Οι επιλογές της «πρώτης φοράς»

του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 27/10/2015

Δ​​ύσκολα μπορεί να είναι κάποιος σήμερα αριστερός. Κυρίως επειδή «ο σοσιαλισμός», όπως είπε και η Μάργκαρετ Θάτσερ, «τελειώνει όταν τελειώσουν τα λεφτά των άλλων». Και τα λεφτά των αγορών για την Ελλάδα τέλειωσαν προ πολλών ετών. Μπορεί όμως η Αριστερά να είναι χρήσιμη σε εποχές οικονομικής δυσπραγίας; Αναμφίβολα, όταν προωθεί μέτρα πολιτικού φιλελευθερισμού που η ελληνική Δεξιά δεν αγγίζει λόγω ιστορικών αγκυλώσεων. Μην ξεχνάμε ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου, που τόσο προσπαθεί να μιμηθεί ο κ. Αλέξης Τσίπρας, είχε μια καταστροφική για την οικονομία πρώτη τετραετία, αλλά ταυτοχρόνως πέρασε και μέτρα εκσυγχρονισμού του οικογενειακού δικαίου (πολιτικός γάμος, αποποινικοποίηση της μοιχείας, αυτόματο διαζύγιο κ.λπ.).

Δυστυχώς, η «πρώτη φορά Αριστερά» δεν αποδεικνύεται μόνο παλαιολιθική στα οικονομικά. Είναι και αντιδραστική στα υπόλοιπα. Δεν θα αναφερθούμε μόνο στα πανηγύρια της 25ης Μαρτίου -«λαός, στρατός, εθνικολαϊκισμός»-, η συμπαραγωγή των οποίων ήταν του κ. Πάνου Καμμένου και της κ. Ρένας Δούρου. Υπάρχουν και πολλά άλλα που δείχνουν τον απύθμενο αμοραλισμό της κυβέρνησης σε ευαίσθητα για την Αριστερά ζητήματα. Εγραψε την περασμένη Κυριακή ο κ. Στέφανος Κασιμάτης: «Κατάπληξη προκάλεσε σε νομικούς κύκλους το πρόσωπο το οποίο επέλεξε η κυβέρνηση για τη θέση του προέδρου του Συμβουλίου της Επικρατείας. Πληροφορώ τους κατάπληκτους ότι ο πρωθυπουργός άκουσε τη “φωνή του Θεού”, ας το πούμε έτσι» (Καθημερινή 25.10.2015).

Ο νέος εκλεκτός της «πρώτης φοράς» για την προεδρία του ΣτΕ, ο κ. Νικόλαος Σακελλαρίου, είναι ο δικαστής που πήρε θέση υπέρ της αναγραφής του θρησκεύματος στις ταυτότητες ενώ υπήρξε σφοδρός πολέμιος του νομοσχεδίου για την ιθαγένεια των παιδιών των μεταναστών. Προσέθεσε δε (μαζί με άλλους) στην απόφαση του ΣτΕ περί «αίματος» και τη δική του πινελιά: «Το ελληνικό κράτος ιδρύθηκε και υπάρχει ως εθνικό κράτος, η ύπαρξη δε γνησίου δεσμού του αλλοδαπού προς αυτό και προς την ελληνική κοινωνία αποτελεί τον ελάχιστο όρο και όριο των νομοθετικών ρυθμίσεων για την απόκτηση της ελληνικής ιθαγένειας, οι προϋποθέσεις που τάσσουν σχετικώς οι επίμαχες ρυθμίσεις, μη συνδεόμενες με την ύπαρξη του ως άνω γνησίου δεσμού, όχι μόνο δεν τεκμηριώνουν την ουσιαστική ένταξη των αλλοδαπών στην ελληνικών κοινωνία, αλλά, επί πλέον, δύνανται να οδηγήσουν σε αναίρεση του κατοχυρωμένου από το Σύνταγμα εθνικού χαρακτήρα του Κράτους (δοθέντος, μάλιστα, ότι δεν προβλέπεται στον νόμο δυνατότητα του Κράτους να αποτρέψει, για λόγους γενικότερων εθνικών συμφερόντων, την απόκτηση της ελληνικής ιθαγενείας από αλλοδαπούς σε συγκεκριμένες περιπτώσεις» (απόφαση ΣτΕ 60/2013).

Εδώ πρέπει να σημειώσουμε ότι η πρόταση του υπουργού Δικαιοσύνης Νίκου Παρασκευόπουλου ήταν άλλη, αλλά η «πρώτη φορά Αριστερά» υιοθέτησε την πρόταση του αναπληρωτή υπουργού Δικαιοσύνης Δημήτρη Παπαγγελόπουλου.

Γράφαμε στις αρχές αυτής της διακυβέρνησης ότι «ο κ. Παρασκευόπουλος έχει μακρά θητεία στην υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και πιθανολογούμε ότι θα προχωρήσει σε προοδευτικές μεταρρυθμίσεις» («Κάνε κάτι αριστερό», Καθημερινή 1.2.2015) αλλά δυστυχώς ο αμοραλισμός που κυριαρχεί στο Μαξίμου δεν θα επιτρέψει κι αυτό.

Σόιμπλε: Ο Τσίπρας έλεγε ανοησίες - Ο Σαμαράς δεν ήθελε τις μεταρρυθμίσεις

iefimerida.gr, 20/10/2015

Την άποψη ότι η Γερμανία δεν επέβαλε απολύτως τίποτα στην Ελλάδα εξέφρασε σε συνέντευξή του στον Ζαν Κατρεμέρ ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε στο γαλλογερμανικό κανάλι ARTE.

Στο ντοκιμαντέρ «Ελλάδα, η επόμενη μέρα» το οποίο πρόκειται να προβληθεί το βράδυ της Τρίτης από το γαλλο-γερμανικό δίκτυο ARTE, ο τσάρος της γερμανικής Οικονομίας τονίζει επίσης ότι στην πρόταση για προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη δεν υπήρξε καμία γερμανική «υπαγόρευση»

Αποκαλυπτικός, ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε μίλησε για τη συνάντησή του με τον Αλέξη Τσίπρα, την ελληνική οικονομία, το δημοψήφισμα και την πρόταση για την έξοδο της Ελλάδας από την ευρωζώνη.

Καμία έκπληξη η νίκη Τσίπρα τον Ιανουάριο 

Ο ίδιος δεν εξεπλάγη καθόλου από την νίκη Τσίπρα στις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου καθώς όπως εξηγεί ήταν κάτι που περίμενε και λόγω τω δημοσκοπήσεων και λόγω της «διστακτικής πολιτικής» που ακολουθούσε ο Αντώνης Σαμαράς τους τελευταίους 6 μήνες της διακυβέρνησής του.

Η άγνωστη συνάντηση Τσίπρα-Σόιμπλε στο Βερολίνο, πριν τις εκλογές του Ιανουαρίου

Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών όμως προχωράει σε μία ακόμα αποκάλυψη αναφέροντας ότι είχε συναντήσει τον ηγέτη του ΣΥΡΙΖΑ σε μία συνάντησή τους που έλαβε χώρα στο Βερολίνο.

