Συζήτηση του Σταύρου Τζήμα με τον νέο πρύτανη του ΑΠΘ Περικλή Μήτκα
Καθημερινή, 3/8/2014
Από την ακριτική Φλώρινα εισάγεται πρώτος στο τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων του ΑΠΘ, από εκεί βρίσκεται καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο στις ΗΠΑ, μετά η επιστροφή -«η νοσταλγία βλέπετε»- και από τον Ιούνιο νέος, εκλεγμένος πρύτανης στο ΑΠΘ, το μεγαλύτερο πανεπιστήμιο της χώρας.
Οραμά του, όπως λέει στην «Κ», να πετύχει την «επανεκκίνηση του πανεπιστημίου», να το βγάλει από τη «μαύρη λίστα» που «κάποιοι το έχουν τοποθετήσει». Αλλά και να ωθήσει τους καθηγητές «που έχουν κατεβάσει τα μολύβια» να ξαναδουλέψουν και να θεσπίσει «καθηκοντολόγιο» στους υπαλλήλους.
Θα καταφέρει να καθαρίσει την πανεπιστημιούπολη από «ανθρώπους της νύχτας», να πείσει τους φοιτητές για το ατελέσφορο των καταλήψεων ή να παρακολουθούν τα μαθήματά τους και να μην προσέρχονται μόνο στις εξετάσεις, καταπώς φιλοδοξεί;
«Το βέβαιο είναι ότι δεν θα μπορώ να επικαλεστώ άγνοια κινδύνου», τονίζει.
– Τι εννοείτε, κ. πρύτανη, όταν μιλάτε για «επανεκκίνηση του πανεπιστημίου» ή λέτε ότι συνάδελφοί σας «έχουν κατεβάσει τα μολύβια και δεν δείχνουν διάθεση για δουλειά;»
– Σε ένα πανεπιστήμιο με περισσότερους από 2.000 καθηγητές θα υπάρχουν και κάποιοι που θα έχουν τα μολύβια κατεβασμένα. Αυτήν τη στιγμή έχουμε την οικονομική κρίση που έχει μειώσει τους μισθούς των συναδέλφων, κυρίως όμως έχει μειώσει πολύ τους προϋπολογισμούς του πανεπιστημίου, με αποτέλεσμα να μην έχουν τα τμήματα πόρους για να λειτουργήσουν. Πολύ συχνά λέμε ότι θα πρέπει να επιλέξουμε αν θα πρέπει να αγοράσουμε χαρτί φωτοτυπίας ή χαρτί τουαλέτας... Τώρα που μιλάμε, δεν υπάρχει νεκροτόμος στο ΑΠΘ γιατί ο ένας και μοναδικός βγήκε στη σύνταξη και δεν αναπληρώνεται. Τον ρόλο του ανέλαβαν πλέον οι γιατροί... Οταν έχεις τέτοιες καταστάσεις, όταν έχεις τεράστιες ελλείψεις προσωπικού, δεν γίνονται αναπληρώσεις, κάποιοι δεν αντέχουν και κατεβάζουν τα μολύβια. Θα προσπαθήσω, στο μέτρο των δυνατοτήτων, να λύσω άμεσα κάποια προβλήματα καθημερινότητας, να δώσω την αίσθηση στον κόσμο ότι κάτι αλλάζει, να κάνω τον κόσμο περήφανο που δουλεύει στο ΑΠΘ, να δώσουμε και πάλι στους καθηγητές ειδικά στους νεότερους την αίσθηση ότι μπορούν να ξαναδημιουργήσουν. Αν το πετύχουμε, σιγά σιγά θα πάρει σάρκα και οστά αυτό που λέω επανεκκίνηση.
Επιβράβευση
– Το «καθηκοντολόγιο υπαλλήλων» που λέτε ότι θα εφαρμόσετε τι ακριβώς είναι;
– Είναι πολύ απλό, να έχουμε καταγραφή καθηκόντων, να καταγράψουμε όλες τις εργασίες που πρέπει να κάνει ένα τμήμα, ένα γραφείο και να ξέρουμε ποιος κάνει τι για να μπορούμε να ασκούμε έλεγχο. Αξιολόγηση πρέπει να γίνεται και θα γίνεται με τρόπο έντιμο και ειλικρινή, έτσι ώστε οι καλοί υπάλληλοι να αισθάνονται ότι ο κόπος τους δεν πάει χαμένος και να επιβραβεύονται, οι όχι και τόσο συνεπείς να αποφασίσουν τι θέλουν να κάνουν.
