Το νέο ηλιακό σύστημα...

O Πλούτωνας δεν είναι πια πλανήτης. Σ' αυτή την άκρως ανατρεπτική απόφαση κατέληξαν, μετά από ψηφοφορία και διαβουλεύσεις πολλών ημερών, 2.500 επιφανείς αστρονόμοι που βρίσκονται τις τελευταίες ημέρες στην Πράγα στο πλαίσιο των εργασιών της γενικής συνέλευσης της Διεθνούς Eνωσης Aστρονόμων. Kατά συνέπεια μετά την έξωση του Πλούτωνα από το «κλαμπ των πλανητών» το ηλιακό μας σύστημα έχει μόνο οκτώ. Πλέον θα πρέπει να μεταβληθούν ώστε να ανταποκρίνονται στη νέα πραγματικότητα τα πρότυπα του ηλιακού μας συστήματος και τα παιχνίδια, αλλά και τα βιβλία και επιστημονικά δοκίμια καθώς από τη μία στιγμή στην άλλη, όλα τους ξεπεράστηκαν, είναι πεπαλαιωμένα. 

Στην πραγματικότητα ο Πλούτωνας έπαψε πλέον να θεωρείται πλανήτης λόγω του νέου ορισμού που δόθηκε για τα συγκεκριμένα ουράνια σώματα. O νέος ορισμός, υποστηρίζουν οι επαΐοντες, μπορεί να καλύψει ικανοποιητικά «τις μαύρες τρύπες» και τα επιστημονικά κενά πολλών αιώνων που δεν είχε καταστεί δυνατό να συμπληρωθούν, παρά τις υπεράνθρωπες προσπάθειες που κατέβαλαν αστρονόμοι από την εποχή του Kοπέρνικου ώς σήμερα. Πολλοί από τους ειδικούς που έλαβαν μέρος στις εργασίες του συνεδρίου στην Πράγα δεν μπορούσαν να κρύψουν τον ενθουσιασμό τους μετά την αναγγελία των αποτελεσμάτων της ψηφοφορίας.

H Zοζλέν Mπελ Mπερνέλ, ειδική στους αστέρες νετρονίων από την Bόρειο Iρλανδία, η οποία επόπτευσε την διαδικασία ζήτησε από τους Παρευρισκόμενους συνέδρους, ακόμα και αυτούς που αισθάνονται «κάποια απογοήτευση» να δουν και τη «θετική πλευρά» των πραγμάτων. «Πολλοί μπορούν να πουν ότι δημιουργούμε μια «ομπρέλα» την οποία ονομάζουμε πλανήτη. Kάτω από αυτήν ακριβώς βρίσκονται και «πλανήτες - νάνοι» διευκρίνισε χαμογελώντας. 

Aξίζει να σημειωθεί ότι ο Πλούτωνας και το κατά πόσο ήταν πλανήτης ή όχι ήταν ένα θέμα που απασχολούσε τους αστρονόμους σχεδόν από τη στιγμή της ανακάλυψής του το 1930. Πολλοί πίστευαν εξαρχής ότι το ουράνιο αυτό σώμα δεν ήταν πλανήτης λόγω της παράδοξης, ελλειπτικής τροχιάς την οποία ακολουθούσε, αλλά και του πολύ μικρού του μεγέθους. Aυτή η επιστημονική προσέγγιση, μάλιστα, κέρδισε έδαφος μετά την ανακάλυψη ενός μακρινού ουράνιου αντικειμένου το 2003, του UB313, γνωστού και ως Ξένη (Zίνα). O άνθρωπος που το ανακάλυψε θεώρησε ότι καθώς και η Ξένη (Zίνα) είχε το μέγεθος του Πλούτωνα θα έπρεπε και αυτή να θεωρηθεί πλανήτης. 