«Είχε έρθει στο Βερολίνο και είχαμε μία μακρά συζήτηση. Ήταν τότε που μου εξήγησε ότι θεωρεί λανθασμένη την πολιτική μας, αλλά ότι ευχόταν φυσικά να παραμείνει η Ελλάδα στο ευρώ, ανεξάρτητα οποιουδήποτε αποτελέσματος. Εγώ του απάντησα τότε: Αν υπόσχεστε στους ψηφοφόρους σας ότι θα παραμείνετε στο ευρώ χωρίς να εφαρμόζετε τους όρους των προγραμμάτων βοήθειας, λοιπόν, θα κάνετε μία υπόσχεση που δεν θα καταφέρετε να κρατήσετε. Το βράδυ της 25ης Ιανουαρίου, το μόνο ερώτημα που έθεσα στον εαυτό μου ήταν πως θα κατάφερνε να βγει από την παγίδα που ο ίδιος έβαλε στον εαυτό του», δήλωσε ο κ. Σόιμπλε που στη συνέχεια αρνήθηκε κατηγορηματικά ότι υπάρχουν ιδεολογικές προκαταλήψεις απέναντι σε ένα αριστερό ριζοσπαστικό κόμμα όπως ο ΣΥΡΙΖΑ.

«Ο Τσίπρας για τις πολεμικές αποζημιώσεις δεν έλεγε την αλήθεια, έλεγε ανοησίες»

Στην ερώτηση πως εξέλαβε τις προσωπικές επιθέσεις σε βάρος του από τον πολιτικό κόσμο της Ελλάδας, αλλά και από την προεκλογική καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ που τον παρουσίαζε ως τον βασανιστή της χώρας, αλλά και στην ερώτηση για το γεγονός ότι παρουσιάστηκε ως ναζί, ο Γερμανός ΥΠΟΙΚ απαντά ότι τίποτα από τα παραπάνω δεν τον έθισε προσωπικά.

«Δεν με ενόχλησε προσωπικά, αλλά μου προκάλεσε δυσπιστία έναντι των πολιτικών που προσπαθούν να κερδίσουν ψήφους χρησιμοποιώντας τέτοιες ρητορικές. Ο Αλέξης Τσίπρας υποστήριξε πριν και μετά τις εκλογές ότι αν η Γερμανία πλήρωνε στην Ελλάδα τις αποζημιώσεις για τα εγκλήματα και τις καταστροφές που έκαναν οι ναζί κατά την διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, αυτό θα απορροφούσε το σύνολο του δημόσιου χρέους. Κάποιος που λέει τέτοιες ανοησίες στον λαό  του, δεν εκπληρώνει το καθήκον του που είναι να πει την αλήθεια. Αυτός ο εθνικισμός, αυτές οι ανεύθυνες κουβέντες, μπορούν να στραφούν μόνο ενάντια όσων τις λένε. Γιατί αν ήμουν Έλληνας θα έλεγα: Με δεδομένο ότι υπάρχει κάποιος που μας χρωστά τόσα πολλά χρήματα, γιατί θα έπρεπε εγώ να κάνω οικονομίες; Αλλά δεν είμαι εγώ αυτός που θα κρίνει την πολιτική στην Ελλάδα».

Τι συνέβαινε στην Ελλάδα πριν το 2009

Όσον αφορά στην κατάσταση της ελληνικής οικονομίας η οποία εξακολουθεί να έχει τεράστια προβλήματα σε αντίθεση με αυτές τις Ιρλανδίας, της Πορτογαλίας και της Κύπρου, ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών υποστηρίζει  πως το ζήτημα  του κατά πόσον η πολιτική λιτότητας είναι η αιτία του ελληνικού προβλήματος είναι ένα θέμα που συζητείται τακτικά και τονίζει ότι πρέπει να θυμόμαστε την κατάσταση στην Ελλάδα πριν το 2009.

«Το δημόσιο έλλειμμα στην Ελλάδα ήταν 15% του ΑΕΠ και το έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών 15% επίσης. Μια οικονομία με αυτά τα στοιχεία δείχνει πως λειτουργεί πάνω από τις δυνατότητές της.

Μπορεί για ένα διάστημα να λειτουργήσει, αλλά θα έρθει κάποια στιγμή που δεν βρίσκεται κανείς για να τη δανείσει. Αυτή ήταν η κατάσταση στην Ελλάδα.  Όταν οι αγορές σταμάτησαν να δανείζουν χρήματα , στις αρχές του 2010, τους είπαμε: Η Ευρωζώνη και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο θα σας βοηθήσουμε να εξοικονομήσετε χρόνο, εξασφαλίζοντας τη χρηματοδότησή σας με πολύ ευνοϊκούς όρους, αλλά, φυσικά, με την προϋπόθεση ότι θα χρησιμοποιήσει αυτόν τον χρόνο για να βάλετε σε τάξη την οικονομία σας. Αυτό λέγεται ανταγωνιστικότητα της οικονομίας».

Συνεχίζοντας υπογραμμίζει πως αυτός είναι ο λόγος που χρειάζονται υπεύθυνοι ηγέτες σε μία χώρα, ώστε να εξηγήσουν στους πολίτες τους πως οι μεταρρυθμίσεις είναι απαραίτητες για να ζήσουν καλύτερα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, επαναλαμβάνει ο κ. Σόιμπλε, υφίσταται ένα αδύναμο και δυσλειτουργικό κράτος, κάτι το οποίο παραδέχθηκαν και οι ίδιοι οι Έλληνες.

Για την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος -Ο Τσίπρας γύρισε στην Ελλάδα και έκανε το αντίθετο από αυτό που είχε πει στους πρωθυπουργούς

Στην ερώτηση αν εξεπλάγη από την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε αναφέρει:

«Ήμασταν πολύ μπερδεμένοι. Ακριβώς επειδή ο Αλέξης Τσίπρας έκανε την ανακοίνωση αμέσως μετά την Ευρωπαϊκή Σύνοδο των ηγετών των κρατών και των κυβερνήσεων χωρίς να προειδοποιήσει τους συναδέλφους του. Ήταν κατά την επιστροφή (στις χώρες τους) που έμαθαν ότι ο Αλέξης Τσίπρας θα έκανε το αντίθετο από αυτό που τους είχε πει», λέει ο κ. Σόιμπλε τονίζοντας ότι κανείς δεν είχε καταλάβει ποια ήταν η στρατηγική του Έλληνα Πρωθυπουργού.

«Οι Έλληνες είναι ένας μεγάλος λαός, αλλά η Ελλάδα δεν είναι κράτος»

Αναφορικά με την πρόταση για προσωρινή έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη στο Eurogroup της 11ης Ιουλίου, ο υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, υπογραμμίζει, χρησιμοποιώντας τα λόγια του Ζαν Κλοντ Γιούνκερ πως «οι Έλληνες είναι ένας μεγάλος λαός, αλλά η Ελλάδα δεν είναι κράτος», ότι πάντα αναρωτιόταν, όπως και πολλοί οικονομολόγοι, αν θα ήταν προτιμότερο η Ελλάδα με αυτήν την οικονομική κατάσταση και ένα δυσλειτουργικό κρατικό τομέα, να αποχωρήσει από το ευρώ για ένα χρονικό διάστημα, ώστε να ανακάμψει οικονομικά και να βελτιώσει την ανταγωνιστικότητά της, πριν επιστρέψει στην Ευρωζώνη.

