(ακόμα και οι τέως αναρχικοί αλλάζουν την οπτική γωνία)
27 February 2022
Ανακοίνωση «Άρδην» για την εισβολή στην Ουκρανία
19 February 2022
Τα νεανικά ποιήματα της πνευματικότητος του Γιάννη Τσαρούχη.
του Παναγιώτη Ανδριόπουλου, Lifo.gr
Ο Γιάννης Τσαρούχης γράφει «Τα ποιήματα της πνευματικότητος» στα 1935.
Τα εφτά (7) ποιήματα αριθμούνται με τα γράμματα του ελληνικού αλφαβήτου. Α’, Β’, Γ’, Δ’, Ε’, ΣΤ’, Ζ’ και καταλαμβάνουν τις σ. 41-47 του βιβλίου τού Γιάννη Τσαρούχη Ποιήματα 1934-1937, εκδόσεις Άγρα, 1980.
Και πιο κάτω αποσαφηνίζει: «Αν δέχομαι να δημοσιευτούν σήμερα αυτά τα ποιήματα είναι πρώτον, γιατί νομίζω πως είναι χρήσιμο να δείχνουμε φανερά τους δρόμους που πήραμε για να φτάσουμε εκεί που φτάσαμε. Και δεύτερον, γιατί όλα αυτά είναι τόσο μακριά ώστε είναι σα να πρόκειται για έναν ξένο».
Ο ποιητής Γιώργος Χρονάς μας λέει πώς βοήθησε στην έκδοση των ποιημάτων του Τσαρούχη: «Σ’ έναν ταχυδρομικό φάκελο, στο ντουλάπι του ισογείου, δίπλα στο κρεβάτι του, της κατοικίας του στο Μαρούσι, Πλουτάρχου 28, είχε τα ποιήματα. Ο γραφικός του χαρακτήρας μού ήταν βατός και άρχισα, το 1975, να τα καθαρογράφω. Μόλις τελείωσα μου υπαγόρευσε την εισαγωγή. Τον πρόλογο.».
Στα ποιήματα της πνευματικότητας ο Τσαρούχης αποδομεί, θα λέγαμε, την έννοια της «πνευματικότητος» που συνήθως χρησιμοποιείται για να εκφράσει κάτι τι «το υψηλόν». Για τον Τσαρούχη η πνευματικότητα είναι μάλλον συνυφασμένη με την απλότητα και την αλήθεια. Με την αμφισβήτηση του εαυτού και την διαρκή αμφιβολία που μας πάει παραπέρα. Κι ακόμα σκέπτομαι πως «ο πνευματικός άνθρωπος» θα έχει τα χαρακτηριστικά του Τσαρούχη: ανήσυχος, προφητικός, ασυμβίβαστος, και πάνω απ’ όλα γενναίος.
Α’
Ένας άνθρωπος έστησε μια πνευματικότητα κοντά στη θάλασσα. ‘Ηταν από τσίγκο, σ’ ένα τελάρο ξύλινο βαμμένο με λαδομπογιά. Το βράδυ την έριξε ο αέρας και σκότωσε έναν περαστικό.
Β’
Είχε πει πως η δική του πνευματικότης δε φοβάται τίποτα, ήταν νέου συστήματος. Το τελάρο ήταν από ξύλο, εν συνδυασμώ με σιδερογωνιές. ‘Ηταν ωραία και μεγάλη, βαμμένη με ριπολίνα άσπρη, θαλασσιά και χρυσή. Εγιναν και εγκαίνια. Υπήρχε κι ένας αρχιμανδρίτης. Και χωρίς να φυσάει άνεμος, από κακό υπολογισμό, έπεσε η πνευματικότης την ώρα του αγιασμού. Το τι γίνηκε δεν περιγράφεται. Ο παπάς πληγώθηκε. Η γυναίκα του δημάρχου έπαθε διάσειση. Τους πήγαν όλους στο νοσοκομείο.
