λέγειν... μαζευόμαστε οι τρεις μας (η Όλια είχε απομακρυνθεί, όπως οι έξυπνες γκουβερνάντες που αφήνουν μόνα τους τα παιδιά να παίξουν.) Ξεκινήσαμε με  αργό ρυθμό (όλο και γινόταν ταχύτερος) να συναντιόμαστε στο σπίτι μου  που είχε μετατραπεί σε σκηνικό της μελλοντικής παράστασής μας...

Τι συζητήσεις, με αφορμή το έργο, τι ιστορίες, τι αναφορές, τι ωραία αίσθηση έκανε σε όσους το ανακοινώναμε!!! Είμαστε και οι τρείς μαγεμένοι από την ιδέα της παράστασης... Βέβαια  δεν μπορώ να παραλείψω τα τσάγια μας, τα αρμυρά μας, τα γλυκά μας, τα κρασιά μας, τα φρουτάκια μας, τα φαγητά μας!!!!  Για εμένα το έργο ήταν πια η πρόφαση (είχα και την ασφάλεια  της Κερασίας!!!) να συναντώ τα "παιδιά" και να αλλάζουμε σκέψεις για την ζωή την αισθητική την Τέχνη...

Δεν μου έφτανε ο χρόνος δεν τους χόρταινα!!!! Πολλές φορές συνόδευα τον Κωνσταντίνο μέχρι το Φίλιον διασχίζοντας την πλατεία Εξαρχείων το καλοκαίρι όπου και συνειδητοποίησα πόσο δημοφιλής ήταν αλλά και πόσο ατρόμητος, όταν σχεδόν μας επιτέθηκε ένας "περίεργος" τύπος ζητώντας του το λόγο:  «Δε μου λες ρε Τζούμα, γιατί είπες στο ραδιόφωνο ότι απορείς πού βρίσκουμε τα λεφτά και ζούμε χωρίς να δουλεύουμε;» Μου κόπηκαν τα γόνατα, ήταν έτοιμος να τον μουντάρει... πήγα κάτι να πω... μα ο κύριος Τζούμας είναι...  (αυτό που ακολούθησε δε θα το ξεχάσω ποτέ) 

-Και τώρα σε ρωτάω και πάλι, του λέει ο Τζούμας με βροντερή φωνή, πού βρίσκετε τα λεφτά πως ζείτε, πώς πληρώνετε όλα αυτά τα τατουάζ, τα ρούχα σας, το φαγητό σας;;; (Η πλατεία άδεια, τρόμος, αυτό ήταν σκέφτηκα, θα μας κάνουνε φέτες...) 

-Μας υποστηρίζουν πολλοί, συνεχίζει ο "επαναστάτης", 

-Με ποιο σκοπό; του λέει ο Τζούμας.

-Για να πολεμήσουμε εσένα και τους ομοίους σου, του απαντά ο "αναρχικός", το κατεστημένο!!!

-Κατεστημένο είσαι εσύ, του ανταπαντά ατακαριστά ο Κωνσταντίνος, άντε ρε να δουλέψετε... κηφήνες (θυμάμαι τις λέξεις μια μια...) 

Εκεί είπα το τετέλεσται... παραδόξως ο "νεαρός" (αστέρι στις πολεμικές τέχνες, κοντός), μαλακώνει ελαφρώς και του λέει: «Αυτά τα λέει ο παππούς μου!», για να πάρει την πληρωμένη απάντηση: 

-Μ΄ αυτόν μάλιστα να συζητήσω, με σένα τι να πω, άντε πήγαινε από δω... μέχρι να φτάσουμε ψηλά στην Αραχώβης κοίταγα πίσω διακριτικά... εξαφανίστηκε...

Αυτή την πλευρά του Κωνσταντίνου ούτε που την φανταζόμουν. Μα, του λέω, όταν φτάσαμε σχεδόν κοντά στο Φίλιον, είσαι με τα καλά σου, αυτοί είναι ικανοί να σε λιντσάρουν... τι μου απάντησε ο αθεόφοβος;  

«Σώπα καλέ!»

Ποτέ δεν θυμάμαι λεπτομέρειες, αλλά παραδόξως μερικές τυπώνονται για πάντα στο μυαλό μου, ας πούμε δεν ξεχνώ τα τατουάζ του νεαρού που λέγαμε, αλλά ο χρόνος μού παίζει παράξενα παιχνίδια, δεν θυμάμαι πότε άρχισε μια αδιόρατη σχεδόν πτώση τού Τζούμα, μ΄ αυτή τη καταραμένη πανδημία; λίγο πιο πριν; λίγο πιο μετά; κάποια στιγμή έχασε την ευστάθειά του, μη φανταστείτε κάτι δραματικό, αν δεν ήταν ψιλόλιγνος δεν θα φαινόταν καθόλου, σιγά σιγά θάμπωσε ο ήχος της φωνής του, μα ήταν πάντα ο περίφημος Τζούμας!!! 

Η Κερασία και εγώ με διάφορες πειστικές δικαιολογίες, δικαιολογούσαμε τα αδικαιολόγητα!!! Έγινε σκοπός της ζωής μας να τον πείσουμε (και τα καταφέραμε) πως η παράστασή μας θα ανέβει, πως το κοινό μάς περιμένει (αυτό ήταν αλήθεια και το  διασταυρώναμε κάθε μέρα..) αλλά  κάθε λίγο και λιγάκι έχανε κάτι από τις δυνάμεις του και εμείς ακάθεκτοι εκεί (θυμάμαι την Κερασία να του λέει μμμ σκέφτηκα να σε βγάλω καθιστό σαν ήρωα του Μπέκετ!!!) 

Κων/νος Τζούμας, Κερασία Σαμαρά

Οι φίλοι άρχισαν να αραιώνουν... τότε εμφανίστηκε σαν από μηχανής θεός ο Θανάσης  Λάλας κι αρχίσαμε τις εκδρομές, ορεινή Κορινθία, Βόλο, Χαλκίδα  (όπου "αποχαιρετίσαμε" τον αγαπημένο Γιώργο Κακουλίδη...) μέχρι  στα Καλύβια Αττικής...

Εκεί γύρω συνέβη   το κακό με τις ατυχείς τηλεοπτικές δηλώσεις σηκώνοντας ένα τσουνάμι αντιδράσεων εναντίον του, εναντίον του πιο ευγενικού, του πιο διακριτικού, του πιο κομψού, του πιο κοσμοπολίτη... ο Θεός να με συγχωρέσει τηρουμένων των αναλογιών, με τη σιγουριά ότι είναι υπεράνω υποψίας, έβαλε το παλτό του ως άλλη Παπαδάκη και ακολούθησε το φακό... το καλό είναι ότι ποτέ δεν συνειδητοποίησε τον ορυμαγδό γιατί απείχε όλων των τηλεοπτικών ΜΜΕ...

Κάπου εκεί έχασε το ραδιοφωνικό του βήμα που εν λευκώ παραχώρησε τόσα χρόνια το επικοινωνιακό ταλέντο και την αίγλη του (Κωνσταντίνε μου μην ανησυχείς, του είπαμε, θα  ηχογραφήσουμε τα λόγια του Πιτού...) Μα ποιος νοιαζόταν τώρα για το έργο και το θέατρο, σκοπός μας να περνάει καλά!

Καθημερινά στο Φίλιον πια, τα γκαρσόνια-φίλοι του, ο Άλκης, οι περαστικοί, οι θαμώνες, μια γιορτή... το έργο όμως έργο!!! σχέδια επί σχεδίων, ώσπου μια μέρα παραπάτησε έπεσε, τραυματίστηκε... δεν υπήρχε πια επιστροφή...

Εδώ προς το τέλος "του έργου" είναι η στιγμή να πω το πιο ευχάριστο για την ποιότητα της ζωής του χάρη στις δυο υπέροχες αδερφές του τη Μαίρη και την Δέσποινα!!! Πρίγκιπας με τα δεκάδες πουκάμισα τα απίστευτα πολλά μοναδικά παπούτσια τα κοστούμια τα φουλάρια... δεν τα φορούσε πια αλλά τα κρατούσε σαν το ημερολόγιο της  ζωής του!!!! τα γκουρμέ του!!! θα μπορούσα να μιλάω για τον Κωνσταντίνο με τις ώρες, το σπίτι του, τα βιβλία του, τα ωραία κορίτσια που τον περιστοίχιζαν (Χαρά, τι χαρά του έδωσες!!! Ματούλα!!!!) χιλιάδες λεπτομέρειες, ατέλειωτες συζητήσεις, καθημερινά συμβάντα...