– Και νομίζετε ότι θα το δεχτούν; Βλέπετε ότι με το θέμα της αξιολόγησης οι πάντες έχουν ανεβεί στα «κεραμίδια».
– Σίγουρα είναι μια καινούργια διαδικασία για την ελληνική πραγματικότητα, η οποία όμως σιγά σιγά γίνεται αποδεκτή. Οι έννοιες αξιοκρατία και αξιολόγηση είναι η επιτομή του πανεπιστημίου. Το πανεπιστήμιο δεν μπορεί να λειτουργήσει αν δεν αξιολογεί και δεν αξιολογείται και αν δεν επιλέγει με αξιοκρατία τα στελέχη του. Ο κάθε καθηγητής αξιολογείται καθημερινά μπαίνοντας στην αίθουσα από δεκάδες, εκατοντάδες φοιτητές, είτε υποβάλλοντας και παρουσιάζοντας εργασίες σε επιστημονικά περιοδικά, αξιολογείται υποβάλλοντας προτάσεις για προγράμματα, αξιολογείται τουλάχιστον τέσσερις φορές στην καριέρα του ανεβαίνοντας την κλίμακα της ιεραρχίας, τις πανεπιστημιακές βαθμίδες. Το ίδιο θα γίνει και με τους υπαλλήλους που θα διαπιστώσουν ότι η αξιολόγηση βοηθά για να αναδειχθούν τα προβλήματά τους και οι ελλείψεις και να τα διορθώσουν, βοηθά και τους συνεπείς και τους άξιους.
Τα περισσότερα πάρτι γίνονται από ανθρώπους της νύχτας
– Με την εγκληματικότητα στην πανεπιστημιούπολη, τις σχεδόν μόνιμες καταλήψεις κ.λπ. τι θα κάνετε;
– Να αρχίσουμε με τα περιβόητα πάρτι. Είναι αλήθεια ότι τα περισσότερα γίνονται από ανθρώπους της νύχτας που έχουν συμφέροντα. Πρέπει σε συνεργασία με τα όργανα της πολιτείας, το ΣΔΟΕ, την Αστυνομία να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο. Τα πάρτι από τις φοιτητικές οργανώσεις θα μπορούν να γίνονται στη φοιτητική λέσχη με κάποιον να έχει την ευθύνη για την περίπτωση που προκληθούν ζημιές. Η κατάληψη πάντα πίστευα ότι είναι και αντιδημοκρατικός και ατελέσφορος τρόπος για να διεκδικείς και να πετύχεις ένα στόχο. Εγώ αυτό που μπορώ να κάνω είναι να υπενθυμίσω ότι το δικαίωμα στην αποχή, την απεργία, το έχει ο καθένας. Το δικαίωμα στην κατάληψη δεν είναι δημοκρατικό δικαίωμα και θα προσπαθήσουμε να το αποθαρρύνουμε όσο μπορούμε.
– Με άριστα το «10» τι βαθμό θα βάζατε στο ΑΠΘ;
– Αν «10» παίρνει το καλύτερο ελληνικό πανεπιστήμιο, είμαστε πολύ κοντά. Αν το παίρνει το καλύτερο πανεπιστήμιο του κόσμου, τότε έχουμε δρόμο να διανύσουμε. Και πάλι όμως εξαρτάται από το τι μετράμε. Αν μετράμε την ποιότητα των φοιτητών μας, την ποιότητα της παρεχόμενης γνώσης, τότε είμαστε πάρα πολύ καλά συγκρινόμενοι και με πανεπιστήμια διεθνώς. Και αυτό φαίνεται και από τους αποφοίτους μας που γίνονται δεκτοί σε όποιο πανεπιστήμιο θέλουν, σ’ όλο τον κόσμο.