Γ’
Οι άλλες πνευματικότητες που πέσανε, πέφτουνε γιατί κάτι τους λείπει. Κάποιος κακός υπολογισμός γίνεται. Εγώ ετοιμάζω να στήσω μια καινούργια και είμαι αισιόδοξος. Μα κι αν πέσει θα κάνω μιαν άλλη, ακόμα πιο τέλεια. Ξέρω καλά την τέχνη μου.
Δ’
Εγώ δεν θα στήσω ποτέ μου πια πνευματικότητα και υπερηφανεύομαι γι’ αυτή μου την απόφαση. Ατυχήματα και σκοτωμοί είναι το τέλος κάθε πνευματικότητος. Άνθρωποι και ζώα σκοτώνονται από την πτώση τους, άντρες στο άνθος της ηλικίας τους, θύματα της περιέργειάς των, κι ανύποπτα άλογα, σκύλοι και γάτες και πρόβατα, που κατά τύχην περνούν από κει. Όχι πια άλλες πνευματικότητες. Αλλά ποιος είναι πρόθυμος να σ’ ακούσει;
Ε’
Τρεις πνευματικότητες είχε στήσει στο παρελθόν, όλες νέου συστήματος, τελειοποιημένες, μεγάλες κι ωραίες, κοντά στη θάλασσα. Θες ο άνεμος, θες κακός υπολογισμός και οι τρεις πέσανε. Τώρα ετοιμάζεται για τέταρτη. Γίνεται λόγος για συρματόσχοινα που θα βαστάνε κόντρα και για πολλές άλλες τεχνικές λεπτομέρειες και τελειοποιήσεις. Αμφιβάλλω. Αμφιβάλλω πολύ. Αλλά γιατί θέλουν καλά και σώνει να στήνουν πνευματικότητες κοντά στη θάλασσα, που φυσάει ο άνεμος και τις σκουριάζει η υγρασία;
ΣΤ’
Δεν θα με υπερνικήσει η αμφιβολία μου και θα στήσω κι εγώ την πνευματικότητά μου. Κανένα δυσάρεστο προηγούμενο δεν θα με σταματήσει.
Ζ’
Θα πέσει! Θα πέσει! Εφώναζαν μερικοί άγγελοι, προς το δεξιό μέρος του ουρανού. Ενώ μερικοί άλλοι, αριστερά ανεστραμμένοι εφώναζαν: «Έπεσε! Έπεσε! Αχ, έπεσε η τόση λαμπρή πνευματικότης!». Πράγματι κατά το απόγευμα έπεσε η τεραστία πνευματικότης και εσκότωσε πολλούς , όχι επισήμους, αλλά διανοουμένους.
15 February 2022
Η κληρονομιά των Ρως και η αντιπαράθεση Ρωσίας - Ουκρανίας
«Η Ρωσία δεν είναι θυμωμένη, συγκεντρώνεται». Οι ιδεολογικοί λόγοι πίσω από την ένταση στα ουκρανικά σύνορα αποκρυσταλλώνονται στο πρόσφατο άρθρο του Βλαντιμίρ Πούτιν «Πάνω στην ιστορική ενότητα Ρώσων και Ουκρανών». Ο Ρώσος πρόεδρος αναφέρει ότι Ρώσοι και Ουκρανοί είναι ένας ενιαίος λαός που μοιράζεται ένα κοινό ιστορικό λίκνο, και ότι το σημερινό ουκρανικό κράτος περιλαμβάνει «ιστορικά ιερά ρωσικά εδάφη». Ας ανατρέξουμε λοιπόν στην Ιστορία που κρύβεται πίσω από την αντιπαράθεση.