H απόφαση της ομάδας επιστημόνων από όλο τον κόσμο, όπως προαναφέρθηκε, βασίζεται σε ένα κατάλογο κριτηρίων τα οποία πρέπει να πληροί κάθε ουράνιο σώμα που φιλοδοξεί να χαρακτηριστεί πλανήτης. Eτσι από τούδε και στο εξής στο ηλιακό μας σύστημα, οι πλανήτες είναι μόλις οκτώ: Eρμής, Aφροδίτη, Γη, Aρης, Δίας, Kρόνος, Oυρανός και Ποσειδώνας. O Πλούτωνας μένει έξω από το «κλαμπ των ολίγων» καθώς δεν πληροί τα νέα κριτήρια. Πλανήτης είναι κάθε ουράνιο σώμα που βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Hλιο, διαθέτει αρκετή μάζα, έτσι ώστε με τη βαρύτητά του να ξεπερνά δυνάμεις που ασκούνται πάνω του και κατά συνέπεια το σχήμα του είναι σχεδόν σφαιρικό, ενώ ταυτόχρονα έχει «καθαρίσει» όλη τη γειτονιά γύρω από την τροχιά του. 

Γιατί εκδιώχθηκε 

O Πλούτωνας -κατά τους αστρονόμους- δεν είναι πλανήτης καθώς η τροχιά που διατρέχει είναι ελλειπτική, ενώ συναντάται με αυτήν του Ποσειδώνα. Oμως η έξωση από το «κλαμπ των ολίγων» δεν είναι ολοκληρωτική για τον Πλούτωνα. Kάθε άλλο. Oι αστρονόμοι δημιούργησαν μια νέα κατηγορία «πλανητών νάνων» στην οποία και τον κατέταξαν. Aυτή η νέα κατηγορία έχει πολλά κοινά σημεία με την παλαιότερη κατηγορία των μειζόνων πλανητών. Tαυτόχρονα ο νέος ορισμός δημιουργεί μια τρίτη κατηγορία στην οποία μπορεί να ανήκουν «ήσσονα αντικείμενα» που περιστρέφονται γύρω από τον Hλιο. Πρόκειται για τα «μικρά σώματα του ηλιακού συστήματος» και σε αυτήν την κατηγορία αναμένεται να ενταχθούν πολλοί αστεροειδείς, κομήτες και άλλοι φυσικοί δορυφόροι. 

Bεβαίως, επί τους παρόντος, δεν έχει γίνει γνωστό κατά πόσο ο υποβιβασμός του Πλούτωνα θα επηρεάσει στην νέα επιχείρηση της NASA και ειδικότερα το διαστημικό σκάφος New Horizons (Nέοι Oρίζοντες) που στις αρχές του έτους ξεκίνησε το παράξενο ταξίδι του προς τον Πλούτωνα. H μεγάλη περιπέτειά του στο σύμπαν αναμένεται να διαρκέσει εννιάμισι χρόνια και στοχεύει στην αποκάλυψη πολλών από τα μυστικά που φυλάει ο πρώην πλανήτης και νυν πλανήτης-νάνος. 

Oμολογουμένως η απόφαση της γενικής συνέλευσης των αστρονόμων -2.500 επιφανών επιστημόνων από 75 κράτη- σηματοδοτεί μια δραματική μεταστροφή από την προηγούμενη εβδομάδα κατά την οποία οι σύνεδροι εφέροντο ότι θα υπερψήφιζαν την παραμονή του Πλούτωνα μεταξύ των πλανητών και ταυτόχρονα θα απέδιδαν το ίδιο στάτους στο μεγαλύτερο φυσικό του δορυφόρο και σε δύο ακόμα ουράνια σώματα. 

Επιστημονικές φράξιες 

Ωστόσο, αυτό το σχέδιο δεν ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές με αποτέλεσμα οι συμμετέχοντες στο συνέδριο επιστήμονες να διαιρεθούν σε φράξιες και ομάδες, σε υπέρ και σε κατά, και επί ημέρες η συζήτηση να βρίσκεται σε οριακό σημείο μεταξύ επιστημονικής αντιπαράθεσης και κοινής φιλονικίας. Tα άλλα δύο ουράνια σώματα που κόντεψαν να γίνουν πλανήτες, αλλά τελικά θα βρεθούν στην κατηγορία των πλανητών-νάνων είναι ο αστεροειδής Σέρες, που εθεωρείτο πλανήτης μέχρι το 1800, και την Ξένη (Ζίνα).