Αλλά αυτό που θα σας διηγηθώ σαν επίλογο είναι ένα μοναδικό θαύμα που έζησα κοντά του: Έχει τύχει να βοηθήσω πολλούς ανθρώπους στη ζωή μου, όχι τίποτα σπουδαία πράγματα, απλώς να τους βοηθήσω, να τους στηρίξω κυριολεκτικά, πιάνοντάς μου το χέρι για ασφάλεια, ν΄ ανέβουν σκαλιά, να περάσουν ένα δρόμο... κομψούς ανθρώπους, καλούς ευγενικούς. Ε λοιπόν, όλοι μα όλοι σχεδόν, κάρφωναν τα δάχτυλά τους στο μπράτσο μου με αγωνία και με φόβο... με πονούσαν... καμιά φορά -αν είχα το θάρρος- διαμαρτυρόμουν... αυτός για να περάσουμε από το Φίλιον σχεδόν απέναντι προς στο σπίτι του, απλώς άγγιζε το χέρι μου (στον πήχη) με τεντωμένα δάχτυλα και με βάρος (επειδή μαγειρεύω αισθάνομαι ακριβώς) όσο βούτυρο ή αλεύρι βάζω στη μπεσαμέλ... γύρω στα 150 γραμμάρια... ένας άνθρωπος δυο μέτρα ψηλός, δεν βάρυνε ποτέ κανέναν!!!

---

Ο Άγγελος Παπαδημητρίου

Συνέντευξη στην Ντέπυ Γκολέμα, znews, 12/5/2019

Οι γονείς του Άγγελου Παπαδημητρίου ήταν πολύ όμορφοι. Όπως μου διηγήθηκε, όμως ο ίδιος, όταν γεννήθηκε, δεν ήταν όμορφος και ο πατέρας του πήγε να τον δει και είπε στη μητέρα του “Κούλα μου, μην ανησυχείς, θα κάνουμε κι άλλο!”

Καταγόμενος από μία αστική οικογένεια, ο Άγγελος ξεχώρισε ήδη από τη γέννησή του. Πολυτάλαντος και πολυσχιδής, το όνομά του έχει ταυτιστεί με πολλές πλευρές της Τέχνης. Ο Άγγελος Παπαδημητρίου έχει ακόμη μία ιδιότητα: είναι Αθηναίος που αγαπά την πόλη του επιμένει να κατοικεί στο κέντρο και μάλιστα στα Εξάρχεια.

Ποιος θα τον ξεχάσει στον εμβληματικό ρόλο του Ντίμη Τσιμισκή-Χόφμαν σε μία από τις καλύτερες (και πλέον αδικημένες) σειρές της ελληνικής τηλεόρασης, τους “Στάβλους της Εριέττας Ζαΐμη”; Και αν η τηλεόραση τον έκανε απλώς ευρύτερα γνωστό, ο Άγγελος είχε ήδη πίσω του μία λαμπρή πορεία στο θέατρο, στο σινεμά, στα εικαστικά αλλά και στην ελληνική οπερέτα.

Το τελευταίο του κατόρθωμα σχετίζεται με την πολιτική, αφού κατεβαίνει υποψήφιος με τον συνδυασμό του Κώστα Μπακογιάννη για τον Δήμο της Αθήνας. Μάλιστα με τις αφίσες του που κραδαίνει μία ηλεκτρική σκούπα και σκουπίζει τα πεζοδρόμια έγινε αμέσως viral.

Τα κάνω όλα μόνος μου. Μπήκα στο Facebook πριν από 2 χρόνια και πήρα κινητό στα 64 μου και έγινα μέσα σε 2 μήνες αστέρι. Κάνω ένα λαϊκό έργο τέχνης χωρίς άγχος αν θα εκλεγώ.

Είναι μια περφόρμανς, απλώς είχα την τύχη να με καλέσει ο Μπακογιάννης. Πήγα στο γραφείο του και μου λέει θα μου μιλάτε στον ενικό. Του λέω “Κώστα μου εγώ δεν είμαι σοβαρός άνθρωπος, είμαι καλλιτέχνης είμαι εκτεθιμένος πολλαπλώς, δεν έχω το προφίλ του πολιτικού. Μου λέει θέλουμε ακριβώς αυτό που είστε. Και του είπα “φύγαμε”. Έτσι βρέθηκα υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος στα 67.

Και αυτό καινούριο!

Άρχισα από το μηδέν, ούτε έμμισθη θέση, όποιος πάει εκεί απογοητεύεται.

Ας πάρουμε την εκδοχή ότι εκλέγεσαι.

Ο μη γένοιτο! (γέλια)

Ποιο είναι το όραμά σου; Διότι είναι κάτι σοβαρό!

Ο,τιδήποτε κάνω είναι σοβαρό, απλώς το ελαφραίνω με λίγο αστείο. Έχω εκατό φορές περισσότερη πείρα από όλους αυτούς. Είμαι ένας άνθρωπος που ασχολούμαι με τα κοινά, έχω δουλέψει από μικρός, στο θέατρο, στα εικαστικά, έχω ταξιδέψει, ξέρω τις ανάγκες. Αν αναλάβω μια υποχρέωση θα την κάνω τέλεια. Αν εκλεγώ θα δεις ότι θα είμαι ο καλύτερος δημοτικός σύμβουλος. Θα τα παρατήσω όλα για τον Δήμο.

Τι ανάγκες έχει η Αθήνα;

Πολλές. Αυτή η κυρία των 6.000 χρόνων είναι το άσχημο και το πιο όμορφο μέρος. Για μένα είναι η αγαπημένη μου πόλη. Τρεις αγαπώ, την Κωνσταντινούπολη, την Αλεξάνδρεια και την Αθήνα. Και από τις τρεις την Αθήνα περισσότερο από όλες. Δεν μπορώ να ζήσω μακριά από την Αθήνα. Την πονάω.

Τι αγαπάς περισσότερο σε αυτήν; Τη μέρα της, τη νύχτα της;

Όλα, τα πάντα. Μένω στα Εξάρχεια, στη Νεάπολη και τη ζω γιατί δεν κοιμάται ποτέ. Τα παιδιά μέχρι το βράδυ, μπύρες, γέλια!

Ο κόσμος των Εξαρχείων σε ενοχλεί καθόλου; Αυτές οι… βόμβες;

Όχι μόνο δεν με ενοχλεί. Για να πω την αλήθεια δεν είμαι στις βόμβες, είμαι στη Νεάπολη. Δεν το αλλάζω με τίποτα.

Τρία βασικά βηματάκια που πρέπει να κάνει η Αθήνα για να “αναπνεύσει”;

Αυτή η συμπάθεια με τον Μπακογιάννη εξελίχθηκε σε κεραυνοβόλο έρωτα. Γιατί είδα ένα συμβούλιο νέων ανθρώπων που ξέρουν όλα τα προβλήματα επιστημονικά. Είναι σαν να έχεις μπει σε ένα ιατρείο. Ξέρουν τα πάντα, είναι εξειδικευμένοι άνθρωποι. Οπότε εγώ αν μπω θα ακολουθήσω το πρόγραμμά του. Από κει και πέρα έχω την ευχέρεια λόγω ηλικίας και λόγω πείρας να πω μια γνώμη για ένα μνημείο, για μια προτεραιότητα. Προχθές πήγαμε στο θεατρικό μουσείο του Γεωργουσόπουλου. Ο Μπακογιάννης έπαθε σοκ από την εγκατάλειψη και από την ομορφιά.

Δηλαδή στον τομέα της τέχνης και του πολιτισμού θα σε δούμε;

Είναι σαν ένα χωριό που ξέρεις όλους τους κατοίκους. Και στο χωριό της Τέχνης το γνωρίζω πάρα πολύ καλά. Αν με ρωτήσει ο Μπακογιάννης “αυτό το θέατρο αξίζει να το προχωρήσουμε;” ξέρω τι θα του πω. Δεν είμαι απόλυτος αλλά θα πω ότι έχει μία αξία.

Άγγελε, πόσα χρόνια είσαι στο θέατρο;

Στο θέατρο μπήκα ακριβώς 40 χρονών. Είπα θα φύγω όταν θα ασπρίσουν τα μαλλιά μου. Είμαι 67 και κάποια στιγμή είχα ορκιστεί ότι θα φύγω.

Δεν έχουν ασπρίσει όμως!

Κι ακόμα! Πήγα στη Μπιενάλε της Βενετίας και έφτασα στην πιο ψηλή βαθμίδα που μπορεί να φτάσει ένας καλλιτέχνης. Και λέω “τι κάνω τώρα; Θα γίνω ένας ζωγράφος που θα πολεμάω τον εαυτό μου στα 40 μου χρόνια;” Και τα παρατάω όλα και αρχίζω το θέατρο. Κατευθείαν μεγάλοι ρόλοι, στην Επίδαυρο, Εθνικό, λαϊκά θεάματα. Ήξερα ότι είμαι καλός, ήξερα τις δυνάμεις μου. Το ένιωθα. Στην Τέχνη υπήρξα πολύ τυχερός. Είμαι δοτικός πολύ.

Ίσως επειδή το ήθελες πολύ.

Το ήθελα πολύ. Σαν να μου τόκανε δώρο η φύση. Στη ζωή δεν ήμουν τόσο τυχερός. Στα προσωπικά μου. Γιατί δεν έδινα βάρος. Δεν μ’ ενδιέφερε. Νόστιμος ήμουν, χαμός γινόταν αλλά δεν ήθελα να μπλέξω, βαριόμουν. Μ’ ενδιέφερε η παρέα, το θέατρο.