Ρώσοι και Ουκρανοί θεωρούν το κράτος των Ρως του Κιέβου του 9ου αιώνα μ.X. ως ιστορικό τους πρόγονο. Ενα μείγμα σλαβικών φυλών και Σκανδιναβών, οι Ρως του Κιέβου διατήρησαν τη βασική θεσμική δομή των Βίκινγκς: κρατική δομή με βάση πόλεις-κράτη που διέπρεπαν και στηρίζονταν στο εμπόριο. Εμποροι, τεχνίτες και εργάτες ασκούσαν μεγάλη επιρροή μέσω των συνελεύσεων των πόλεων, των «Βέτσε», που περιελάμβαναν το σύνολο του ενήλικου ανδρικού πληθυσμού.
Σε μερικές περιπτώσεις οι «Βέτσε» μπορούσαν να επηρεάσουν ή και να διώξουν ή να αντικαταστήσουν τους άρχοντες: οι θεσμοί της αγοράς επιφέρουν στοιχεία ανοιχτής κοινωνίας και τιθάσευσης της κεντρικής εξουσίας.
Η μογγολική εισβολή τον 13ο αιώνα υπέταξε τα πριγκιπάτα των Ρως. Ενα από αυτά, το Δουκάτο της Μόσχας, έμελλε να γίνει ο βασικός αποδέκτης της θεσμικής κληρονομιάς που οι Μογγόλοι έφεραν μαζί τους. Ενώ η μοναδική θέση της, προστατευμένη από ποτάμια και δάση, έκανε τη Μόσχα δυσκολότερο να κατακτηθεί, ταυτόχρονα δυσχέρανε και τις εμπορικές προοπτικές της: οι μεγάλοι δρόμοι διευκολύνουν τη διέλευση εμπορικών αγαθών αλλά και εχθρικών στρατών. Τα μειωμένα κίνητρα για θεσμούς της αγοράς ευνόησαν την εισχώρηση μογγολικών απολυταρχικών στοιχείων: οι «Βέτσε» δεν μπορούσαν να ευδοκιμήσουν σε ένα τέτοιο περιβάλλον.
Συνεπώς, η Μόσχα ανέπτυξε τις ιεραρχικές δομές της, οδικό δίκτυο, δημοσιονομικό σύστημα και πολεμική οργάνωση βασισμένη σε μογγολικά πρότυπα. Η χρήση βασανιστηρίων, σπάνια στους Ρως του Κιέβου, έγινε συνηθισμένη πρακτική του συστήματος απόδοσης δικαιοσύνης.
Η μογγολική επιρροή ήταν τέτοια που ο Μοσχοβίτης πρίγκιπας Βασίλι ο Β΄ κατηγορήθηκε για υπέρμετρη αγάπη της ταταρικής τους γλώσσας.
Η εξέχουσα θέση που απέκτησε έτσι η Μόσχα τής επέτρεψε να ανέλθει, να ενώσει τα πρώην πριγκιπάτα των Ρως και να τερματίσει τον «ταταρικό ζυγό», αλλά όχι χωρίς κόστος. Οι θεσμοί αφήνουν ανεξίτηλα σημάδια. Παραδόξως, οι παράγοντες που επέτρεψαν στη Μόσχα να θριαμβεύσει, ταυτόχρονα επέφεραν και τη μεταμόρφωσή της. Ο Μοσχοβίτης μονάρχης που αυτοανακηρύχθηκε «τσάρος όλης της Ρωσίας» το 1547 ήταν ο Ιβάν ο Τρομερός, ένα όνομα που ενσάρκωνε τις αυταρχικές τάσεις που το νέο κράτος κληρονόμησε από τους Μογγόλους μέσω του Δουκάτου της Μόσχας.
Συγκριτικά με τον Ρως πρόγονό του, το ρωσικό κράτος θα ήταν ένα αυταρχικό τέκνο, στοιχείο που δεν είναι δύσκολο να συνδεθεί με ορισμένες σημερινές πρακτικές του.