Δεν υποστήριξα ποτέ το προσωρινό Grexit -Το υποστήριζαν όμως πολλοί στην Ελλάδα 

«Αλλά σε καμία περίπτωση δεν υποστήριξα την αποβολή της Ελλάδας. Είπα απλώς πως αν η Ελλάδα θεωρούσε πως κάτι τέτοιο θα ήταν καλύτερο για τη χώρα και υπήρχαν πολλοί που το υποστήριζαν τότε στην Ελλάδα, τότε θα έπρεπε να τη στηρίξουμε και να τη βοηθήσουμε», τονίζει ο κ. Σόιμπλε που στη συνέχεια σημειώνει ότι δεν υπήρξε κανένα γερμανικό τελεσίγραφο προς την Ελλάδα στο Eurogroup της 13ης Ιουλίου και ότι πολύ απλά, οι υπουργοί της Ευρωζώνης συμφώνησαν ότι η Ελλάδα πρέπει να ακολουθήσει του όρους του προγράμματος.

Συνέντευξη με τον Νίκο Δήμου

της Κατερίνας Μπακογιάννη, Καθημερινή, 12/10/2015

Ποίηση, φωτογραφία, σάτιρα, δοκίµιο, διαφήµιση, πεζά, σχόλιο, τηλεόραση, µετάφραση, ραδιόφωνο, blogs και πολλές γάτες: όλη η ζωή του Νίκου ∆ήµου ξεδιπλώνεται σε µια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη Πειραιώς µε τίτλο «Μοναχικός πολυπράγµων». Ο Νίκος ∆ήµου στις αρχές Οκτωβρίου έκλεισε τα 80 του χρόνια και εξακολουθεί να µιλάει και να γράφει δηµόσια, αναλύοντας και κρίνοντας την ελληνική πραγµατικότητα. Από τα 64 βιβλία του γνωστότερο στο ευρύ κοινό είναι «Η δυστυχία του να είσαι Ελληνας», που γράφτηκε πριν από σαράντα και πλέον χρόνια και ανατυπώνεται ακόµα. Ξεκίνησε ως ποιητής και φιλόσοφος -σπούδασε Φιλοσοφία στο Πανεπιστήµιο του Μονάχου- και εργάστηκε για 20 χρόνια ως διαφηµιστής. Επίσης, από το 1950 φωτογραφίζει και είναι µανιώδης λάτρης της τεχνολογίας και των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Σήµερα γράφει και φωτογραφίζει για το protagon.gr.

Πολυπράγµων την εποχή της εξειδίκευσης; Θα έλεγα ότι η πολυπραγµοσύνη µου είναι ένα σύνολο από εξειδικεύσεις. Εχω µια αδηφάγο περιέργεια, αλλά θέλω τα πράγµατα που κάνω να είναι σε ένα επίπεδο.

Θα ήσασταν καλύτερος σε κάποιον τοµέα εάν του είχατε αφοσιωθεί αποκλειστικά; ∆εν είµαι σίγουρος. Νοµίζω ότι ακριβώς αυτή η πολυµέρεια έχει ενδιαφέρον, µια και το ένα πράγµα τροφοδοτεί το άλλο.

Και γιατί η έκθεση σας παρουσιάζει ως «µοναχικό» όταν συνέχεια διαλέγεστε µε τον κόσµο; Υπάρχει διαφορά ανάµεσα στο «διαλέγοµαι» και την έννοια της ελληνικής παρέας. ∆εν έχω καιρό για παρέες. Μετά τα 30 µου είχα συνέχεια πολλή δουλειά στη διαφήµιση και µετά στο γράψιµο.

Η έλλειψη παρεών σάς καθιστά προβληµατική προσωπικότητα;Είχα πάντοτε την εκάστοτε σύντροφο η οποία ήταν ο υπόλοιπος κόσµος για µένα. Επί 37 χρόνια είµαι µε τη νυν γυναίκα µου. Είναι ένας υπέροχος άνθρωπος και είµαι πολύ ευτυχής που τη γνώρισα.

Νιώθετε άβολα που γίνεται µια έκθεση για εσάς ενώ βρίσκεστε εν ζωή; Πολύ άβολα. Από την άλλη µεριά, δεν ήταν δική µου πρωτοβουλία, αλλά του Αγγελου ∆εληβορριά. Πήγα µία φορά στην έκθεση µετά τα εγκαίνια και το έβαλα στα πόδια. ∆ιότι είχε µέσα 30 ανθρώπους και δεν ήθελα να µε αναγνωρίσουν.

Γιατί σας ενδιαφέρει να γράφετε ακόµα και να προκαλείτε;Αισθάνοµαι µια αίσθηση αποστολής. Είµαι διαφωτιστής. Είµαι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να βοηθήσει τους Ελληνες να καταλάβουν τον εαυτό τους.

∆εν έχετε κουραστεί να προσπαθείτε και να νοιάζεστε; Μα, αν πάψω να νοιάζοµαι, θα πεθάνω. Θα µαραζώσω.

Είναι ακόµη µεγαλύτερη δυστυχία να είσαι Ελληνας σήµερα;Σίγουρα, διότι ουσιαστικά έχουµε πάει πίσω. Θεωρώ ότι η Ελλάδα της δεκαετίας του ’50 και του ’60 ήταν πολύ πιο προοδευµένη από ό,τι είναι σήµερα. Ακόµη και η Αριστερά, που εκείνη την εποχή διωκόταν, είχε µια ποιότητα σκέψης και έναν κοσµοπολιτισµό. Τι σχέση έχει εκείνη η Αριστερά µε την επαρχιώτικη σηµερινή Αριστερά, που είναι συγχρόνως και εθνικιστική και σοβινιστική και εντελώς κλεισµένη στον εαυτό της; Αλλά και η κοινωνία έχει πάει πίσω. Στην οικογένεια που µεγάλωσα υπήρχαν αστικοί κανόνες συµπεριφοράς οι οποίοι ήταν απαρέγκλιτοι. Υπήρχε ευγένεια. Η ευγένεια θεωρείται τη σήµερον ηµέρα ότι είναι τζιριτζάντζουλες των Ευρωπαίων οι οποίοι είναι όλοι... οµοφυλόφιλοι.

Μήπως γίνεστε συντηρητικός µεγαλώνοντας; Θεωρώ την ευγένεια πάρα πολύ βασικό συστατικό για να µπορούν οι άνθρωποι να ζουν µαζί. Εάν αυτό µε κάνει συντηρητικό...

Η σηµερινή κρίση µάς κάνει καλύτερους ή χειρότερους; Χειρότερους. Φοβάµαι ότι αντιδρούµε ενστικτωδώς και εξυφαίνουµε θεωρίες συνωµοσίας αντί να καθίσουµε να σκεφτούµε τι κάναµε λάθος εµείς. Εµείς, ο καθένας από εµάς, και όχι µόνο οι πολιτικοί, οι οποίοι βεβαίως φέρουν τη µεγαλύτερη ευθύνη. ∆ιότι τι είναι η κρίση; Είναι αποτέλεσµα ενός λαού ο οποίος δεν µπορεί να οργανώσει µια κοινωνία γιατί δεν έχει τον ορθολογισµό που χρειάζεται. Εγώ λέω ότι ένας λαός που δεν µπορεί να διαχειριστεί τα σκουπίδια του είναι για πέταµα!