Έχεις αγαπήσει όμως;

Εγώ είμαι της μιας φοράς. Της μιάμισης!

Τώρα τι κάνεις;

Κάνω τον Οθέλλο στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης. Ήταν να μην κάνω τίποτα αλλά αυτά τα δαιμονισμένα τα νιάτα! Είναι τόσο καλοί οι νέοι. 7 παιδιά, τριαντάρηδες και είμαι ο μόνος μεγάλος. Με τιμούν, με έχουν ψηλά! Και είπα “αει στο καλό”! Είναι όμως πολύ κουραστικό. Δεν έχω ανάγκη να δουλεύω. Δεν μπορείς πια να δίνεις τόσο πολύ, το σώμα σου δεν αντέχει.

Για πες μου για τη γάτα σου!

Εγώ δεν είχα ποτέ γάτα, η μανούλα μου δεν ήθελε ζώα στο σπίτι. Και στα 63 μου είχαμε στο Σαββόπουλο με τη Μελίνα Τανάγρη. Στην επιστροφή ακούμε ένα “νιάου νιάου” στο αυτοκίνητο. Είχαν χωθεί τα καημένα μέσα στη μηχανή για να ζεσταθούν. Τα έσωσα και μου βγήκε αυτή η… προσωπικότητα, η Μίκρα.

Είναι παρέα;

Καλέ αυτή μου μιλάει, με μαλώνει! “Που είσαι; Τι κάνεις;”, πέφτει κάτω. Τα έχω εκπαιδεύσει και μου μιλάνε.

Την είδα πάνω στο αιρκοντίσιον σε εκείνο το βίντεο και γέλασα! Πώς τη λένε;

Μίκρα, γιατί τη βρήκαμε σε ένα Νισάν Μίκρα. Μίκρα αυτή, Φιλοθέη η άλλη και Νισάν ο αδελφός της.

Τα άλλα τι τα έκανες;

Το ένα το έχει ο ποιητής Νίκος Παναγιωτόπουλος και το τρίτο το άφησα σε ένα υπέροχο κήπο.

Πώς είναι ο Άγγελος στην καθημερινή του ζωή;

Ένας πάρα πολύ γειωμένος με την πραγματικότητα άνθρωπος. Ξέρω ποιος είμαι, πώς θα συμπεριφερθώ. Δεν έχω τίποτα καλλιτεχνικό. Ένας πολύ καλός μου φίλος μου είχε πει “εσύ όσο ανεβαίνεις καλλιτεχνικά, τόσο προσγειώνεσαι σαν άνθρωπος”. Τα δίνω όλα στη σκηνή. Με το που βγήκα στη σκηνή έκανα τους άλλους να αναφωνήσουν.

Ποιο ήταν το πρώτο σου έργο;

Η “12η νύχτα” με τον Χουρμουζιάδη στη Θεσσαλονίκη. Και μετά αμέσως με πήρε ο μεγάλος Βουτσινάς στην Επίδαυρο και κάναμε τις “Νεφέλες”.

Θυμάμαι σε είχα δει στο Εθνικό.

Στη “Γκόλφω”. Ο Νίκος Καραθάνος μεγάλος έρωτας.

Πρέπει να είναι από τις πιο σπουδαίες σου παραστάσεις.

Και η “Γκόλφω” και το “Δεκαήμερο”, ο Καραθάνος γενικότερα. Έχω δουλέψει με όλους τους καλούς και τους εκτιμώ όπως εκτιμώ πολύ τον Χουβαρδά. Πιστεύω ότι ο “πατριάρχης” αυτή τη στιγμή του θεάτρου μας είναι αυτό το παιδί, ο Γιάννης Χουβαρδάς. Όπως και ο Βασίλης Παπαβασιλείου. Όλη την υποδομή στο θέατρο την έχει φτιάξει αυτό το παιδί. Οι καλύτεροι έπεσαν στα πόδια μου και με παρακάλεσαν να παίξω. Έκανα κόνξες και προσπαθούσαν να με ευχαριστήσουν.

Τι ζώδιο είσαι;

Γεννήθηκα 22 Σεπτεμβρίου, ακριβώς εκεί που περνάει η Παρθένος στο Ζυγό. Αλλά έχω πολύ Σκορπιό, Σελήνη και ωροσκόπο στο Σκορπιό. Βγαίνει πολύ βάθος. Βλέπω πολύ με το ένστικτο και έχω με το θάνατο καλή σχέση. Έχω από παιδάκι μια γνώση σαν κληρονομιά. Πιστεύω στη μεταφυσική.

Πιστεύεις δηλαδή ότι δεν περνάμε έτσι από τη ζωή;

Ούτε για αστείο. Είμαι τόσο σίγουρος αλλά δεν μπορώ να το αποδείξω.

Τι μπορεί να ήταν ο Άγγελος σε μια προηγούμενη ζωή;

Νομίζω ότι δεν πεθαίνουμε ποτέ, είμαστε πάντα παρόντες και άρα δεν αλλάζουμε. Υπάρχει μια ενέργεια που δεν μπορούμε να συλλάβουμε. Ψάχνω να βρω μία ρωγμή να μπω. Όταν το καταφέρνω και βυθίζομαι με πιάνει ένας πόνος φοβερός. Όσες φορές έχω φτάσει σε αυτό το βάθος έχω τρομάξει. Έχω πολλά μεταφυσικά παραδείγματα στη ζωή μου. Είναι κάτι πολύπλοκο και πάρα πολύ ανθρώπινο. Προχτές συνάντησα μια κριτικό πολύ κακιά. Έβριζα από μέσα μου. Τη συνάντησα στο θέατρο και τη φίλησα και της είπα “καλέ σε αντιπαθώ”! Καθώς μεγαλώνω δεν έχω μέσα μου ίχνος μίσους, αντιπάθειας, σαν να καθαρίζω. Ψάχνω να βρω κάτι δυσάρεστο στη ζωή μου, στο στρατό π.χ. και δεν θυμάμαι τίποτα. Σου ορκίζομαι δεν υπάρχει κάποιος να τον αντιπαθώ. Μα ούτε ένας; Βλέπω με συμπάθεια όλους τους ανθρώπους. Ακόμα και τους ανθρώπους της Χρυσής Αυγής τους κοιτώ με συμπόνια, σαν να θέλουν βοήθεια, δεν θέλω να τους αντιπαθήσω.

Είναι άρρωστοι άνθρωποι.

Είναι σαν τους ναρκομανείς. Και δεν μπορείς να κάνεις τίποτα.

Κάποιοι είναι όμως δολοφόνοι!

Βεβαίως! Είναι άρρωστοι και αυτοί.

Ποια είναι τα προτερήματα και τα ελαττώματα του Άγγελου;

Νομίζω ότι προτέρημα δεν έχω κανένα. Τι να πω, ψέματα; Και νομίζω ότι δεν έχω και κανένα ταλέντο. Εμένα η δύναμή μου ήταν η αδυναμία μου. Προέρχομαι από μία πολύ όμορφη οικογένεια, από γονείς καλλονούς, χαριτωμένοι, με χρήματα. Ήμουν αστός, ο πατέρας μου είχε εργοστάσιο. Οι γονείς μου ήταν τόσο προχωρημένοι που το αστικό τούς είχε γίνει ανθρωπιά. Η μητέρα μου ήταν πανέμορφη. Εγώ γεννήθηκα σε ένα σπίτι με ανθρώπους πανέμορφους, ήμουν κι εγώ ένα παιδάκι χαριτωμένο αλλά σχεδόν μειονεκτούσα μέσα σε αυτήν την οικογένεια. Τους λάτρευα. Έχω και έναν αδελφό, έναν κούκλο. Το ταλέντο μου ήταν να τους πλησιάσω και τους ξεπέρασα.

Το προτέρημα του Άγγελου νομίζω είναι η ευγένειά του!

Μα δε γίνεται διαφορετικά. Ο πατέρας μου ήταν ένας καλλονός που δεν είχε βλαστημήσει ποτέ. Άντρακλας. Η μητέρα μου ήταν ένας άγγελος. Κάνανε δυο παιδιά, τον αδελφό μου που ήταν ένα κουκλί ψεύτικο και είναι μικρότερος με πράσινα μάτια. Όταν γεννήθηκα – έχει σημασία αυτό- ήρθε ο πατέρας μου, με βλέπει και λέει στη μάνα μου “Κούλα μου, μην ανησυχείς, θα κάνουμε κι άλλο!”. Ήμουν μικρόσωμο, μαύρο και τριχωτό. Άσκημο! Οι γονείς μου ήταν καλλονοί. Έγινα βέβαια κι εγώ νόστιμος. Δεν ζήλεψα ποτέ. Η προίκα μου ήταν το σπίτι μου. Η μητέρα μου παρόλο που είχε μια τεράστια καταγωγή δεν έλεγε τίποτα.

