Σε προηγούμενη ανάρτηση αναφερθήκαμε σε μια μαζική υστερία που εξελίχθηκε το 14ο αιώνα στην κεντρική Ευρώπη, το «χορό του αγίου Βίτου». Χιλιάδες άνθρωποι, άνδρες γυναίκες, μικροί μεγάλοι, άρχιζαν ξαφνικά να χορεύουν ακατάπαυστα, μέχρι τελικής εξάντλησης, μερικές φορές και μέχρι το θάνατο.
Τέτοια φαινόμενα μαζικής υστερίας δεν συνέβησαν, βέβαια, μόνο στην Ευρώπη. Το έτος 1962 ξέσπασε μια υστερία στην αφρικανική Τανζανία: χιλιάδες κάτοικοι της χώρας άρχιζαν να γελάνε, χωρίς κάποιο λόγο, και να διαδίδεται αυτή η συμπεριφορά σαν φωτιά σε ξερά χόρτα. Σχολεία και δημόσιες υπηρεσίες έκλεισαν, η χώρα περιέπεσε σε αδράνεια.
Στο επιστημονικό περιοδικό «Central African Journal of Medicine» περιέγραψαν ερευνητές γιατροί τον Μάιο του 1963 μια ακραία συναισθηματική έκρηξη ανθρώπων γύρω από τη λίμνη Τανγκανίκα. Ξαφνικά και χωρίς κάποιο αίτο ξεσπούσαν οι άνθρωποι σε τρανταχτά γέλια, επί πολλές ημέρες και συχνά εβδομάδες...
Τα θύματα αυτής της συμπεριφοράς είχαν διευρυμένες κόρες των ματιών και έδειχναν σημαντική ευαισθησία σε σωματικά ερεθίσματα. Τα επεισόδια γέλοιου δεν ήταν διασκεδαστικά για τα θύματα αυτής της «επιδημίας», γιατί ενδιάμεσα έκλαιγαν με αναφιλητά ή έδειχναν παρανοϊκή συμπεριφορά. Πολλά από τα θύματα αισθάνονταν ότι διώκονται από αόρατες δυνάμεις...
Οι γιατροί δεν είχαν κάποιο όνομα γι' αυτό το φαινόμενο και υιοθέτησαν το χαρακτηρισμό που χρησιμοποιούσαν οι ιθαγενείς: Ακαγιάνγια, δηλαδή τρέλα.
Επιπλέον, όλο και περισσότερα παιδιά κολλούσαν αυτή την «τρέλα» και κανείς δεν ήξερε τι να κάνει. Όταν από τους 159 μαθητές οι 95 είχαν πρσοβληθεί από ακατάσχετα γέλια, έκλεισε το σχολείο, μήπως και στους χώρους του υπήρχε κάποια ουσία που προκαλούσε αυτή τη συμπεριφορά. Το κλείσιμο του σχολείου μετέτρεψε όμως την τοπική ασθένεια σε επιδημία, γιατί τα παιδιά επέστρεψαν στα χωριά τους και μετέφεραν εκεί την υστερία σε άλλα παιδιά και σε ηλικιωμένους.
Υποψίες ότι κάποιος ιός προκαλούσε το φαινόμενο, δεν επιβεβαιώθηκε. Κάποιοι άλλοι υπέθεσαν ότι κάποια τρόφιμα είχαν άγνωστους μήκυτες, αλλά κι αυτό δεν φάνηκε να ισχύει. Παράλληλα προέκυψαν και διάφορες συνωμοτικές ιστορίες, π.χ. ότι οι Αμερικάνοι έκαναν δοκιμές για να αποβλακώσουν τη ρωμαλέα φυλή της Τανζανίας και άλλα σχετικά που γνωρίζουμε και στην Ελλάδα.
Σημαντικότερα φαίνεται να ήταν τα ψυχολογικά ευρήματα: η Τανζανία είχε γίνει μόλις πριν 2-3 χρόνια ανεξάρτητη από τη βρετανική αποικιοκρατία και αυτό δημιουργούσε ένταση στον πληθυσμό, ιδίως τους νεότερους, που άκουγαν καθημερινά ότι, αν δεν φανούν αντάξιοι αυτού του «δώρου», θα επανέλθουν στην αποικιοκρατική κατάσταση. Αυτά λέγονταν σκόπιμα για να αποτραπούν αντιβρετανικές εκδηλώσεις... Αυτή η πίεση φαίνεται, έλεγαν ψυχαναλυτές, ότι δημιούργησε απρόβλεπτες παρενέργειες στο λαό και ιδιαίτερα στους νέους.
Στην πορεία του έτους 1963 άρχιζε να μειώνεται η υστερία του γέλιου, μέχρι που εξαφανίστηκε εντελώς, χωρίς ποτέ να περιγραφεί ακριβώς το αίτιο που την προκάλεσε.
Άλλη ανάλογη υστερία έχει συμβεί το έτος 1844 στη Γαλλία όπου καλόγριες νιαούριζαν και γάβγιζαν. Οι γείτονες κάλεσαν το στρατό για να τους απαλλάξει από το πλήθος των γάτων και σκύλων στο μοναστήρι, όπως νόμιζαν, μέχρι που διαπιστώθηκε ότι υπήρχε υστερική επιδημία στις καλόγριες.
Την ίδια χρονιά παρουσιάστηκε το φαινόμενο καλογριών στη Γερμανία, μακριά και χωρίς επαφή με τις προηγούμενες Γαλλίδες, οι οποίες άρχισαν να αλληλοδαγκώνονται, μέχρι που προκαλούσαν σοβαρούς τραυματισμούς. Το φαινόμενο με τις δαγκωνιάρες επεκτάθηκε και σε άλλα μοναστήρια στη Γερμανία και στην Ολλανδία, αλλά όχι στον πληθυσμό...
Τα φαινόμενα της μαζικής υστερίας δεν έχουν εξηγηθεί επαρκώς από την επιστήμη και είναι δυνατόν να ξεσπάσουν ανά πάσα στιγμή οπουδήποτε!