Θα βγούµε από την κρίση; Οχι σύντοµα. Θα βγούµε όταν καταλάβουµε τι είναι αυτό που µας οδήγησε στην κρίση. Η µισή σηµερινή κρίση οφείλεται στην ελλιπή παιδεία. Πρέπει να αποκτήσουµε δασκάλους. Αλλά ποιος θα διδάξει τους δασκάλους;

Συνεπώς είµαστε καταδικασµένοι ως λαός; Εγώ δεν πρόκειται να δω το τέλος της κρίσης. Εκτός εάν γίνω Μαθουσάλας που έζησε 900 χρόνια.

Τα καλά του λαού µας; Νοµίζω ότι είµαστε ένας ξύπνιος λαός µε φαντασία και µε µεγάλη ευελιξία - θετικά και αρνητικά.

Σκέφτεστε ποτέ πώς θα ήταν η ζωή σας εάν είχατε µείνει στη Γερµανία; Συχνά. Πριν από µερικά χρόνια ένας φίλος µου συνάντησε έναν γνωστό Γερµανό σκηνοθέτη ο οποίος τον ρώτησε για εµένα. Και όταν ο φίλος µου του είπε ότι στην Ελλάδα είµαι γνωστός συγγραφέας, ξέρετε τι του απάντησε ο Γερµανός; «Ηταν ο καλύτερος από όλους µας και πήγε και θάφτηκε στην επαρχία». Οταν µου µετέφεραν αυτά τα λόγια, ένιωσα σαν να τρέχει παγωµένο νερό στην πλάτη µου.

Γιατί επιστρέψατε στην πατρίδα; Ηταν αποτέλεσµα ενός συναισθηµατικού εκβιασµού. Η µητέρα µου ήταν χρόνια άρρωστη και, εάν δεν γύριζα τότε να κάνω στρατό, δεν θα την έβλεπα για πολλά χρόνια.

∆εν σας έλειπε η Ελλάδα; Οχι. Αλλά την αγαπάω. Εάν δεν την αγαπούσα, δεν θα είχα ασχοληθεί τόσο µαζί της. Είµαι ελλαδόπληκτος. Η Ελλάδα πέρασε από πάνω µου σαν τρένο!

Στενοχωριέστε ακόµα για τη ζωή που δεν ζήσατε; Καµιά φορά πονάει. Οπως πονάει το γεγονός ότι η συγγραφική κοινότητα δεν µε αναγνώρισε ποτέ. Ο Ελύτης µε είχε προτείνει για ιδρυτικό µέλος στην Εταιρεία Συγγραφέων και έπεσαν πάνω του να τον φάνε. Τώρα αρχίζουν σιγά-σιγά να λένε καµιά καλή κουβέντα. Μάλλον επειδή νοµίζουν ότι πεθαίνω.

Ισως ταυτιστήκατε περισσότερο µε την ιδιότητα του διαφηµιστή;  ∆υστυχώς. Ηταν µια βιοποριστική ανάγκη. Αλλά έπαψα να είµαι διαφηµιστής από το 1983.

Πώς βιοπορίζεστε σήµερα; Από τις αποταµιεύσεις µου, από το γράψιµο και από τη γυναίκα µου που είναι γιατρός.

Με αυτή την έκθεση ορίζετε ο ίδιος την υστεροφηµία σας; Η υστεροφηµία δεν ορίζεται. Μπορεί να εξαφανιστούµε από προσώπου Γης για πάντα. Ή να µας ανακαλύψει κάποιος µετά από 30 χρόνια.

Ποιο γνωµικό ταιριάζει στη ζωή σας; Ενα που ανακάλυψα τώρα τελευταία. Το µότο των πιλότων της βρετανικής βασιλικής αεροπορίας στον Β΄ Παγκόσµιο Πόλεµο: Press on Regardless. Εννοούσαν να προχωράς σε πείσµα όλων και να µη δίνεις σηµασία. Ε, λοιπόν, λέω να πεθάνω πατώντας γκάζι.

Θέλετε να καείτε; Βέβαια. Αλλά το θέµα δεν έχει λυθεί, διότι δεν το αφήνουν οι µουλάδες. Και γι’ αυτό δεν πεθαίνω ακόµα.

Τέσσερις μύθοι του νεοελληνικού βίου

του Χάρη Καστανίδη, Καθημερινή, 11/10/2015

Πρώτος μύθος. Οι Ελληνες είμαστε καλός λαός, αλλά έχουμε σκάρτους πολιτικούς.

Η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα στην επικράτεια του ευρωπαϊκού διαφωτισμού όπου έχει αναχθεί σε αδιαμφισβήτητη αλήθεια το λαϊκό ιδεολόγημα ότι το πολιτικό προσωπικό της είναι κατώτερο του λαού που το εκλέγει, ότι δεν έχει κάποια αντιστοίχιση στον εθνικό μας χαρακτήρα και στις αξιώσεις που επιβάλλει ο ενάρετος κύκλος ζωής των πολιτών της. Οι άλλες κοινωνίες αποδέχονται ότι συχνά η άσκηση της εξουσίας καταντά κάτι ξένο προς αυτές και τις προσδοκίες τους, ότι η εξουσία φθείρει και διαφθείρει πρόσωπα, αλλά, την ίδια ώρα, δεν αποξενώνονται από την απλή αλήθεια ότι οι πολιτικοί είναι κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του εκλογικού τους σώματος.

Η πίστη ότι ο ελληνικός λαός εγκαταλείπεται και προδίδεται από ένα, ξένο προς αυτόν, σώμα ανάξιων πολιτικών στηρίζεται στην ακαταμάχητη κοινωνική ροπή να μηδενίζεται η λαϊκή ευθύνη για ό,τι συμβαίνει στην εθνική μας πορεία. Πάντοτε φταίνε οι άλλοι και ειδικότερα οι εκτοπισμένοι «άλλοι» στα ύπατα αξιώματα, οι μηδέποτε όντες σάρκα από τη σάρκα μας.

Κάθε εποχή έχει τους πολιτικούς εκπροσώπους της και αυτοί δεν είναι τίποτε άλλο από την ακριβή απεικόνιση της κατάστασης των εκλογέων. Ας το συλλαβίσουμε.

Δεύτερος μύθος. Ο λαός πάντοτε συντάσσεται με τις αξιόπιστες και εμπνευσμένες πολιτικές ηγεσίες, σεβόμενος την πολιτική τους.

Στην πρόσφατη πολιτική ιστορία μας έχουμε παραδείγματα εμπνευσμένων ηγεσιών και ορθολογικών αποφάσεων, που, ωστόσο, συνάντησαν τη σφοδρή κοινωνική αντίδραση. Ο Αντώνης Τρίτσης νομοθέτησε ορθούς κανόνες στη χωροταξία και την πολεοδόμηση και επί ενάμιση χρόνο πολέμησε με συνέπεια την αυθαίρετη δόμηση. Οταν στις ευρωεκλογές του 1984 τα ποσοστά του κυβερνώντος κόμματος καταβαραθρώθηκαν στις εκλογικές περιφέρειες της αυθαίρετης δόμησης, όπως στο υπόλοιπο Αττικής, ο υπουργός αποχαιρέτησε τη θέση του, «γράφοντας Ιστορία». Η πολιτική ανταποκρίθηκε στο αίσθημα του τοπικού λαού. Κόλαφος, αλλά το καλοκαίρι του 1985 τα ποσοστά ανέβηκαν και πάλι.