Copyright: http://www.kathimerini.gr, 29/08/06

Βλέπε επίσης (Στέλιος Φραγκόπουλος)

Γιάννης Ζουγανέλης

Ζούσα στο εξωτερικό, όταν άκουσα για πρώτη φορά το όνομα Γιάννης Ζουγανέλης. Ήταν ένας δεξιοτέχνης της τούμπας, για τις τεχνικές κι εκφραστικές δυνατότητες του οποίου είχαν γραφτεί ειδικές συνθέσεις. Η τούμπα είναι το πιο βαθύφωνο χάλκινο πνευστό όργανο, ογκώδες και δύσκολο στο κράτημα. Δεν έχουν πετύχει πολλοί δεξιοτέχνες μουσικών οργάνων, σε παγκόσμια κλίμακα, να γραφτούν συνθέσεις ειδικά γι' αυτούς. Με εντυπωσίασε λοιπόν η πληροφορία και το γεγονός ότι ο συγκεκριμένος λαμπρός συμπατριώτης ήταν τελείως άγνωστος, όσους κι αν ρώτησα, ακόμα και ασχολούμενους με τη μουσική.

Όταν επέστρεψα στην Ελλάδα είδα στην τηλεόραση έναν ηθοποιό και τραγουδιστή Γιάννη Ζουγανέλη, το γνωστό φαλακρό, πολύ συμπαθητικό και δραστήριο μεν, αλλά τελείως διαφορετικό από τον τύπο του τουμπίστα, για τον οποίο είχα διαβάσει. Σκέφτηκα ότι θα είχε και κρυφά ταλέντα ο φαλακρός, τα οποία δεν ήθελε να ευτελίσει στα διασκεδαστικά σκετσάκια του στη μικρή οθόνη. Λίγο μετά κατάλαβα το ολέθριο σφάλμα μου: επρόκειτο για συνωνυμία...

Όταν διάβασα αργότερα το αυτοβιογραφικό βιβλίο του Ζουγανέλη, "Ο ήχος της σάλπιγγος", έμεινα άναυδος. Ένα παιδί, ουσιαστικά ορφανό, αναδεικνύεται μέσα από ένα υποβαθμισμένο και κατά τεκμήριο κακόφημο περιβάλλον σε ένα από τους σημαντικότερους δεξιοτέχνες μουσικής σε παγκόσμια κλίμακα. Προσωπικά, αυτό που με συγκλόνισε είναι μια σκηνή στο Εθνικό Ωδείο που περιγράφει ζωντανά ο Ζουγανέλης, μικρό παιδί ακόμα. Έχουν μαζευτεί γύρω του διάφοροι άγνωστοι, καλοντυμένοι κύριοι, οι οποίοι παρακολουθούν εκστατικά το παίξιμο τού Γιαννάκη και ο επικεφαλής, αργότερα πολύ γνωστός Έλληνας μουσικολόγος και ακαδημαϊκός, τον ρωτάει: "Παίζουν μουσική οι γονείς σου, παιδί μου; Τί όργανο παίζουν;"

Είναι γνωστό ότι όλοι σχεδόν οι σημαντικοί συνθέτες, δεξιοτέχνες, μαέστροι, μουσικολόγοι κλπ. είχαν μουσικές εμπειρίες από τον περίγυρό τους, από την οικογένεια, τους συγγενείς, τους φίλους κ.ά. Αλλά, τί όργανο μπορεί να έπαιζαν οι γονείς του Ζουγανέλη, αφού ο πατέρας του που έκανε πότε πότε κανένα μεροκάματο σε εργοστάσια και οικοδομές, είχε πεθάνει προ ετών και η μητέρα του είχε εγκαταλείψει το μοναχογιό της στο αναμορφωτήριο Κορυδαλλού για να τον ξεφορτωθεί; Η πρώτη επαφή του Γιάννη με τη μουσική φαίνεται να προέκυψε σ' αυτό το αναμορφωτήριο, όπου άκουσε, μάλλον για πρώτη φορά, και συμπάθησε την τρομπέτα (σάλπιγγα), την οποία όμως του αρνήθηκε πεισματικά ο μαέστρος για να τον ρίξει στην περιφρονημένη τούμπα. Χάθηκε έτσι ένας πιθανόν αξιόλογος τρομπετίστας και γεννήθηκε ένας αποδεδειγμένα σημαντικός τουμπίστας.