– Μήπως τα λέτε αυτά εσείς οι καθηγητές για να ευλογήσετε τα γένια σας;
– Το ’χω σκεφτεί πολλές φορές, αν δηλαδή κοιταζόμαστε στον καθρέφτη μας και λέμε τι ωραίοι είμαστε. Δεν μπορώ να μιλήσω για όλα τα τμήματα, μπορώ να πω για το δικό μου. Εφαρμόζει ένα βαρύ πενταετές πρόγραμμα με εξήντα μαθήματα, δίνει δίπλωμα μηχανικού και οι απόφοιτοί μας σε οποιοδήποτε πανεπιστημιακό τμήμα της Ευρώπης συνεχίσουν δεν έχουν κανένα απολύτως πρόβλημα. Ακούμε φοιτητές μας που πάνε για μεταπτυχιακά στην Αγγλία ή στην Ολλανδία να λένε «αυτό το είχαμε κάνει εμείς στα προπτυχιακά». Το ίδιο και στην Αμερική. Αυτό που δεν καταφέρνουμε να πείσουμε τους φοιτητές γενικότερα στο ελληνικό πανεπιστήμιο είναι ότι η κατάκτηση της γνώσης γίνεται στη διάρκεια της χρονιάς και όχι στις εξετάσεις με το διάβασμα τότε. Στα ξένα πανεπιστήμια συμβαίνει το αντίθετο. Εμείς, δυστυχώς, δεν μπορούμε να πείσουμε τους φοιτητές να έρχονται στο μάθημα και πολλοί από αυτούς προσέρχονται μόνο στις εξετάσεις. Αυτό είναι λάθος. Φταίει και το πανεπιστήμιο γι’ αυτό.
Το ελληνικό πανεπιστήμιο πάσχει από έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού
– Κάνατε την «παρθενική» σας εμφάνιση στη σύνοδο των πρυτάνεων στη Ρόδο, παρουσία του νέου υπουργού. Ποια εικόνα αποκομίσατε;
– Hταν μια ενδιαφέρουσα εμπειρία. Οι πρυτάνεις είναι μια καλή παρέα, μας απασχολούν κοινά θέματα και προβλήματα. Eχουμε βεβαίως διαφορές μεταξύ μεγάλων και μικρών πανεπιστημίων. Διαπιστώνεις ότι κάποιοι έχουν προχωρήσει περισσότερο, κάποιοι κάνουν αντίσταση κατά των αλλαγών, των μεταρρυθμίσεων. Οσον αφορά τον κ. Λοβέρδο, ενημερώθηκε για πολλά από τα θέματα που μας αφορούν. Φάνηκε ότι έχει διαμορφώσει άποψη και έδωσε την εντύπωση ότι θα βοηθήσει να λυθούν κάποια προβλήματα. Eδειξε να ξέρει. Ωστόσο θα φανεί...
– Διαπιστώσατε αποκλίσεις στους στόχους, διαφορά νοοτροπίας μεταξύ νέων και παλαιών πρυτάνεων;
– Hταν εμφανής μια διαφορά. Αυτοί που ολοκληρώνουν τη θητεία τους τώρα, και την ολοκληρώνουν με τον νόμο Διαμαντοπούλου, έδειχναν να έχουν μια διαφορετική άποψη. Εξακολουθούν να θεωρούν ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα του πανεπιστημίου είναι το Συμβούλιο και ο νέος νόμος. Εγώ θεωρώ ότι άλλα είναι τα προβλήματα του ελληνικού πανεπιστημίου. Το σημαντικότερο; Δεν έχει καταφέρει να κάνει μακροπρόθεσμο προγραμματισμό, στρατηγικό σχεδιασμό. Αυτό που επίσης μπορώ να καταθέσω ήταν ότι στη σύνοδο κάποιοι εύχονταν σ’ εμάς τους καινούργιους «πολύ κουράγιο» και κάποιοι άλλοι απορούσαν πώς σε μια τόσο δύσκολη συγκυρία δεχτήκαμε να εκτεθούμε και να αναλάβουμε καθήκοντα. Οι περισσότεροι που αποχωρούν έδειχναν ανακουφισμένοι...
– Τι σας ώθησε σε μια τέτοια δύσκολη συγκυρία να «τραβήξετε το κάρο» ενός ΑΕΙ με χίλια προβλήματα;
– Είναι θέμα χαρακτήρα. Μου αρέσει να πολεμάω τις μάχες που δεν έχω κερδίσει ακόμη, αλλά η αλήθεια είναι ότι νιώθω ότι μπορώ να προσφέρω. Εχω μια διαφορετική άποψη για το πανεπιστήμιο, η οποία καλλιεργήθηκε στα χρόνια που σπούδασα και δούλεψα στην Αμερική.