Το 1994 επιχειρείται εκσυγχρονιστική τομή στο πελατειακό κράτος με την ψήφιση του νόμου Πεπονή. Στα χρόνια που ακολούθησαν, η εφαρμογή του νόμου συνάντησε ισχυρή κοινωνική αντίσταση, συνοψισμένη στη λαϊκή απαίτηση: «Εφαρμόστε τον νόμο, αφού διορίσετε τα δικά μας παιδιά». Ο νόμος τελικά, παρά τις περιπέτειές του, διασώθηκε και διαμόρφωσε μια νέα κοινωνική συνείδηση για το συγκεκριμένο θέμα. Η μικρή αυτή πρόοδος δεν ήταν «λαϊκή κατάκτηση», οφειλόταν στο ότι μια ορισμένη πολιτική αντιστάθηκε στους πολίτες.

Τρίτος μύθος. Εχουμε το δίκιο με το μέρος μας, αλλά το υπονομεύουν με τις μηχανορραφίες τους οι εκάστοτε ισχυροί της Γης.

Είναι αλήθεια ότι το πλέγμα εξαρτήσεων του ελληνικού κράτους από την ίδρυσή του οδήγησε πολλές φορές σε κινδύνους και αδιέξοδα. Είναι, όμως, εξίσου αλήθεια ότι για τα εθνικά δεινά μας δεν ευθύνονται πάντοτε τα ξένα συμφέροντα, αλλά η δική μας αδυναμία να αναλύουμε με διορατικότητα τις διεθνείς σχέσεις και τις μεταβολές στο διεθνές περιβάλλον. Ούτε ευθύνονται τα ξένα συμφέροντα για την ακατανίκητη εθνική μας ροπή προς τη διχοστασία και τους εξοντωτικούς εσωτερικούς ανταγωνισμούς. Η Μικρασιατική Καταστροφή δεν οφείλεται τόσο στην αλλαγή της στρατηγικής ορισμένων ξένων δυνάμεων, όσο στον εθνικό διχασμό της περιόδου 1915-1922.

Και επιπλέον, είναι καιρός να δεχθούμε ότι, ακριβώς, τα συμφέροντα των ξένων επέβαλαν πολλές φορές λύσεις επωφελείς για τα εθνικά μας δίκαια. Ακόμη και η ανεξαρτησία του ελληνικού κράτους φέρει την αποφασιστική συμβολή των ξένων.

Τέταρτος μύθος. Η ελληνική νεολαία είναι πάντοτε στην πρωτοπορία των προοδευτικών αγώνων.

Η Ιστορία μας είναι διάστικτη από αντίθετα παραδείγματα, ώστε να μη φαντάζει ως ιστορικός-εθνικός κανόνας η προοδευτική πρωτοπορία της νεολαίας. Τα «Ευαγγελικά» και τα «Ορεστειακά» καλό είναι να μην τα παραχώνουμε στο λαγούμι της Ιστορίας. Χρήσιμο είναι να θυμόμαστε ότι δεκάδες νεολαίοι έπεσαν νεκροί στους δρόμους της Αθήνας, αρχές του 20ού αιώνα, όταν φανατικά διαμαρτύρονταν, καθοδηγούμενοι από τους πιο συντηρητικούς κύκλους της Φιλοσοφικής Αθηνών, εναντίον της μετάφρασης του αρχαίου κειμένου και των Ευαγγελίων στη δημοτική γλώσσα. Στη «Δίκη των τόνων» η νεολαία ήταν πανταχού απούσα, ενώ στις μέρες μας καταφέραμε να ταυτίσουμε το «προοδευτικό» με τις καταλήψεις και την άσκηση βίας για να μην εξορθολογισθούν οι ακαδημαϊκές λειτουργίες. Ναι, σε αυτές τις αψεγάδιαστες μέρες μας, τι περίεργο, αλήθεια, που οι «αγανακτισμένοι» Ελληνες αποδομούν με μανία, ως υπεύθυνες για τα προβλήματά μας, τις γενιές του 1-1-4 και του Πολυτεχνείου, δηλαδή αποδομούν τις πράγματι αντιστασιακές στιγμές της νεολαίας.

Αμάν πια με την Μακεδονία!

του Νίκου Δήμου, protagon.gr, 9/10/2015

Είκοσι τρία χρόνια οι Έλληνες ασχολούνται με ένα ψευδοπρόβλημα. Το «Μακεδονικό». Είκοσι τρία  χρόνια βαρέθηκα να γράφω γι αυτό και να με βρίζουν.

Γιατί είναι ψευδοπρόβλημα;

Ήδη από τους Ρωμαϊκούς χρόνους (και μετά στους Βυζαντινούς) η  Μακεδονία έπαψε να είναι όνομα κράτους και έγινε όνομα γεωγραφικής περιοχής. Οι κάτοικοί της ήταν τόσο ανάμικτοι που στα σύγχρονα χρόνια έδωσαν το όνομά τους σε …πολυεθνικές φρουτοσαλάτες. (Γαλλικά: macédoine de fruits, ιταλικά: macedonia di frutta). Έλληνες, Ρωμαίοι, Σλάβοι, Τούρκοι, Εβραίοι, ζούσαν μαζί για αιώνες.

Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους η (γεωγραφική περιοχή) Μακεδονία χωρίστηκε σε τρία ανάμεσα σε Ελλάδα, Σερβία και Βουλγαρία. Εξακολουθούσε να έχει ανάμικτο πληθυσμό. Στην ελληνική Μακεδονία οι Έλληνες επεκράτησαν ύστερα από την ανταλλαγή των πληθυσμών. Και σήμερα οι περισσότεροι κάτοικοι της δικής μας Μακεδονίας έχουν ρίζες ποντιακές ή μικρασιατικές.

Ποιος δικαιούται να αποκαλείται Μακεδόνας; Μα οποιοσδήποτε κάτοικος της περιοχής αυτής – όπως ο κάτοικος της Κρήτης ονομάζεται Κρητικός.

Όμως το τοπικό όνομα δεν αποτελεί εθνοτική ταυτότητα. Ο Κρητικός είναι Έλληνας στην ιθαγένεια και την υπηκοότητα. Το ίδιο και ο κάτοικος της Βουλγαρικής Μακεδονίας – Βούλγαρος.

Μόνον οι Μακεδόνες της τέως Σερβικής Μακεδονίας δεν ανήκαν κάπου αλλού. Οπότε μετέτρεψαν τον γεωγραφικό τους προσδιορισμό σε εθνοτικό. Αυτό δεν φάνηκε να μας πειράζει. Για πολλές δεκαετίες είχαμε κοινά σύνορα και ζούσαμε ειρηνικά με την «Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Μόνον όταν έγινε ανεξάρτητο κράτος θυμηθήκαμε τον Μεγαλέξανδρο και επαναστατήσαμε επειδή «το όνομα είναι η ψυχή μας».

