του Φόλκερ Ντίτμαρ, Διπλωματούχου Ψυχολόγου
Με ρωτάνε μερικές φορές, απορρίπτουν οι άθεοι όλες τις θρησκείες ή κάποια/κάποιες μπορεί να θεωρούνται λογικές και γίνονται αποδεκτές; Λοιπόν, αυτή η ερώτηση μπορεί να απαντηθεί μόνο από κάθε άθεο ξεχωριστά. Μερικοί άθεοι παραμένουν στη θρησκεία που ανατράφηκαν, επειδή κάθε θρησκεία έχει επίσης διάφορες κοινωνικές λειτουργίες που εξυπηρετούν στην καθημερινή ζωή και κανείς δεν θέλει να την στερηθεί. Αυτό δεν σημαίνει, ωστόσο, ότι οι ενδιαφερόμενοι άθεοι θεωρούν ότι αυτή η θρησκεία έχει νόημα ή προτεραιότητα από πλευράς περιεχομένου.
Αυτό έχει πάλι κάποιες επιπτώσεις: είτε ο συγκεκριμένος θεός δεν ήθελε ή δεν ήξερε να φτιάξει εξ αρχής ένα αυτοσυντηρούμενο σύμπαν, πράγμα που περιορίζει τη θεϊκότητά του, είτε ένας θεός παρέλαβε ένα προϋπάρχον σύμπαν και προσπαθεί ακόμα στις μέρες μας να το οργανώσει!
Όλα αυτά δεν απαντούν βέβαια στην ερώτηση που πάντα ακολουθεί, ακόμα και στα παιδικά μυαλά: πού βρέθηκε ο θεός και τι ιδιότητες έχει, κάτι που δεν πρόκειται να απαντηθεί στο διηνεκές και με όποιες αλχημείες σκαρφίζονται οι επαγγελματίες πιστοί και οι ακόλουθοί τους. Ως συμπέρασμα προκύπτει ότι, κάθε θρησκεία που λατρεύει έναν ή πολλούς θεούς είναι ανούσια και περιττή. Αυτή η κατάληξη είναι επίσης συμβατή με τον ανθρωπισμό.
Εμείς οι άθεοι δεν ισχυριζόμαστε ότι δεν υπάρχει Θεός. Αλλά μόνο: Δεν πιστεύουμε στον Θεό, ειδικά όχι σε αυτόν που λατρεύεται στους μεγάλους μονοθεϊσμούς. Πιστεύουμε ότι είναι παράλογη η λατρεία ενός όντος που μπορεί και να μην υπάρχει, ή ότι, αν υπάρχει, σίγουρα δεν αντιστοιχεί στο Θεό οποιασδήποτε θρησκείας. Γιατί ακόμη και αν κάποιος αποδεχόταν τα παράλογα επιχειρήματα για τον Θεό, τα οποία προβάλλονται από τους πιστούς, υπάρχει ένα τέτοιο τεράστιο κενό μεταξύ του θεού που “αποδείχθηκε” με αυτό τον τρόπο (ακαδημαϊκή θεολογία) και των ειδωλοποιημένων θεών που λατρεύονται (λαϊκή θεολογία), ώστε καμιά εισαγωγική ή συγκροτημένη προσπάθεια δεν θα βοηθούσε να γεμίσει το κενό με οτιδήποτε.
Μερικές φορές τείνω να απαντήσω, όταν κάποιος με ρωτάει αν πιστεύω στον Θεό: «Ναι, αλλά πιστεύω σε έναν Θεό που αργότερα θα τιμωρήσει αυστηρά όποιον είναι τόσο αβυσσαλέα ηλίθιος στην πίστη του, ο οποίος παρενοχλεί αυτό το θεό διαρκώς με προσευχές και τον ταλαιπωρεί με την αφελή λατρεία του." Αυτό είναι το ίδιο αληθοφανές, όσο και το ουράνιο φάντασμα που περιφέρεται ως θεός στους εγκεφάλους των πιστών.
Εμείς οι άθεοι, τουλάχιστον στην πλειοψηφία, το βλέπουμε ως πνευματικό καταναγκασμό να προσπαθούμε να απαντήσουμε σε ισχυρισμούς που σαφώς δεν έχουν καλοσκεφτεί οι θεόπιστοι. Προσπαθούν π.χ. να μας πουν ότι ο αθεϊσμός είναι «απλά μια θρησκεία», ότι «ο αθεϊσμός ήταν υπεύθυνος για τα χειρότερα εγκλήματα στην ανθρώπινη ιστορία», ότι «ακόμη και οι άθεοι πιστεύουν σε κάτι” (και υπονοούν: ακριβώς όπως εμείς οι πιστοί) και παρόμοιες ανοησίες. Αυτό προσβάλλει το μυαλό μας. Είναι σαν να μας λένε ευθέως ότι είμαστε ηλίθιοι.
Εν πάση περιπτώσει, δεν μπορώ να απαντήσω σε αυτήν την ερώτηση για όλους τους άθεους γενικά. Υπάρχουν μερικοί από εμάς που πιστεύουν ότι κάθε θρησκεία είναι αποδεδειγμένη ανοησία, ενώ άλλοι αποδέχονται κάποιες ιδιότυπες θρησκείες.