– Τι ακριβώς εννοείτε;
– Οτι το πανεπιστήμιο υπάρχει για να το υπηρετώ και όχι για να με εξυπηρετεί. Το πανεπιστήμιο πρέπει να είναι πάνω απ’ όλα. Να το θέσω και λίγο διαφορετικά: όταν βρέθηκα είτε ως φοιτητής είτε ως εργαζόμενος σ’ ένα αμερικανικό πανεπιστήμιο το πρώτο πράγμα που μου προέβαλαν ήταν τα θετικά στοιχεία του. Μέσα σ’ έναν μήνα είχα μάθει γιατί το συγκεκριμένο πανεπιστήμιο ήταν καλό, ποια ήταν τα δυνατά του χαρτιά, ποια ήταν τα καλύτερα τμήματα, οι καθηγητές-αστέρια και τι επιτυχίες είχε τα τελευταία χρόνια. Είχα γίνει αυτομάτως αναμεταδότης αυτής της θετικής εικόνας. Ενιωθα ότι είμαι στο Πανεπιστήμιο Syracuse γιατί είναι ένα εξαιρετικό πανεπιστήμιο. Οταν επέστρεψα στην Ελλάδα, το πρώτο που μου εύχονταν ήταν σιδεροκέφαλος και άρχισαν αμέσως να μου αραδιάζουν όλα τα προβλήματά του. Οτι δεν υπάρχει χρηματοδότηση, δεν υπάρχει φροντίδα, μας λείπει το ένα, μας λείπει το άλλο. Είναι μια διαφορετική αντίληψη την οποία θα προσπαθήσω να περάσω: να αναδεικνύουμε, δηλαδή, το θετικό και να προσπαθούμε να λύσουμε τα προβλήματα.
Η διοίκηση
– Αρκούν οι επιστημονικές περγαμηνές ή χρειάζεται και εμπειρία από άσκηση διοίκησης;
– Δεν έχω ασκήσει διοίκηση σε επίπεδο πρύτανη, αλλά ουδείς προτού εκλεγεί άσκησε διοίκηση σε επίπεδο πρύτανη. Εχω δουλέψει ως πρόεδρος τμήματος του πανεπιστημίου, έχω διατελέσει πρόεδρος σε πολλές επιτροπές, ήμουν μέλος της διοικούσας επιτροπής του Πανεπιστημίου Στερεάς Ελλάδας και πρόεδρος σε νέο τμήμα εκεί, επομένως θεωρώ ότι έχω σημαντική εμπειρία.
– Μήπως πρέπει ο πρύτανης να είναι και μάνατζερ;
– Ασφαλώς και πρέπει να κάνει και μάνατζμεντ, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να πάρουμε μάνατζερ απέξω, γιατί το πανεπιστήμιο έχει μια ιδιαιτερότητα, δεν είναι ούτε σκέτο Δημόσιο ούτε σκέτη επιχείρηση, σίγουρα είναι Δημόσιο, δεν λειτουργεί όμως με τους κανόνες του Δημοσίου. Γιατί επιβραβεύει τα μέλη του, αξιολογεί τους καθηγητές του, τους προάγει, δεν έχουμε ωράρια, είμαστε άνθρωποι που θέλουμε να δημιουργήσουμε, επομένως δεν έχουμε τη λογική του Δημοσίου. Αυτός που θα διοικεί πρέπει να ξέρει πολύ καλά πώς δουλεύει το πανεπιστήμιο. Εμείς πρέπει να βρίσκουμε τις λύσεις να τις προτείνουμε στο υπουργείο και να ζητάμε να ικανοποιηθεί το αίτημά μας. Δεν μπορεί ο υπάλληλος του υπουργείου ή και ο υπουργός να σκέφτονται για μας, να βρίσκουν αυτοί τις λύσεις για μας. Εμείς πρέπει να το κάνουμε αυτό.
– Ενας πρύτανης ενταγμένος πολιτικά έχει και μια καλή ασπίδα προστασίας;
– Νομίζω ότι είναι αρνητικό να είναι ενταγμένος κομματικά ο πρύτανης, αλλά προφανώς θα έχει κάποια πολιτική άποψη. Ως πρύτανης θεωρώ ότι πρέπει να εκφράζει την άποψη του πανεπιστημίου και των οργάνων του και όχι τις προσωπικές του απόψεις.
Να προσπαθεί να συνθέτει, κατά την άποψή μου, όσο το δυνατόν καλύτερα τις διαφορετικές απόψεις και να εκφράζει όλες τις τάσεις.