Ποιο όνομα; Αν μας αμφισβητούσαν το όνομα «Έλληνες», με το δίκιο μας να ξεσηκωθούμε. Αλλά στον προσδιορισμό Μακεδόνες έχουν δικαίωμα όλοι οι κάτοικοι της γεωγραφικής περιοχής που ονομάζεται Μακεδονία.

Απλώς, επειδή πρέπει να ξεχωρίζουν οι μεν από τους δε, σωστό είναι να υπάρχει ένας πρόσθετος προσδιορισμός. («Νέα», «Άνω», «Βόρεια», κλπ.). Αυτόν τον είχαμε κερδίσει με το «πακέτο Πινέιρο» το 1992 (Novamacedonia) αλλά τον απορρίψαμε. Έτσι χάσαμε το παιχνίδι. Διότι εντωμεταξύ το 95% των κρατών έχει πια αναγνωρίσει τον βόρειο γείτονα ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ή σκέτη Μακεδονία.

Και τώρα τι κάνουμε; Έχουμε μείνει μόνοι να κραδαίνουμε μία παλιά απόφαση του ΟΗΕ περί FYROM δηλ. ΠΓΔΜ (Πρώην Γιουγκοσλαβικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας – που αντίθετα με την απόφαση των πολιτικών αρχηγών μας του 1992 περιέχει τον όρο Μακεδονία). Και προσπαθούμε τώρα να επιστρέψουμε στη λύση που είχαμε υπερηφάνως απορρίψει το 1992 – την σύνθετη ονομασία!

Εν εντωμεταξύ ο γείτονας (που νιώθει ασταθής και αδύναμος) αντιδρά με την υπερβολή. Δωσ’ του Αλέξανδρους και αγάλματα κιτς και εθνικιστική ρητορεία. Οι δικοί μας εθνικιστές απαντούν – και νάτο πάλι το γνωστό Βαλκανικό νταβαντούρι.   Φεστιβάλ ανωριμότητας, ακατανόητο για τους ξένους.

Και να κάνει ταυτολογικές δηλώσεις ο Πρόεδρος Δημοκρατίας. Και ο αριστερός μας πρωθυπουργός να απέχει από διεθνές συνέδριο, λόγω ονόματος. Πώς το έγραψε ο  Βάρναλης; «Αχ, πού’ σαι, νιότη, που έδειχνες, πως θα γινόμουν άλλος…»

Αποχαιρετισμός στη θρησκευτική πίστη (57)

Πως ξεκίνησαν όλα μ’ εμένα

του Διαγόρα Μήλιου, 20/9/2015

Όταν πλησίαζε να κυκλοφορήσει το βιβλίο με συντονιστή τον Στέλιο Φραγκόπουλο, «Αποχαιρετισμός στη Θρησκευτική Πίστη» (Εκδόσεις «Βερέττα», 2012), είχε κυκλοφορήσει στους κύκλους της Ένωσης Άθεων μια έκκληση προς όποιους θα ήθελαν να συμπεριληφθεί η ιστορία τους στο βιβλίο. Είχα θεωρήσει τότε ότι η δική μου ιστορία δεν ήταν τόσο συναρπαστική ώστε να αξίζει να συμπεριληφθεί σε βιβλίο, κι έτσι δεν συμμετείχα. Αργότερα αποφάσισα να την καταγράψω, και τώρα αποφάσισα ότι μπορεί μεν να μην άξιζε δημοσίευση σε βιβλίο, αλλά μια χαρά θα έκανε ως άρθρο για το blog μου.  Αυτή λοιπόν είναι η ιστορία, πώς βρέθηκα εγώ εκτός θρησκευτικής πίστης.

Αθήνα, τέλη δεκαετίας ‘70. Δεν θυμάμαι σε ποια τάξη του δημοτικού σχολείου ήμουν, ίσως τρίτη ή τετάρτη, άρα αυτό τοποθετεί την ηλικία μου ανάμεσα στα 9 και 11 έτη.  Ήταν η πρώτη σχολική μνεία στον αρχαίο πολιτισμό και στους φιλόσοφους που είναι γνωστοί και θαυμάζονται μέχρι σήμερα ανά τον κόσμο.  Ειπώθηκαν τα ονόματα πολλών φιλοσόφων, και πέρα από τους Αθηναίους αναφέρθηκαν και άλλοι από όλη την Ελλάδα, όπως ο Αριστοτέλης ο Σταγειρίτης, ο Θαλής ο Μιλήσιος, ο Πυθαγόρας ο Σάμιος, κ.α.

Αυτό που μου είχε κάνει εντύπωση ήταν ότι ακόμα κι ένα νησί του Αιγαίου όπως η Σάμος είχε έναν αρχαίο φιλόσοφο να αναδείξει. Τυχαίνει κι εγώ να κατάγομαι από ένα νησί του Αιγαίου, που είναι κυρίως γνωστό λόγω ενός συγκεκριμένου αγάλματος, μιας συγκεκριμένης θεάς, που τους τελευταίους αιώνες κοσμεί με την παρουσία του το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι, κι έτσι ήξερα ότι το νησί άνθιζε κατά την αρχαιότητα, οπότε φυσικά αναρωτήθηκα, αν είχε κι αυτό αναδείξει κανέναν φιλόσοφο. Δεν μπορώ να θυμηθώ με σιγουριά πλέον, αλλά πιθανότατα ρώτησα σχετικά τη δασκάλα, και δεν ήξερε κανέναν.

Όταν τελείωσα με το μάθημα εκείνης της ημέρας πήγα στο σπίτι και αργότερα ήλθε ο πατέρας μου από τη δουλειά του. Ήταν η ώρα των ερωτήσεων! Τον συνάντησα στο διάδρομο, όπου έβγαζε το παλτό του και το έβαζε στην κρεμάστρα, και όση ώρα κράτησαν τα λίγα λόγια που ανταλλάξαμε συνέχισε να ασχολείται με τα ρούχα του, χωρίς να με κοιτάει. (Υποθέτω πως το γεγονός ότι διατήρησα αυτή τη λεπτομέρεια στη μνήμη μου είναι μέρος κάποιου μακροχρόνιου παραπόνου που είχα μεγαλώνοντας, σχετικά με κάποια γενικότερη έλλειψη προσοχής από τον πατέρα μου.) Όμως παρά την έλλειψη επαφής με τα μάτια, ο πατέρας μου πάντα έδινε, τουλάχιστον λακωνικές απαντήσεις στις ερωτήσεις μου. Τα λόγια που ειπώθηκαν είχαν ως εξής:

«Μπαμπά, ήταν κανένας αρχαίος φιλόσοφος από τη Μήλο;» ρώτησα.

Στην αρχή σιώπησε, σα να προσπαθούσε να θυμηθεί αν υπήρχε κανένας, αλλά σε επανεξέταση μάλλον προσπαθούσε να αποφασίσει ποιες πληροφορίες να αναφέρει και ποιες να παραλείψει.

«Ναι» είπε, και σιώπησε για μια ακόμα στιγμή.

«Ο Διαγόρας ο Μήλιος» είπε και ακολούθησε άλλη μια παύση.