Αντιθέτως, οι λαοί που τελικώς θα σχημάτιζαν το ουκρανικό κράτος στάθηκαν λιγότερο επηρεασμένοι από την Ανατολή, διατηρώντας ένα μέρος της θεσμικής κληρονομιάς των Ρως. Ταυτόχρονα, ήρθαν στη σφαίρα επιρροής δυνάμεων εχθρικών προς τη Ρωσία, όπως η Πολωνική-λιθουανική Κοινοπολιτεία. Το δημιουργηθέν χάσμα μεταξύ Ρώσων και Ουκρανών παρέμεινε και κατά τη συνύπαρξή τους στη ρωσική αυτοκρατορία: η ταυτότητα των αρχαίων Ρως δεν ήταν πλέον ενιαία.
Ρωσία και Ουκρανία σήμερα επιδεικνύουν σημαντικές διαφορές, αλλά ταυτόχρονα μοιράζονται ένα μεγάλο κοινό ταξίδι αιώνων. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν αναγνωρίζει αυτή τη σχέση, η οποία δηλώνει ότι πρέπει να «σχεδιαστεί στα πρότυπα των ΗΠΑ και του Καναδά, στα οποία κράτη με παρόμοια κουλτούρα, γλώσσα και ιστορική σύνθεση είναι στενά ενσωματωμένα ενώ παραμένουν κυρίαρχα». Το στοίχημα είναι μεγάλο και η κατάσταση κρίσιμη. Γι’ αυτόν τον λόγο μια τέτοια σχέση μεταξύ των δύο κρατών δεν μπορεί να σφυρηλατηθεί υπό την απειλή των όπλων.
Η Iστορία δείχνει ότι οι δεσμοί μεταξύ των δύο κρατών είναι ιδιαίτεροι, γι’ αυτό μια τέτοια σχέση δεν μπορεί να σφυρηλατηθεί υπό την απειλή των όπλων.
07 February 2022
«Ελληνώνυμοι» οι Ελληνες και «Ελλαδιστάν» η Ελλάδα;
του Παντελή Μπουκάλα, Καθημερινή, 6/2/2022
(...) Αν αναζητούσαμε εμβληματικές συνόψεις ή αφοριστικές αποτυπώσεις των αντιλήψεων αυτών για την «Ελλάδα που δεν…» θα στεκόμασταν στα εξής:
- Στην αλαζονική απόφανση του Κώστα Σημίτη, πρωθυπουργού τότε, «αυτή είναι η Ελλάδα».
- Στον κατεδαφιστικό στίχο του Διονύση Σαββόπουλου, «δεν υπάρχει ελπίς, στην Ελλάδα ζεις».
- Στις σαρωτικά υποτιμητικές φράσεις του Δημήτρη Δημητριάδη: «Ανήκω σε έναν λαό τον οποίο βδελύσσομαι. Το βδέλυγμα είναι αυτός ο λαός. Ο ελληνικός λαός. Ο ελληνικός λαός είναι ένα βδέλυγμα. Ο λαός αυτός είναι πλέον ικανός και πανέτοιμος για το χειρότερο. Για το χείριστο. Δεν είναι ικανός και πανέτοιμος παρά μόνο γι’ αυτό. Επειδή ο ίδιος ανήκει στο χειρότερο. Στο χείριστο. Ο ελληνικός λαός ανήκει οριστικά στο μη περαιτέρω του χείριστου».
- Και στο δόγμα «Finis Graeciae» του Χρήστου Γιανναρά, η επιφυλλίδα του οποίου στην «Καθημερινή της Κυριακής», 23.1.2021, με τίτλο «Σαράντα χρόνια μονοτονικό», στάθηκε η αφορμή των σημερινών «Υποθέσεων».
Σε άλλους καιρούς, όπως ξέρουμε από παραδόσεις που έχει καταγράψει ο Ι. Θ. Κακριδής, οι πρόγονοί μας φαντάζονταν πως «οι παλιοί οι Ελληνες ήταν αψηλοί σα λεύκες, τρανοί ως εφτά πήχια». Σήμερα ο κ. Γιανναράς μάς φαντάζεται πυγμαίους, σφετεριστές ένδοξων ονομάτων, κατοίκους μιας τιποτένιας χώρας.