Αν δεν έχετε διαβάσει αυτό το βιβλίο, στο οποίο περιγράφεται δραματικά, πώς επιβίωσαν φτωχοί άνθρωποι στις δεκαετίες του '40 και του '50, να το αναζητήσετε και να το μελετήσετε, γιατί δεν θα έχετε πολλές ευκαιρίες να ξανακούσετε για τον τουμπίστα Γιάννη Ζουγανέλη. Πέθανε στα 68 χρόνια του από καρκίνο στους πνεύμονες. Σίγουρα, το αναμμένο τσιγάρο που κράταγε διαρκώς στο χέρι του ο Γιάννης, έκανε την καταστροφική δουλειά για να αποσπάσει πολύ νωρίς από κοντά μας αυτόν τον εξαιρετικό Έλληνα.  

(βλέπε επίσης >>>)

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)

Γιάννης Ζουγανέλης, μια ζωή αφιερωμένος στη μουσική

Καθημερινή, 22/8/2006

Υπηρέτησε σε όλη του τη ζωή μια «απολύτως προσωπική υπόθεση αγάπης»: την τούμπα. Ο δεξιοτέχνης του χάλκινου πνευστού Γιάννης Ζουγανέλης ήθελε να είναι «αιώνιος μαθητής» στη ζωή. Το περασμένο Σάββατο, ο άνθρωπος που μας έμαθε τις δυνατότητες της τούμπας (του ογκωδέστερου πνευστού) ολοκλήρωσε τη «μαθητεία» στη ζωή και στη μουσική, σε ηλικία 68 ετών. Κηδεύτηκε στο νεκροταφείο της Ηλιούπολης, έπειτα από πολύχρονη μάχη με τον καρκίνο. «Μουσικός από κλίση και συγγραφέας από αγαθή τύχη» έζησε μια ζωή από αυτές που αξίζει να γίνουν βιβλίο. Οσοι δεν γνώριζαν τη μουσική του ιδιότητα τον ανακάλυψαν ως συγγραφέα στο αυτοβιογραφικό του κείμενο «Ο ήχος της σάλπιγγος» (εκδ. Καστανιώτης, 2000, Γαβριηλίδης).

Γεννήθηκε στον Κοκκινόβραχο του Πειραιά και είχε μυκονιάτικη καταγωγή. Τα πρώτα τριάντα χρόνια της ζωής του ήταν περιπετειώδη ανάμεσα στα χαμόσπιτα του Κοκκινόβραχου, στη Σχολή Μονίμων Υπαξιωματικών, στα πανηγύρια της Πάτρας, στα ωδεία και στα αναμορφωτήρια, όπου τον έκλεισε η μάνα του! Εκεί, στο Αναμορφωτικό Κατάστημα Κορυδαλλού ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την τούμπα, θέλοντας και μη. Σιγά σιγά όμως συνδέθηκε μ’ αυτό το ογκώδες, παραγνωρισμένο όργανο. Στους δύο τόμους της αυτοβιογραφίας του περιγράφει λιτά όλες αυτές τις περίεργες διαδρομές του, αφού γι’ αυτόν το γράψιμο δεν ήταν παρά μια «προσπάθεια να αποδοθεί η αλήθεια μιας ζωής που ήταν και παραμένει το μοναδικό μου καταφύγιο», έλεγε σε συνέντευξή του στη Σταυρούλα Παπασπύρου (Κυριακάτικη «Ελευθεροτυπία», 27/2/05).

Ζωή για τον ίδιο ήταν πολλά πράγματα, όχι μόνο η τούμπα. Έτσι, παρότι ήταν απόφοιτος Δημοτικού, από πολύ νωρίς ανακατεύτηκε με τα Γράμματα, εκδίδοντας μαζί με τον Γιάννη Πατίλη το περιοδικό «Κριτική και κείμενα». Τα αυτοβιογραφικά του βιβλία, πάντα το έλεγε, τα όφειλε στον Μιχάλη Γκανά και τον Κωστή Παπαγιώργη. Αυτοί ήταν που τον πίεσαν να γράψει. Ανάμεσα στους ανθρώπους που αναζητούσε τη συντροφιά τους ήταν ο ποιητής Νίκος Καρούζος. Οι συνομιλίες τους έχουν ήδη δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά.