Και τότε πρόσθεσε, με έναν τόνο σα να μην επρόκειτο για κάτι σημαντικό, αλλά για χάρη σφαιρικής γνώσης, ας το άκουγα κι αυτό:

«Ο επονομαζόμενος και άθεος.  Ο Διαγόρας ο άθεος.»

Φυσικά, ήμουν αναγκασμένος να ρωτήσω: «Τι είναι άθεος;»

«Άθεος είναι κάποιος που δεν πιστεύει σε θεό» απάντησε.

Τότε ήλθε η σειρά μου να σιωπήσω για λίγο, επεξεργαζόμενος τις πληροφορίες. Κι έπειτα, ρώτησα:

«Υπάρχουν άνθρωποι που δεν πιστεύουν σε θεό;»

Εξακολουθώντας να μην με κοιτάει, και με μια έκφραση που έδειχνε ότι αυτό ήταν απλώς μια διαπίστωση, και όχι κάτι που ενέκρινε, αλλά, και ίσως ακόμα πιο σημαντικά, ούτε κάτι που κατέκρινε, απάντησε: «Ναι· υπάρχουν.»

Αυτό ήταν. Δεν νομίζω ότι θα μπορούσα να πω ότι έγινα άθεος ακριβώς εκείνη τη στιγμή, αλλά αν θέλει κανείς οπωσδήποτε να ανατρέξει στο παρελθόν και να βρει μια στιγμή στην οποία όλα ξεκίνησαν, αυτή ήταν.

Μια υπερφίαλη ανάγνωση αυτής της σύντομης συζήτησης ανάμεσα σε εμένα και τον πατέρα μου μπορεί να οδηγήσει κάποιον στο επιπόλαιο συμπέρασμα ότι έγινα άθεος επειδή αυτή ήταν η κοσμοαντίληψη ενός διάσημου προγόνου μου. Μια τέτοια ερμηνεία θα ήταν λανθασμένη για διάφορους λόγους, και όχι μόνο επειδή κατάγομαι από Κρητικούς πρόσφυγες που πρωτοπάτησαν το πόδι τους στη Μήλο το 1844.

Κατ’ αρχάς, ασχέτως του Διαγόρα του Μηλίου, αυτή η συζήτηση μου έδωσε να καταλάβω ότι η έννοια της αθεΐας υφίσταται· χωρίς να εξετάζουμε, αρχικά, το αν είναι σωστή ή λάθος, η εκπληκτική συνειδητοποίηση εδώ ήταν ότι η λέξη «αθεΐα» είναι το όνομα μιας υπαρκτής έννοιας. Όπως ξέρουμε, ένα σημαντικό βήμα για την κατανόηση μιας έννοιας είναι απλούστατα η απόκτηση μιας λέξης γι’ αυτήν.

Έπειτα, το γεγονός ότι αυτός ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος ήταν άθεος μου έδειξε ότι η αθεΐα είναι μια φιλοσοφικά υπερασπίσιμη έννοια. Προφανώς, ο άνθρωπος είχε αφιερώσει κάποια σκέψη στο ζήτημα, δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν, και τον θυμόμαστε ακόμα, άρα η έννοια δεν μπορεί να είναι και τόσο τρελή, ε;  Φυσικά, η ιδέα αντήχησε με κάποιες υποψίες που είχαν ήδη ξεκινήσει δειλά-δειλά να σχηματίζονται στο νου μου, κι έτσι ήταν κατά κάποιον τρόπο μια επιβεβαίωση ότι τις ιδέες μου τις είχαν και άλλοι, ότι δεν ήμουν μόνος.

Το επόμενο που αναρωτήθηκα ήταν ποια να ήταν άραγε η έκταση της καινούργιας μου μη-μοναξιάς: προφανώς, αν ο Διαγόρας ο Μήλιος έμεινε γνωστός στην ιστορία ως «ο άθεος», η αθεΐα του πρέπει να ήταν κάτι επαρκώς σπάνιο ώστε να διακρίνει έναν άνθρωπο, άρα οι άλλοι φιλόσοφοι που έμειναν γνωστοί για άλλα πράγματα, μάλλον δεν ήταν άθεοι, ή δεν τους απασχολούσε το ζήτημα τόσο ώστε να το φιλοσοφήσουν. Έτσι λοιπόν το εύλογο ερώτημα τώρα είχε ως εξής: ήταν η αθεΐα μια ιδέα που είχε προκύψει μόνο σε εμένα και σε έναν άλλο τύπο δυόμισι χιλιάδες χρόνια πριν, ή τη συμμεριζόντουσαν κι άλλοι άνθρωποι; Αυτός ήταν σχεδόν σίγουρα ο λόγος που ρώτησα την τελευταία ερώτηση, αν υπάρχουν άνθρωποι που δεν πιστεύουν σε θεό· αλλιώς, η ερώτηση δεν θα είχε νόημα να τεθεί. Η καταφατική απάντηση σε αυτή την ερώτηση πρέπει να είχε μια πολύ έντονη επίδραση σε εμένα:

Όχι μόνο υπάρχει λέξη γι’ αυτό,

Όχι μόνο είναι μια φιλοσοφικά υπερασπίσιμη θέση,

Αλλά επίσης, υπάρχουν και άλλοι άνθρωποι σήμερα που σκέφτονται έτσι.

Αν αυτό δεν είναι διανοητική αγαλλίαση, δεν ξέρω τι θα μπορούσε ποτέ να είναι.

Αργότερα, στην πέμπτη δημοτικού, έκανα την πρώτη μου επανάσταση: έπαψα να συμμετέχω στην πρωινή προσευχή, στεκόμενος μεν στη σειρά, αλλά με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, αρνούμενος να κάνω το σταυρό μου, να απαγγείλω το «δι’ ευχών των αγίων» μαζί με τους άλλους, και να προσποιηθώ καν με τα χείλια μου ότι το απαγγέλω. Γνωρίζω ότι ήταν η πέμπτη δημοτικού γιατί θυμάμαι ποιον δάσκαλο είχα τότε, και ξέρω ότι τον συγκεκριμένο δάσκαλο τον είχα στην πέμπτη και στην έκτη. Ξέρω πως ήταν η πέμπτη και όχι η έκτη γιατί θυμάμαι στο προαύλιο να υπάρχει κι άλλη μια στήλη παιδιών, δεξιά της δικής μου, η οποία δεν μπορεί παρά να ήταν η έκτη.