Τα ελαττώματα του Άγγελου;

Έχω όλα τα ελαττώματα του κόσμου! Χιλιάδες. Με τον καιρό και τον αγώνα “εξατμίστηκαν”. Μικρός είχα μια βία μέσα μου, μια δύναμη υπερφυσική να καταλαβαίνω. Τα άλλα παιδάκια παίζανε κι εγώ στα 6 μου έκανα γλυπτά. Ήξερα τον κόσμο, την κακία, την επιθετικότητα, τον ερωτισμό, όλα τα βαθιά του ανθρώπου. Γεννήθηκα μεγάλος. Ήμουν ένας δαίμονας μικρός και πείραζα τους ανθρώπους. Μια φορά είχε έρθει μια θεία στο σπίτι που είχε χωρίσει και εγώ ήμουν 3 ετών και πήγα μπροστά της και της είπα “Σε λένε π@$#$να! Η μαμά μου κι ο μπαμπάς μου”. Η μάνα μου κι ο πατέρας μου είχαν κοκκινίσει. Πάντα κάλυπτα τις υπηρέτριες στα ερωτικά τους. Ήμουν 5 ετών και έλεγα ψέματα!

Όλα αυτά τα χρόνια που περνάμε όσα περνάμε, πώς τα βίωσες; Περίμενες ότι σε μεγάλη ηλικία θα βίωνες αυτήν την κρίση;

Πάλι στάθηκα τυχερός. Το ’67 με τη Χούντα οι γονείς μου έπαθαν μεγάλη καταστροφή, έχασαν όλα τους τα λεφτά. Είδα την πτώση, κατάλαβα ότι η Ελλάδα άλλαξε. Κατάλαβα ότι τη μια μέρα είσαι πλούσιος και την άλλη φτωχός. Δεν είναι όπως έξω ότι τα πράγματα είναι πιο σταθερά. Συνειδητοποίησα ότι σε ένα απόγευμα ότι ήμουν φτωχός. Ήξερα όμως και ήμουν έτοιμος. Οι γονείς μου με είχαν εκπαιδεύσει έτσι ώστε αυτή η πτώση να μην με πειράξει καθόλου. Είμαι έτοιμος να ζήσω με 1000 ευρώ και με 10.000 ευρώ. Είμαι εκπαιδευμένος. Είναι δώρο της οικογένειάς μου. Έλεγε ο πατέρας μου όταν τα χάσαμε όλα “Έλα μωρέ! Τι είχαμε τι χάσαμε!”. Τι κουβέντα αυτή! Αυτό σε ανακουφίζει.

Παρακολουθείς τα πολιτικά αυτές τις μέρες;

Δεν τα παρακολουθώ, μια φίλη μου τα είπε. Με αυτό το παιδί (τον Τσίπρα) δεν ξέρω τι να πω. Ως γνώστης βαθύς του τι είναι Τέχνη μπορώ να πω ότι αυτός είναι ένα μεγάλος καλλιτέχνης. Η συμπεριφορά του δεν είναι πολιτική είναι καλλιτεχνική. Αυτή η ασυνέπεια, αυτή η τρέλα, μόνο ένας καλλιτέχνης έχει αυτό το δικαίωμα. Μιλώ σοβαρά. Η τέχνη σού δίνει το δικαίωμα να μην έχεις καμία ευθύνη. Κι αυτός! Η ασυνέπειά του είναι πολύ καλλιτεχνική.

Τι καλλιτέχνης θα ήταν;

Ένας σύγχρονος μεγάλος καλλιτέχνης. Κακώς είναι πολιτικός! Θα μπορούσα να τον έχω αντίπαλο. Θα ήθελα έναν τέτοιο αντίπαλο στην Τέχνη να τον νικήσω. Δεν έχει ξαναγίνει στα χρονικά. Στην πολιτική δεν έχει ξαναγίνει. Είναι ένας καλός καλλιτέχνης, όπως ο Μαρίνος ή ο Χορν. Κακώς βρέθηκε στην πολιτική.

Είσαι δεξιός;

Δε νομίζω, το σπίτι μας δεν ήταν δεξιό. Ο πατέρας μου ήταν πάντα του Γεωργίου Παπανδρέου. Έτρεφα μία επιφυλακτικότητα για τον Ανδρέα και μια κρυφή συμπάθεια για τον Μητσοτάκη. Έλεγα γιατί τον βρίζουν όλοι; Δεν καταλάβαινα. Δεν ξεχωρίζω αριστερά και δεξιά. Ήξερα ότι όλα αυτά είναι πλαστά.

Τι σημασία έχει για σένα η φιλία;

Την πρώτη. Η οικογένεια είναι οι φίλοι μου. Έχω έναν εξαιρετικό αδελφό αλλά δεν θα με πείραζε καθόλου να μην έχω καμία σχέση εάν δεν ήταν καλό παιδί. Η συγγένεια για μένα δεν υπάρχει. Αγαπούσα πάντα τους ανθρώπους. Δεν έχω αγαπήσει ποτέ άνθρωπο που δεν θαυμάζω.

Βλέπεις καθόλου τηλεόραση;

Λόγω του ότι είμαι σε μία συνεχή κίνηση δεν έχω τον χρόνο να καθίσω. Είμαι συνεχώς σε μια κίνηση. Από παιδί σαν σβούρα. Παλιότερα έβλεπα πάντα ειδήσεις. Ειδικά όταν μπήκα στο ίντερνετ μου αρέσει να ενημερώνομαι.

Είναι μια τηλεόραση που σου λέει κάτι; Τι γνώμη έχεις για το Survivor, το Power of Love; Ξέρεις τι είναι; Δεν είναι επικίνδυνα;

Δεν μπορώ να τα βλέπω αυτά τα παιδιά. Τους λείπει η πνευματικότητα. Όχι τίποτα άλλο, είναι κι ωραία παιδιά. Αλλά δεν έχουν να πουν κάτι. Φασιστικό είναι το Power of Love. Σαν τα πειράματα του δόκτορος Μένγκελε. Μα τα κορίτσια κάπως είναι τα καημένα αυτά.

Πες μου κάτι που θα κάνεις οπωσδήποτε αν εκλεγείς.

Θέλω η παρουσία μου από όλες τις απόψεις να είναι αληθινή και να εμπνεύσει τους ανθρώπους. Να ξέρουν ότι αυτός ο άνθρωπος δεν είναι λαμόγιο, δεν θα κλέψει. Αν το καταφέρω δεν θέλω κάτι άλλο. Το είχε κι ο πατέρας μου. Ήταν τόσο καλής ποιότητας που όπου πήγαινε ομόρφαινε το πράγμα γύρω του. Αυτό το χρειαζόμαστε. Το κακό δεν κάνει αντίλαλο. Ενώ όταν ο άνθρωπος είναι ευγενής μαλακώνει και ο άλλος. Θέλω η οντότητά μου, το στυλ μου, τα λόγια μου να εμπνέουν εμπιστοσύνη.

Από όλους τους ανθρώπους που γνώρισες στη ζωή σου πες μας 5 που ξεχώρισες.

Πρώτα από όλα η μεγάλη Ελένη Βακαλό, η δασκάλα μου στη σχολή. Ο Μαυροείδης ο Γιώργος, η Τζούλια Γιαννακοπούλου. Ο μεγάλος Βουτσινάς.

Σαν άνθρωπος που είδες σινεμά και θέατρο ποιους ξεχώριζες;

Μου άρεσε πολύ ο Τζαβέλλας, με είχε διαμορφώσει. Θέατρο θυμάμαι ότι πάντα με συγκινούσε ο Ευαγγελάτος. Το πραγματικό μοντέρνο σε εμάς είναι ο Ευαγγελάτος. Μετά γνώρισα βέβαια τον Καραθάνο και την εκλεκτή παρέα Καραθάνος-Χουβαρδάς-Μαρμαρινός. Επίσης η Ζωζώ, η Μαρινέλλα. “Σχολείο” μεγάλο.

Από το τραγούδι;

Είχα την τύχη να είμαι συμμαθητής με τη Χαρούλα Αλεξίου. Ένα πλάσμα απίστευτο. Επίσης η Μελίνα Τανάγρη.

Είσαι ένας πλήρης κι ευτυχισμένος άνθρωπος.

Χωρίς να αισθάνομαι ότι έχω κάνει πολλά – κάνω άλλα τόσα!]

Δεν έχεις κανένα φόβο μέσα σου;

Κανέναν! Επίσης για τον χρόνο έχω ανακαλύψει ότι δεν υπάρχει. Δεν θυμάμαι τι έχει συμβεί ποτέ! Το παρόν γίνεται μνήμη και η μνήμη γίνεται μέλλον.

Οι αναστημένοι θεοί άλλων παραδόσεων...

...χιλιάδες χρόνια πριν το χριστιανισμό. 

Κέλσος Τηλέμαχος, FB, 30/6/22

Είναι γεγονός ότι ο θάνατος απασχόλησε την ανθρωπότητα από τις πρώτες στιγμές που συνειδητοποίησε τον εαυτό της.