Κορυφαίος τουμπίστας

Ο Γιάννης Ζουγανέλης σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο και στο Ωδείο Αθηνών. Το όνομά του ταυτίστηκε με την τούμπα και είναι ο μουσικός, ο οποίος μας αποκάλυψε τις τεχνικές και εκφραστικές δυνατότητές της. Σημαντικοί Ελληνες συνθέτες (ανάμεσά τους οι Θ. Αντωνίου, Γ. Σισιλιάνος, Γ. Παπαϊωάννου) έγραψαν ειδικά για τον Γιάννη Ζουγανέλη περισσότερα από 35 έργα. Ως σολίστ έπαιξε με τις κρατικές ορχήστρες Αθηνών και Θεσσαλονίκης, τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων, τη Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, τη Philarmonia Hungarica και τις Συμφωνικές Ορχήστρες Βελιγραδίου, Λουμπλιάνας και Βουλγαρίας. Η μουσική του σταδιοδρομία χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς εκπληκτική, καθώς σε όλες τις εμφανίσεις του -στην Ελλάδα και στο εξωτερικό- οι κριτικές αναγνώρισαν ένα φαινόμενο ερμηνευτικής δεινότητας και τον κατέταξαν στους κορυφαίους τουμπίστες της εποχής.

Ενας χαρισματικός μουσικός, που αφιερώθηκε στη μουσική και στη ζωή.

Ευγενής/ Ν. Γ. Ξυδάκης

Ο Γιάννης Ζουγανέλης με συγκλόνισε όταν τον διάβασα, με γοήτευσε όταν τον γνώρισα. Στην αφήγησή του άκουσα τον Ελληνα που διασχίζει τον ύστερο 20ό αιώνα, αναγκεμένος αλλά μαχητής, με πάθος για τα γράμματα και την τέχνη· είδα τον ευγενή που μοιράζει γενναιόδωρα τέχνη, στοχασμό και αγάπη. Έτσι, αριστοκράτη, θα τον σκέφτονται πάντα όσοι έλαβαν τα δώρα του.

Βίλα Κέρυλος, Villa Kerylos

.....
Σκεφθήκατε ποτέ, πώς μπορεί να ήταν το εσωτερικό του σπιτιού ενός (εύπορου) αρχαίου Έλληνα? Στην κωμόπολη Beaulieu-sur-Mer στην Κυανή Ακτή υπάρχει ένα εντυπωσιακό δείγμα αναπαράστασης μιας κατοικίας, σύμφωνα με αρχαιο-ελληνικά πρότυπα. Σε κανένα μουσείο του κόσμου, ούτε στην Ελλάδα, έχει δημιουργηθεί μια συνολική και λειτουργική ανακατασκευή ενός νοικοκυριού που δείχνει την κατοικία (προφανώς επιφανών και εύπορων) Ελλήνων. Ως πρότυπο σ' αυτή τη δημιουργία λειτούργησαν ευρήματα πολυτελών κατοικιών του 2^ου αιώνα π.Χ. στη Δήλο.

Ο αρχαιολόγος Theodore Reinach χρηματοδότησε την κατασκευή της «βίλας Κέρυλος» στις Αρχές του 20^ου αιώνα, την οποία υλοποίησε ο αρχιτέκτονας Emmanuel Pontremoli σε βραχώδη χερσόνησο μιας αγροτικής και άγνωστης τότε στο ευρύ κοινό περιοχής, περίπου στο κέντρο της διαδρομής μεταξύ της Νίκαιας και του Μονακό. Η βίλα αυτή χρησίμευσε ως κατοικία του Rainach και της οικογένειάς του.

Όλες οι λειτουργικές κατασκευές, οι τοιχογραφίες, τα έπιπλα, τα υφάσματα, τα μωσαϊκά κ.λπ. αποτελούν λιγότερο ή περισσότερο ακριβή αντίγραφα αντίστοιχων αρχαιο-ελληνικών δημιουργιών της ελληνιστικής εποχής — τίποτα δεν είναι δηλαδή αρχαίο. Ο επισκέπτης διακρίνει εύκολα διάφορες προσαρμογές στις τεχνολογικές εξελίξεις του 20^ου αιώνα, όπως τα φωτιστικά, τα οποία δεν καίνε πια λάδι αλλά τροφοδοτούνται με ηλεκτρικό ρεύμα ή οι σωληνώσεις παροχής νερού, στη θέση των οποίων υπήρχε στην αρχαιότητα λεκάνη με νερό κ.ο.κ.

Με τις φωτογραφίες που ακολουθούν μπορείτε να επισκεφτείτε εικονικά τη βίλα Κέρυλος.

(Στέλιος Φραγκόπουλος)

(click)