Τα πρώτα λίγα πρωινά ίσως να πέρασαν απαρατήρητα, αλλά σε κάποια στιγμή η αποχή μου από την προσευχή υπέπεσε στην αντίληψη των δασκάλων. Δεν προσπαθούσα να το κρύψω άλλωστε. Στις υποδείξεις τους για συμμόρφωση αρνήθηκα. Θυμάμαι τον δάσκαλό μου μπροστά μου, σκυφτό από πάνω μου, να μου λέει να κάνω το σταυρό μου, κι εγώ να των κοιτάω σιωπηλός και να μην κάνω τον σταυρό μου, σε στυλ «εγώ σέβομαι την προσευχή των άλλων και δεν μιλάω την ώρα της προσευχής, εσύ γιατί μιλάς;» Παραπέρα, κάποιος άλλος, πιο βαρύ-πεπόνι δάσκαλος, πιθανότατα ο διευθυντής του σχολείου, παρήγγειλε απειλητικά να περάσω από το γραφείο των δασκάλων για τα περαιτέρω. Ο δάσκαλός μου του έγνεψε κάτι του τύπου «άσε, θα το χειριστώ εγώ», γύρισε προς εμένα, και με ρώτησε, με ένα μείγμα αγανάκτησης αλλά και ενδιαφέροντος για το καλό μου, γιατί δεν κάνω το σταυρό μου. Δεν θυμάμαι τι του απάντησα, αλλά τον θυμάμαι να ισιώνει από τη σκυφτή στάση που είχε από πάνω μου, με μια έκφραση στο πρόσωπό του που ήταν μάλλον ένα μείγμα έκπληξης και παραίτησης. Πιθανότατα του είχα πει κάτι που περιείχε τη λέξη «δικαίωμα», και ίσως να μην είχε ξανασυναντήσει πεμπτάκι με τέτοιο λεξιλόγιο.

Κατόπιν τούτου, ο καλός μου δάσκαλος έκανε μια συμφωνία μαζί μου: ας μην κάνω το σταυρό μου αφού δεν θέλω, αλλά ας πηγαίνω να στέκομαι στο τέλος της στήλης ώστε να μη δίνω το κακό παράδειγμα στα άλλα παιδιά. Πιθανότατα επίσης, τώρα που το σκέφτομαι, ώστε να μη με βλέπει ο διευθυντής.

Συνέχισα την ίδια πρακτική και στο Γυμνάσιο χωρίς κανένα επεισόδιο. Στο Λύκειο παρατήρησα ότι ενώ μεν εγώ την ώρα της προσευχής στεκόμουν πάντα ακίνητος και αμίλητος, οι διάφοροι «μάγκες» στις τελευταίες σειρές γύρω μου έκαναν φασαρία, έβριζαν «ρε μαλάκα», «ρε μαλάκα» ο ένας στον άλλον, κλωτσούσαν μπάλες ανάμεσα στα πόδια τους, κι όλα αυτά ενώ προσποιούντο ότι συμμετείχαν στην προσευχή, κράταγαν τα κεφάλια τους όσο το δυνατόν ακίνητα, έκαναν τον σταυρό τους, κλπ. Αυτό με έκανε να κόψω τη γαλαρία και να αρχίσω να στέκομαι στην πρώτη σειρά, με τα χέρια πάντα σταυρωμένα στο στήθος. Οι καθηγητές δεν είπαν κιχ.

Ερευνάτε τας συνταγματικάς γραφάς

του Πάσχου Μανδραβέλη, Καθημερινή, 29/9/2015

Ας σοβαρευτούμε, λοιπόν, όπως ζήτησε ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, κι ας βάλουμε τα πράγματα στη σειρά. Το δημοκρατικό Σύνταγμα της χώρας δεν αναφέρει πουθενά όσα είπε ο κ. Ιερώνυμος, ψέγοντας την αναπληρώτρια υπουργό Παιδείας. Δεν λέει ότι «η Παιδεία μας πρέπει να είναι εθνική, ελληνοχριστιανική Παιδεία». Αυτά περί ελληνοχριστιανικής Παιδείας τα έλεγε το χουντικό Σύνταγμα του 1968 και ουχί το δημοκρατικό του 1974.

«Για να μη λέει καθένας ό,τι θέλει» όπως ζήτησε ο Αρχιεπίσκοπος από την κ. Σία Αναγνωστοπούλου, το άρθρο 17 του χουντικού Συντάγματος κανόνιζε ότι «η Παιδεία τελεί υπό την Ανώτατην εποπτείαν του Κράτους, παρέχεται δαπάναις αυτού, σκοπεί δε στην ηθικήν και πνευματικήν αγωγήν και την ανάπτυξιν της εθνικής συνειδήσεως των νέων επί τη βάσει των αξιών του ελληνικού και του χριστιανικού πολιτισμού». Το αντίστοιχο άρθρο 16 του δημοκρατικού Συντάγματος είναι πιο σεμνό: «H παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Kράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Eλλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης». Δεν αναφέρει συγκεκριμένα τη Χριστιανική Παιδεία -πώς θα μπορούσε άλλωστε μετά το άγος του ελληνοχριστιανισμού που επέβαλε και εκμεταλλεύτηκε η χούντα;- αλλά κάθε θρησκευτική συνείδηση· βουδιστική, μουσουλμανική κ.λπ.

Συνεπώς το μάθημα των Θρησκευτικών όπως γίνεται είναι ενάντια στην επιταγή του Συντάγματος το οποίο στο ίδιο άρθρο 16 θέλει ως αποστολή της Παιδείας «τη διάπλασή [των Ελλήνων] σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες». Ακόμη και η διαδικασία αίτησης και αποχής από το μάθημα των θρησκευτικών είναι αντισυνταγματική. Κατ’ αρχάς δημιουργεί διακρίσεις σε βάρος αλλόθρησκων του Αρχιεπισκόπου· κάποια παιδιά αναγκάζονται να φύγουν από τη σχολική αίθουσα, δηλώνοντας μάλιστα τη μη πίστη τους στην κρατούσα θρησκεία. Κατά δεύτερον, παραβιάζει τη θεμελιώδη διάταξη «Oι Ελληνες και οι Eλληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις» (άρθρο 4). Ενώ όλοι οι Ελληνες ανεξαρτήτως δόγματος έχουν τις ίδιες υποχρεώσεις, δηλαδή πληρώνουν με τους φόρους τους τον μισθό των καθηγητών Θρησκευτικών, κάποιοι δεν έχουν τα ίδια δικαιώματα στη μόρφωση. Οι ορθόδοξοι Χριστιανοί μαθαίνουν τα της πίστης τους αλλά όχι οι Εβραίοι, Μουσουλμάνοι, Βουδιστές κ.λπ.

Παρά το γεγονός ότι θα άρεσε πολύ στον κ. Νίκο Φίλη και τους συντρόφους του να προσλάβει καμιά εκατοστή χιλιάδες θεολόγους άλλων δογμάτων για να κατηχήσουν τις υπόλοιπες θρησκείες, η πιο λογική και συνταγματικά ορθή λύση είναι να αλλάξει το μάθημα των θρησκευτικών. Να μεταμορφωθεί από χριστιανική κατήχηση σε μάθημα θρησκειολογίας. Τα περαιτέρω κάθε δόγματος να γίνονται στα κατηχητικά των θρησκευτικών κοινοτήτων. Με τα λεφτά τους...

Αυτό που γίνεται τώρα με το μάθημα των θρησκευτικών αποτελεί μια έμμεση παραδοχή της εκκλησιαστικής ιεραρχίας ότι είναι ανίκανη να διδάξει την ορθόδοξη πίστη και γι’ αυτό αναθέτει τη δουλειά στα σχολεία. Επί της ουσίας δηλώνουν αναρμόδιοι για το έργο που τους ανατέθηκε -να προσελκύσουν, διά των διδαχών και του παραδείγματός, τους νέους στον Χριστιανισμό- και γι’ αυτό πρέπει να το επιβάλει το κράτος. Ακόμη και με στρέβλωση του Συντάγματος...