Δεν είναι εξάλλου καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι το παλιότερο σωζόμενο γραπτό μνημείο του ανθρώπινου πολιτισμού, το πανάρχαιο Έπος του Γκιλγκαμές, περιστρέφεται γύρω από το οντολογικό ερώτημα γιατί υπάρχει ο θάνατος.

Δεν αποτελεί λοιπόν έκπληξη γιατί ο άνθρωπος μετέφερε τη συζήτηση για τα της ζωής και τα μετά της ζωής στις λατρευτικές του πίστεις, καθώς η οργανωμένη θρησκεία ήρθε τώρα να απαντήσει στην προαιώνια αυτή ανθρώπινη περιέργεια.

Όπως κάθε χρόνο διανύουν οι πιστοί χριστιανοί τη ''Μεγάλη Εβδομάδα'' και τα ''Πάθη του Χριστού'' σκόπιμο είναι να ρίξουμε μια ματιά σε θεϊκές οντότητες που επέστρεψαν από την άλλη πλευρά του ποταμού της ζωής, καθώς η παγκόσμια μυθολογία είναι γεμάτη από τέτοια παραδείγματα.

Το μοτίβο του θεού που πεθαίνει και επιστρέφει στη ζωή επαναλαμβάνεται διαρκώς σε ολότελα διαφορετικά πολιτισμικά και θρησκευτικά περιβάλλοντα, από τον ευρωπαϊκό Βορρά και τη Μέση Ανατολή μέχρι και τις εσχατιές της Αμερικής.

Η ανάσταση του θεού ενέχει συχνά τόσο κυριολεκτική όσο και συμβολική χροιά και τα αναρίθμητα ιστορικά παραδείγματα συνεχίζουν να επιβεβαιώνουν τη σαγήνη που ασκούσε και συνεχίζει να ασκεί ο θάνατος στον άνθρωπο.

Από τις λεγόμενες αβραμικές θρησκείες και τις παγανιστικές και νεοπαγανιστικές θρησκευτικές παραδόσεις μέχρι και τις λατρείες της Ανατολής και του Νέου Κόσμου, η ανάσταση του νεκρού θεού έρχεται και επανέρχεται, με την ίδια δυναμική που επιμένει να έρχεται και να επανέρχεται στον νου του ανθρώπου ο θάνατος…

ΌΣΙΡΙΣ

Ο ταπεινός θεός της Φύσης αρχικά στο αιγυπτιακό θεϊκό στερέωμα αναδείχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες θεότητες του αιγυπτιακού σύμπαντος όταν άρχισε να διαφεντεύει τη βλάστηση, ακολουθώντας την πορεία της καλλιέργειας: ο Όσιρις πέθαινε κατά τον θερισμό και αναγεννιόταν με τη σπορά. Κι έτσι μετατράπηκε σε «Κύριο του Κάτω Κόσμου» και «Άρχοντα των Νεκρών».

Οι αναρίθμητοι αιγυπτιακοί μύθοι για την καταγωγή του Όσιρι κάνουν όλοι λόγο για τις περιπέτειές του στις δύο όχθες της ζωής και στον δρόμο προς τη θεοποίησή του πέθανε και αναγεννήθηκε τουλάχιστον δύο φορές. Είναι γνωστές από τον Πλούταρχο και τον Διόδωρο τον Σικελιώτη οι μυθολογικές εκδοχές για την επαναφορά του στη ζωή. Στην πρώτη περίπτωση, ο Όσιρις δολοφονήθηκε από τον ζηλιάρη αδερφό του Σεθ και το πτώμα του εναποτέθηκε στον Νείλο. Η αδερφή και σύζυγός του Ίσιδα περιμάζεψε τη σορό και με τη βοήθεια μαγικών τελετουργικών τον επανάφερε στη ζωή. Ο Όσιρις όμως πέθανε λίγο αργότερα και ήταν πάλι ο Σεθ υπαίτιος: αυτή τη φορά διαμέλισε το σώμα του και διασκόρπισε τα κομμάτια του στις τέσσερις γωνιές της οικουμένης.

Η Ίσιδα περιμάζεψε με κόπο τα απομεινάρια του για να τα ενταφιάσει παραδοσιακά και οι αιγύπτιοι θεοί αναγνωρίζοντας την αφοσίωσή της τον επανέφεραν από τον κόσμο των νεκρών, θεοποιώντας τον αυτή τη φορά. Πλέον ήταν ο Θεός των Νεκρών και με την ιδιότητα αυτή αναρριχήθηκε μέχρι τις πρώτες θέσεις του αιγυπτιακού πανθέου…

ΔΙΟΝΥΣΟΣ

Δεν ήταν λίγοι οι μελετητές που έσπευσαν να αναγνωρίσουν αναλογίες μεταξύ Όσιρι και θεοτήτων του ελληνικού Δωδεκάθεου, φτάνοντας να τον εξομοιώσουν τελικά με τον Διόνυσο. Παρά το γεγονός ότι υπάρχουν διάφοροι μύθοι για το πώς απέκτησε ο θεός την επωνυμία «δισσότοκος» και για το πόσο λυσσαλέα τον κυνήγησε η πάντοτε ζηλιάρα Ήρα, ο δημοφιλέστερος παραμένει αυτός που θέλει τον Δία να θαμπώνεται από την ομορφιά της παρθένας κόρης του Κάδμου, Σεμέλης, και να ενώνεται μαζί της. Καρπός του έρωτά τους ήταν ο Διόνυσος.

Έξαλλη από τη ζήλεια της και θέλοντας να τους εκδικηθεί, η Ήρα εμφανίζεται στη Σεμέλη και την πείθει να ζητήσει από τον Δία να εμφανιστεί μπροστά της με τη θεϊκή μορφή του, ως απόδειξη της αγάπης του. Όταν λοιπόν εμφανίστηκε μπροστά της ο Ζευς σε όλο του το θεϊκό μεγαλείο, η θνητή Σεμέλη δεν άντεξε τη λάμψη των κεραυνών και των βροντών που έφευγαν από τα χέρια του. Την τύλιξαν οι φλόγες, αν και ο Δίας πρόλαβε και έσωσε το παιδί που είχε στα σπλάχνα της, ράβοντάς το τώρα στον μηρό του.

Έπειτα από εννιά μήνες, ο Διόνυσος ξαναγεννήθηκε από το πόδι του πατέρα του, κάτι που έφερε τα παρατσούκλια «μηρορραφής», «διμήτωρ» και «δισσότοκος»! Σύμφωνα με την άλλη εκδοχή, η Ήρα ξαπέστειλε τους Τιτάνες να τον σκοτώσουν. Αυτοί τον έκοψαν κομμάτια και τον έφαγαν, αφήνοντας μόνο την καρδιά του. Έπειτα ο Δίας τον ανέστησε κυοφορώντας τον στον μηρό του. Ο μύθος του θανάτου και της ανάστασης συνδέθηκε και στο ελληνικό πάνθεο με τη βλάστηση και την καρποφορία και ο Διόνυσος έμεινε τελικά γνωστός ως θεός του οίνου και της αμπέλου…

ΆΔΩΝΙΣ

Στις παραδόσεις των λαών της Ανατολικής Μεσογείου υπάρχουν τουλάχιστον μια ντουζίνα θεοί που βιώνουν το δράμα του θανάτου αλλά και τη λύτρωση της ανάστασης. Πλατιά διαδεδομένη στη Φοινίκη και την Ασία, αιώνες πριν από τη γέννηση του Ιησού, ήταν η λατρεία του θεού Άδωνι, ενός σημιτικού θεού δηλαδή που έγινε δεκτός από τους Έλληνες από πολύ νωρίς, ήδη από τις αρχές του 7ου αιώνα π.Χ. Σύμφωνα με τη μυθολογία, ο Άδωνις υπήρξε καρπός μιας άνομης συνεύρεσης πατέρα και κόρης (του Κινύρα και της Αμαζόνας Σμύρνας), γεννήθηκε όμως τόσο ωραίος ώστε η ίδια η Αφροδίτη, που προκάλεσε την ειδεχθή αιμομιξία, τον ερωτεύτηκε παράφορα.

Έδωσε έτσι το βρέφος στην Περσεφόνη να το μεγαλώσει στο βασίλειο του Άδη και ο Άδωνης έγινε αργότερα ένας πανέμορφος άντρας. Τόσο η Περσεφόνη όσο και η Αφροδίτη τον ερωτεύτηκαν και τη θεϊκή διαμάχη ανέλαβε να λύσει ο Δίας, ο οποίος κατέληξε τελικά ότι ο Άδωνις το ένα τρίτο του χρόνου του θα το περνούσε με την Περσεφόνη, το άλλο τρίτο με την Αφροδίτη και το υπόλοιπο του χρόνου όπου εκείνος ήθελε. Κάθε φορά που κατέβαινε ο Άδωνις στον κάτω κόσμο, η φύση πάγωνε και τα λουλούδια μαραίνονταν, καθώς η κάθοδος του Άδωνι στο βασίλειο του Άδη συμβόλιζε τον χειμώνα.