Μπορώ μόνο να πω ότι για μένα ο “διαφωτισμένος παγανισμός” δίνει μια πιο λογική εικόνα για τη ζωή και τον κόσμο. Ανακάλυψα για τον εαυτό μου μέσω του παγανισμού, τι είναι απολύτως λογικό σε μια θρησκεία. Όποιος πιστεύει τώρα ότι αυτό σημαίνει πως πιστεύω στους θεούς και ως εκ τούτου δεν είμαι πλέον άθεος, κάνει σοβαρότατο λάθος.
Για μένα, οι θεοί είναι “ηθικά μοντέλα” που περιγράφονται στους μύθους. Υπάρχουν αυτοί οι μύθοι σε όλους τους πολιτισμούς, οι οποίοι συνοδεύονται από περιγραφές των θεών που αξιοποιούνται για να λειτουργήσουν ως ηθικά πρότυπα. Αυτοί οι θεοί είναι άνθρωποι που υπήρξαν κάποια προγενέστερη εποχή και διασώθηκε η μνήμη τους, πράγμα που έχει επίσης νόημα: για να χρησιμεύσει ως πρότυπο ένας τέτοιος Θεός πρέπει να είναι άνθρωπος - δεν μπορούμε να μιμηθούμε τίποτα υπεράνθρωπο. Δεν χρειάζεται πίστη γι' αυτό.
Ο Γιαχβέ είναι ένας από τα “ηθικά μοντέλα” που περιγράφονται στους μύθους, όπως και ο Μίθρας, ο Διόνυσος, ο Ιησούς ή ο Αλλάχ. Ο μονοθεϊσμός προσπαθεί μόνο να απολυτοποιήσει αυτά τα μοντέλα και να τα αναδιαμορφώσει ως τυραννικούς δεσπότες που διοικούν τα ανθρώπινα όντα και, τελικά, να επιβάλλουν στους πιστούς μια ηθική. Αλλά η ηθική δεν μπορεί να επιβληθεί, πρόκειται για θρησκευτική εμμονή των μονοθεϊστών. Εάν υπάρχουν αποδεκτές κατευθυντήριες αρχές, τότε θα πρέπει να υπάρχει επιλογή μεταξύ διαφορετικών εκδοχών, αλλιώς δεν έχει νόημα.
Οι μονοθεϊστές το κατάλαβαν πολύ καλά αυτό και προσπάθησαν να ξεφύγουν από τον κανόνα των πολλαπλών εκδοχών. Δημιουργούσαν πάντα έναν Θεό που έχει ακριβώς τη δική τους ηθική – ο θεός καθ’ ομοίωση του ανθρώπου (ή της ομάδας ανθρώπων) που τον επινοεί. Στη συνέχεια, προσπαθούσαν και προσπαθούν να επιβάλουν αυτή την επινοημένη αντίληψη σε άλλους, και αυτό τους καθιστά εξαιρετικά αντιπαθείς και επικίνδυνους.
Έτσι, περνάνε από τους πολλούς θεούς στον ένα θεό, με εμμονή που οδηγεί στην αναγκαστική νεύρωση, όπως διαπίστωσε ο Sigmund Freud. Τι μπορεί να αποτελεί πρόοδο ο μονοθεϊσμός σε σύγκριση με τον πολυθεϊσμό, είναι ανεξήγητο για μένα. Θεωρώ ότι ο μονοθεϊσμός είναι μια οπισθοδρόμηση, ακόμη και ως προς τον προληπτικό πολυθεϊσμό, στον οποίο οι θεοί είναι στην πραγματικότητα ανεξάρτητα όντα και όχι εξατομικευμένες δυνάμεις της φύσης.
Όποιος νομίζει ότι ο Δίας περπατάει με τα δύο πόδια του στον Όλυμπο -μια ιδέα που θεωρήθηκε καθαρή δεισιδαιμονία από τους φωτισμένους ειδωλολάτρες ήδη πριν από περισσότερα από 2.000 χρόνια- δεν είναι πιο προληπτικός κατά την άποψή μου από έναν Χριστιανό που πιστεύει ότι υπάρχει ένα καθαρό πνεύμα που δημιούργησε ένα γιγαντιαίο σύμπαν χωρίς προορισμό, μόνο και μόνο για να τον λατρεύουν οι άνθρωποι! Όποιος νομίζει ότι ο φανταστικός Ιησούς πέθανε και αναστήθηκε ξανά είναι ακόμα πιο προληπτικός.
Ο παλιός παγανισμός είναι συμβατός με τον νατουραλισμό, επειδή το αντικείμενο της θρησκευτικής λατρείας ήταν η φύση, όχι κάτι υπερφυσικό. Ο Βουδισμός έχει επίσης περισσότερο νόημα για μένα, ειδικά ως ΖΕΝ Βουδισμός. Στο ΖΕΝ δεν υπάρχει πίστη στο Θεό ή στους θεούς, σε κάτι υπερφυσικό, σε μια ζωή μετά το θάνατο ή στην αναγέννηση. Το ΖΕΝ είναι αμιγώς μια θρησκεία του παρόντος κόσμου.-