Όμως ο Άρης καραδοκούσε. Αιώνια ερωτευμένος με την Αφροδίτη, θέλησε να βγάλει τον Άδωνι από τη μέση, στέλνοντάς τον οριστικά στο σκοτεινό βασίλειο του κάτω κόσμου. Έτσι μια μέρα που ο Άδωνις είχε πάει για κυνήγι, ο Άρης μεταμορφώθηκε σε αγριογούρουνο και τον σκότωσε. Προς τιμή του Άδωνι, εορταζόταν τα Αδώνια, με συμμετοχή αποκλειστικά γυναικών, που πενθηφορούσαν και τελούσαν «πάντα τα εις κηδείας καθιερωμένα». Οι γυναίκες θρηνούσαν γοερά και κόπτονταν για τον θανόντα θεό και την επόμενη μέρα γιόρταζαν την ανάστασή του…

ΌΝΤΙΝ

Το βαρύ πυροβολικό του βορειοευρωπαϊκού παγανισμού δεν ήταν άλλο από τον πατέρα των τοπικών θεών, τον φοβερό Όντιν. Η σκανδιναβική μυθολογία προέρχεται από τα αρχαία γερμανικά φύλα, τα οποία μετανάστευαν επί αιώνες στον Βορρά και μετέφεραν εκεί τη λατρεία του Θορ, του Όντιν, του Τιρ, της Φρέγια και των άλλων μελών του αρχαίου τευτονικού πανθέου. Κορυφαίος όλων ήταν ο θεός Οντιν, ο οποίος δεν δίστασε να θυσιάσει ένα από τα μάτια του για να λάβει ως αντάλλαγμα την απόλυτη σοφία.

Ο πατέρας όλων των θεών των Βίκινγκ, μια συναρπαστική και πολύπλευρη φιγούρα που λειτουργούσε ως σαμάνος θεραπευτής όταν δεν ήταν θεός του πολέμου, της μάχης, του θανάτου, αλλά και της ποίησης, της μουσικής, της προφητείας και της μαγείας, κατέβαινε στο πεδίο της μάχης πάνω στο άλογό του με τα οκτώ πόδια, έχοντας τα κοράκια Σκέψη και Μνήμη πάντα στους ώμους του. Το μάτι δεν ήταν όμως το μόνο που θυσίασε ο Όντιν στην οδύσσειά του για την απόλυτη γνώση και το δώρο της προφητείας, καθώς σύντομα θα ακολουθούσε και η ίδια του η ζωή.

Σύμφωνα με την ισλανδική μυθολογία, ο Όντιν κρεμάστηκε πάνω στο Δέντρο της Ζωής (όπου και παρέμεινε για εννιά μέρες) και τρυπήθηκε στα πλευρά με λόγχη ώστε να αποκτήσει για λογαριασμό θεών και ανθρώπων τη γνώση των ρούνων και του κόσμου των νεκρών, αλλά και την ικανότητα να προφητεύει το μέλλον. Μετά την αυτοθυσία του, ο Όντιν επέστρεψε στον κόσμο των ανθρώπων πιο δυνατός από ποτέ…

ΓΚΑΝΕΣΑ

Ο Γκανέσα, εξαιτίας της ελεφαντίσιας κεφαλής του, παραμένει ένας από τους πλέον αναγνωρίσιμους θεούς του ινδουισμού. Τόσο οι πανάρχαιες ρίζες της θρησκείας όσο και ο μεγάλος αριθμός των παραδόσεων μάς έχουν κληροδοτήσει μια μεγάλη ποικιλία από ιστορίες που εξηγούν πώς απέκτησε αυτό το μάλλον ανορθόδοξο κεφάλι. Κατά μια εκδοχή, ο Γκανέσα ήταν γιος του Σίβα και της Παρβάτι και η μητέρα του τον είχε βάλει να φυλάει τα ιδιαίτερα διαμερίσματά της. Μια μέρα, ο Σίβα επιχείρησε να μπει στην κρεβατοκάμαρα της Παρβάτι και συνάντησε την αντίθετη γνώμη του Γκανέσα, γι’ αυτό και του έκοψε με μια κίνηση το κεφάλι.

Η μητέρα του ενοχλήθηκε φυσικά από το τραγικό γεγονός, οπότε ο Σίβα υποχρεώθηκε να αντισταθμίσει τον βιαστικό αποκεφαλισμό του Γκανέσα επαναφέροντάς τον από τον κόσμο των νεκρών. Κατά τη διάρκεια της ανάστασης όμως ο Σίβα σκέφτηκε να δώσει στον νεκρό ακόμα Γκανέσα το κεφάλι ελέφαντα, πιθανότατα για να τον κάνει λιγότερο όμορφο. Γι’ αυτό και είναι ο θεός της σοφίας, των τεχνών, των γραμμάτων και της ευημερίας, αλλά όχι και του κάλλους…

ΛΕΜΙΝΚΑΙΚΕΝ

Ο κοκκινοτρίχης θεός του φινλανδικού παγανισμού ήταν ένας λαϊκός ήρωας που επιδόθηκε σε μια προσωπική οδύσσεια, μια αποστολή δηλαδή να αιχμαλωτίσει έναν από τους μαύρους κύκνους του ποταμού του κάτω κόσμου. Σκοτώθηκε βέβαια προσπαθώντας και η σορός του βυθίστηκε στο νερό, παρασύρθηκε από το ρεύμα και χάθηκε από προσώπου γης. Και σαν να μην έφτανε αυτό, το σώμα του διαμελίστηκε καθώς συγκρουόταν στα βράχια και τα απομεινάρια του διασκορπίστηκαν στις τέσσερις γωνιές του πλανήτη.

Η μητέρα του όμως, που δεν σταμάτησε ποτέ να τον αναζητεί, περιμάζεψε ένα-ένα τα κομμάτια του και τα έραψε κατόπιν, αν και αυτό δεν τον επανέφερε στη ζωή. Γιατί χρειαζόταν γι’ αυτό το ειδικό μέλι των θεών, τη συγκολλητική ουσία που διέθετε τη μαγική δύναμη να επαναφέρει κάποιον στη ζωή. Κι έτσι η χαροκαμένη μάνα, με τη βοήθεια κάποιων θεών, έστειλε μια μέλισσα να κλέψει μια στάλα από το θεϊκό μέλι, το οποίο έκανε τελικά το μαγικό.

ΤΑΜΟΥΖ

Η αρχαία σημιτική θεότητα της ευφορίας και της βλάστησης ήταν ένας θεός των Σουμερίων η λατρεία του οποίου γενικεύτηκε στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου και περιλήφθηκε στο πάνθεο των Ασσύριων και των Βαβυλώνιων. Ο Ταμούζ ξεκίνησε μάλιστα τη θεϊκή του καριέρα ως κοινός θνητός, αν και βασιλιάς. Τον επέλεξε κάποια στιγμή ως αντικείμενο έρωτα η θεά Ινάννα και από δω ξεκινούν οι περιπέτειές του.

Γιατί, σύμφωνα με το Έπος του Γκιλγκαμές, ό,τι κι αν αγαπούσε η Ιστάρ (η βαβυλωνιακή εκδοχή της Ινάνα, η Αστάρτη), κατέληγε χωρίς πνοή μέσα του και ο Ταμούζ δεν αποτέλεσε εξαίρεση, κι έτσι βρέθηκε πριν καλά-καλά το καταλάβει στον κόσμο των νεκρών. Η Ινάνα μαλάκωσε όμως στις αντιδράσεις της και πήγε να τον σώσει από το βασίλειο του σκότους. Κι έτσι τον επανέφερε στη ζωή και τον έκανε θεό, αν και όχι μια φορά, αλλά πολλές, σε έναν αδιάκοπο κύκλο θανάτου και ανάστασης. Κάθε χρόνο, ο Ταμούζ πέθαινε και η Μέση Ανατολή βυθιζόταν στον καύσωνα και την ξηρασία.

Όταν επέστρεφε η περίοδος των βροχών και οι σπόροι άρχιζαν να βλασταίνουν, αυτό ήταν σημάδι της ανάστασής του. Σύμφωνα με άλλη -επίσης πανάρχαια- παραλλαγή του σουμερικού μύθου, ο Ταμούζ ήταν ο θεός ποιμένας που επέλεξε να κατέβει στον Άδη στη θέση της αγαπημένης του συζύγου, θεάς Ινάνα. Η αδελφή του, Γεστινάνα, δέχτηκε να περνά τον μισό χρόνο στον κάτω κόσμο για λογαριασμό του. Ο μύθος παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με την ιστορία του Άδωνι…

ΚΕΤΖΑΛΚΟΑΤΛ

Μια από τις κυρίαρχες θεότητες των πολιτισμών της Κεντρικής Αμερικής που παρουσιάζει χτυπητές ομοιότητες με τη χριστιανική ιστορία της ανάστασης είναι ο περίφημος Κετζαλκόατλ, η εικονογραφία του οποίου τον θέλει φτερωτό φίδι, όταν το πανάσχημο και παραμορφωμένο παρουσιαστικό του μεταμορφώθηκε στην τρομακτική αυτή μορφή. Ο θεός των Αζτέκων, των Μάγια (Κουκουλκάν στον πολιτισμό αυτό) και των γειτονικών φυλών του Μεξικού ήταν ο αφέντης των ουρανού και ο δημιουργός των νόμων, αν και είναι η ιδιαίτερη ιστορία του που μας ενδιαφέρει εδώ.

Μεθυσμένος λοιπόν και τυφλωμένος από έρωτα, επιδόθηκε σε σεξουαλικές περιπτύξεις με την αδερφή του και όταν ξεμέθυσε δεν είχε πού να κρυφτεί από την ντροπή του. Κλείστηκε λοιπόν σε μια σαρκοφάγο και ρίχτηκε στο ποτάμι για να πνιγεί, αν και η θεϊκή του φύση δεν κατέθετε εύκολα τα όπλα της ζωής. Κι έτσι ρίχτηκε στην πυρά με όλα του τα υπάρχοντα: οι στάχτες του ανήλθαν στους αιθέρες και έγιναν πουλιά, την ίδια ώρα που η καρδιά του έφτασε στα ανώτερα στρώματα του ουρανού και αποκρυσταλλώθηκε στον Αυγερινό. Έπειτα από τέσσερις μέρες στον κάτω κόσμο, βρήκε τελικά τη θέση του στο πάνθεο των Αζτέκων.

Ο θάνατος και η ανάστασή του συνδέθηκαν με τη μυθολογία της δημιουργίας και καταστροφής του κόσμου στις Τέσσερις (πρώτες) Εποχές, ενώ ήταν ο κύριος άρχοντας της Πέμπτης Εποχής του κόσμου. Σύμφωνα με άλλο μύθο, ο Κετζαλκόατλ κατέβηκε στον κόσμο των νεκρών και μάζεψε τα οστά των ανθρώπων από τις προηγούμενες εποχές δημιουργίας, τα οποία ράντισε με το αίμα του σε μια πράξη ύστατης αυτοθυσίας και έπλασε έτσι τους ανθρώπους της νέας εποχής. Ο ισπανός κατακτητής του Μεξικού Ερνάν Κορτές εκμεταλλεύτηκε τον θρύλο του Κετζαλκόατλ και παρουσιάστηκε στον Μοντεζούμα Β’ ως προσωποποίηση της θεότητας…

ΚΡΙΣΝΑ

Η σημαντικότατη ινδουιστική θεότητα, η ίδια η μετενσάρκωση του σπουδαίου Βισνού ή το υπέρτατο ον των ινδουιστών, δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις. Σύμφωνα με το άλλο ιερό κείμενο της θρησκείας, το έπος Μαχαμπαράτα, η ανθρώπινη ενσάρκωση του Βισνού σε Κρίσνα (που απεικονίζεται συνήθως ως παιδί που παίζει φλάουτο ή νεαρός πρίγκιπας) του έδινε τη δυνατότητα να καταλαβαίνει καλύτερα την ανθρώπινη φύση και να αλληλεπιδρά με τους πιστούς.

Έπειτα από πάμπολλες περιπέτειες, πολέμους και εξερευνητικές αποστολές στις εσχατιές του σύμπαντος, ο Κρίσνα πήγε σε μια θρησκευτική γιορτή και από τις διαμάχες που ξέσπασαν εκεί αναγκάστηκε να αποσυρθεί σε ένα δάσος για διαλογισμό. Την ώρα λοιπόν που συλλογιζόταν στην πλατιά σκιά ενός δέντρου, ένας κυνηγός τον μπέρδεψε με ελάφι και τον τραυμάτισε θανάσιμα με το βέλος του. Ο Κρίσνα πέθανε και το σώμα του κάηκε τελετουργικά, αν και όντας θεός ήταν μόνο η ανθρώπινη φύση του που άφησε την τελευταία της πνοή. Ο άφθαρτος Κρίσνα ανήλθε στους ουρανούς μετά τη θεϊκή του ανάσταση.

Τη στιγμή του θανάτου του μάλιστα ο ουρανός σκοτείνιασε και ο Κρίσνα κατέβηκε στον κάτω κόσμο, αν και την τρίτη μέρα αναστήθηκε και αναλήφθηκε στους ουρανούς. Πολλοί μύθοι και θρύλοι έχουν βαλθεί να απαθανατίσουν τα χρονικά του και δεν συμφωνούν όλοι, όπως η ιστορία που απαθανατίζεται στο ιερό κείμενο του ινδουισμού Μπαγκαβάτ Γκίτα.

ΜΙΘΡΑΣ

Την ώρα που ο θεός Άττις της Φρυγίας, άλλη μια υπερφυσική οντότητα συνδεδεμένη με τον κύκλο της ζωής και του θανάτου, θα μπορούσε κάλλιστα να περιληφθεί στη λίστα μας καθώς αναστήθηκε την τρίτη μέρα του θανάτου του (είχε σταυρωθεί πάνω σε δέντρο), ο Μίθρας των Περσών του έκλεψε όλη τη δόξα. Γνωστός και ως «παγανιστής Χριστός», ο θεός των Περσών και μεγάλο όνομα του ζωροαστρισμού γενικεύτηκε στη Δύση: η λατρεία του Μίθρα ανήκει στις μυστηριακές λατρείες που αναδύθηκαν κατά την ελληνιστική εποχή ως μια νέα μορφή θρησκευτικότητας, η οποία έμεινε γνωστή ως μιθραϊσμός.

Ο κόσμος της Ανατολής παντρεύτηκε με τον ελληνορωμαϊκό και η οικουμενική γέννηση του Μίθρα ήταν γεγονός, ως θεός πλέον του ουράνιου φωτός, εγγυητής του όρκου, προστάτης της αλήθειας και εχθρός του ψεύδους. Η λατρεία του εξαπλώθηκε στη Μεσόγειο κατά τους πρώτους αιώνες μ.Χ. και ενείχε εντυπωσιακές ομοιότητες με τη χριστιανική ιστορία του Ιησού από τη Ναζαρέτ, όπως η θεία ευχαριστία. Η ελληνιστική και ρωμαϊκή μυστηριακή λατρεία αντλούσε φυσικά στοιχεία από τον περσικό θεό, ο οποίος στα ιερά ζωροαστρικά συγγράμματα ήταν ο Σωτήρας, ο θεός του Ήλιου και το πνεύμα του καλού.

Ο Μίθρας πέθανε και αναστήθηκε την τρίτη ημέρα, την ίδια ώρα που οι αναλογίες του με τον Ναζωραίο παραμένουν αξιοσημείωτες. Ο μιθραϊσμός άκμασε στη Ρώμη και το Βατικανό μάλιστα είναι χτισμένο στα ερείπια αρχαίου μιθραίου. Όσο για την επιγραφή...

 «Αυτός που δεν θα φάει από το σώμα μου ούτε θα πιει από το αίμα μου έτσι ώστε να γίνει ένα με μένα και εγώ με αυτόν, αυτός δεν θα σωθεί», αυτή η επιγραφή που σώζεται στο Βατικανό, δεν είναι χριστιανική αλλά μιθραϊκή.

Υπόθεση Novartis: Συνωμότες ή γελωτοποιοί;

Πώς εξηγείται το «παράδοξο» της επιλογής θυμάτων της συνωμοσίας 

του Κώστα Κούρκουλου, νομικού,  athensvoice.gr, 22/6/22

Υπόθεση Novartis: Η στάση του ΣΥΡΙΖΑ ως κυβέρνηση, η αντίδραση της Δικαιοσύνης, το δημόσιο συμφέρον και η στοχοποίηση των πολιτικών αντιπάλων.

Η ιστορία είναι γνωστή: Όταν οι αμερικανικές υπηρεσίες ερευνούσαν τις δράσεις της Novartis διεθνώς για την ύποπτη διόγκωση των φαρμακευτικών δαπανών, η τότε κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έπραξε ακριβώς το αντίθετο.

Και ο λόγος; Το γεγονός ότι αν διεξαγόταν αντίστοιχη έρευνα και στην Ελλάδα, θα είχε ανεπιθύμητα αποτελέσματα. Διότι θα αποκαλυπτόταν ότι αιτία για το θηριώδες ύψος της φαρμακευτικής μας δαπάνης ήταν οι υπεσυνταγογραφήσεις, στις οποίες όμως εμπλέκονταν χιλιάδες γιατροί. «Λαός» δηλαδή.

Και οι δημαγωγοί δεν δυσαρεστούν ποτέ τον «λαό». Μόνο τον κολακεύουν. Ακόμη και στη διαφθορά. 

Προκειμένου λοιπόν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ να μη θίξει τους εν Ελλάδι εμπλεκόμενους στην διαφθορά επειδή ήταν πολλοί, αποφάσισε συγκαλύψει το σκάνδαλο, αφήνοντας στο απυρόβλητο τη Novartis.

Αποδεικνύοντας έτσι ότι δεν την ενδιέφερε ούτε το δημόσιο χρήμα, ούτε η νομιμότητα, ούτε η αποκάλυψη κανενός σκανδάλου, αλλά μόνον η δημαγωγία περί αυτών.

Το «κενό» όμως που άφηνε η αδιαφορία της κυβέρνησης για το δημόσιο συμφέρον, «αναπληρώθηκε» από τη σπουδή κάποιων συμπολιτών μας, στελεχών της Novartis, να φροντίσουν το δικό τους συμφέρον!

Οι οποίοι, όταν έλαβαν την πληροφορία ότι μπορούσαν να εισπράξουν αμοιβή αν μετείχαν στην έρευνα του αμερικανικού δημοσίου για την δραστηριότητα της Novartis στην Ελλάδα, «άρπαξαν» την ευκαιρία. Έτσι κατέθεσαν στο FBI ως μάρτυρες, όσα προφανώς θεώρησαν ότι θα τους παρείχαν δικαίωμα σε αμοιβή, για τη διασφάλιση της οποίας προσέλαβαν και δικηγόρο. 

Ενώ όμως ανέμεναν τα κέρδη τους από την ευφάνταστη αυτή κίνηση στην αλλοδαπή, ατύχησαν εν Ελλάδι. Αφού, κατά τον τότε αρμόδιο αναπληρωτή υπουργό υγείας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, «… τους έπιασαν με τη γίδα στην πλάτη, τους πίεσαν και κελάηδησαν….». Δηλαδή, κατά τον υπουργό, τους συνέλαβαν να εγκληματούν στη χώρα μας σχετικά με τη Novartis. 

Και αντί να λειτουργήσουν οι θεσμοί, πράγμα που σήμαινε την άμεση παραπομπή στη Δικαιοσύνη των συλληφθέντων, συνήφθη μία σκοτεινή συναλλαγή ανάμεσα στην κυβέρνηση και στους συλληφθέντες «μάρτυρες», ώστε να μη διωχθούν οι τελευταίοι, παρ’ ό,τι βρέθηκαν «με τη γίδα στην πλάτη».

Με «αντιπαροχή» όμως εκ μέρους τους καταθέσεων –είναι το, κατά τον υπουργό, «κελάηδημα»- οι οποίες αποτέλεσαν το μοναδικό «υλικό» μίας πρωτοφανούς για δημοκρατική χώρα συνωμοσίας εις βάρος πολιτικών αντιπάλων της κυβέρνησης.

Οι οποίοι επιλέχθηκαν ως θύματα όχι με βάση κάτι που έπραξαν ή δεν έπραξαν, αλλά σύμφωνα με τον «φονικό κανόνα» του ολοκληρωτισμού: ότι η τύχη των θυμάτων του δεν εξαρτάται ποτέ από αυτό που κάνουν ή δεν  κάνουν, αλλά μόνον από την ταυτότητά τους. Δηλαδή από αυτό που «είναι» ή συμβολίζουν. 

Έτσι εξηγείται το «παράδοξο» της επιλογής θυμάτων της συνωμοσίας, που δεν είχαν καμία σχέση με τα φάρμακα. Ή άλλων που μείωσαν τη φαρμακευτική δαπάνη. Και μάλιστα, παρά την αντίσταση του ΣΥΡΙΖΑ. Ο οποίος, με καταιγίδα ψεμάτων, προσπάθησε να αποτρέψει την χρήση των γενοσήμων, ώστε να μη μειωθεί η φαρμακευτική δαπάνη, στην πιο δύσκολη στιγμή για τη χώρα.

Πλην όμως, με τις ψευδείς καταθέσεις των «πιεσθέντων μαρτύρων» διαπράττονταν νέα εγκλήματα, τα οποία δεν ήταν δυνατόν να «κρυφτούν», όπως αυτά που οδήγησαν στην αρχική τους σύλληψη. Γι’ αυτό επέλεξαν να «κρύψουν» τους ίδιους τους «πιεσθέντες μάρτυρες»!

Έτσι τους μεταμφίεσαν από «πιεζόμενους» σε «προστατευόμενους μάρτυρες», ευτελίζοντας έναν θεσμό που προορίζεται για την προστασία των μαρτύρων από ενέργειες βίαιων ομάδων.

Παρά τη μεταμφίεσή τους όμως, οι «μάρτυρες» κινδύνευαν να δώσουν λόγο στην Δικαιοσύνη για τα εγκλήματα που διέπρατταν με τις ψευδείς καταθέσεις τους. Οπότε υπήρχε κίνδυνος να αποκαλύψουν και τη σκοτεινή συναλλαγή που προηγήθηκε.

Για να τους προστατεύσουν λοιπόν και από τη Δικαιοσύνη, τους ανακήρυξαν «μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος». Κάτι σαν «αγίους» της δημόσιας ζωής. Ώστε να τους προσφέρουν «ασυλία», για τα εγκλήματα που διέπρατταν με τις ψευδείς καταθέσεις τους.

Όμως, ακόμη και το «θαύμα» της «αγιοποίησης» αποδείχτηκε «κίβδηλο». Διότι, σύμφωνα με τον νόμο  (άρθρο 47 ΚΠΔ), για να χαρακτηριστεί κάποιος «μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος», πρέπει α) να μην «εμπλέκεται καθ’ οιονδήποτε τρόπο» στην υπόθεση και β) να μην «αποβλέπει σε ίδιον όφελος».

Άρα, σύμφωνα με τον νόμο, τόσο η προσδοκία πληρωμής από τις ΗΠΑ, όσο και η προηγούμενη σύλληψη «με τη γίδα στην πλάτη», δεν επέτρεπαν την απόδοση σ’ αυτούς της ιδιότητας του «μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος».

Απαγόρευση όμως που περιφρόνησαν οι τεχνουργοί της συνωμοσίας, θεωρώντας ότι η νομιμότητα είναι «μικροαστική προκατάληψη» και η εφαρμογή του νόμου ζήτημα άποψης. 

Κάτι που τους οδήγησε στην ύβρη. Με αποτέλεσμα, προτού καν επιληφθεί η Δικαιοσύνη, να γνωστοποιήσουν την καταδικαστική τους απόφαση κατά των θυμάτων τους, με την ανατριχιαστική ανακοίνωση του αρμοδίου επί της δικαιοσύνης υπουργού: «βρισκόμαστε μπροστά στο μεγαλύτερο σκάνδαλο από συστάσεως ελληνικού κράτους».

Εδώ όμως εντοπίζεται και το μοιραίο λάθος τους. Διότι τους διέφυγε ότι η Ελλάδα, παρ’ ό,τι  δεν πέρασαν δύο αιώνες απ’ όταν ήταν επαρχία της oθωμανικής αυτοκρατορίας, είναι ήδη «παραδόξως νεωτερική χώρα», σύμφωνα με τον εύστοχο χαρακτηρισμό του Γιάννη Βούλγαρη, στο ομότιτλο βιβλίο του.

Με συνέπεια η κυβέρνηση να μην «ελέγχει όλους τους αρμούς της εξουσίας» και κυρίως τη Δικαιοσύνη, όπως συμβαίνει στις τριτοκοσμικές και μετασοβιετικές τυραννίες. Αντίθετα, να υπάρχει διάκριση των εξουσιών και η Δικαιοσύνη να λειτουργεί, έστω «κουτσά – στραβά», ως ανεξάρτητη.

Συνθήκη που δεν άφηνε χώρο για την υλοποίηση των ολοκληρωτικών παραληρημάτων των συνωμοτών -κατάλοιπων της θητείας τους στον σταλινισμό- να γίνουν εξολοθρευτές της αντιπολίτευσης, για να μείνουν μόνοι αυτοί στον κόσμο.

Με αποτέλεσμα, λόγω της ύπαρξης ανεξάρτητης Δικαιοσύνης, μία υπόθεση που ξεκίνησε ως φονική συνωμοσία, στηριζόμενη στην επιθυμία των συνωμοτών να μην υπάρχουν συνταγματικοί περιορισμοί στην εξουσία τους, εξέπεσε σε παρωδία.

Παρασύροντας στην ευτέλεια του θεσμικού παλιάτσου όσους -είτε με την ελαφρότητα του  βαλκάνιου αρχηγού ΚΥΠ που φιλοδόξησε να γίνει ο Έλλην Βισίνσκι, είτε με τον κυνισμό των οπαδών του πραγματικού Βισίνσκι- μετείχαν στην κατασκευή της. Οι οποίοι δηλαδή αποδύθηκαν στον τσαρλατανισμό, νομίζοντας ότι εξολοθρεύουν τους αντιπάλους τους.

Γι’ αυτό και μοναδικό τους επίτευγμα ήταν κατάκτηση του ύψιστου προνομίου του γελωτοποιού: Να μην έχει καμία σημασία, ό, τι κι αν λένε.