Αποχαιρετισμός στη θρησκευτική πίστη (58)

Περιπλάνηση στις θρησκείες της ευρωπαϊκής, ασιατικής και αμερικάνικης επαρχίας

του Νίκου Αμπντουλάχ Κόντου, 52 ετών, παντρεμένος 5 παιδιά

Μεγάλωσα σε μια τυπική χριστιανική μικρο-κοινωνία με συμβατικές συνήθειες στο τότε ακριτικό Μαρούσι, την εποχή που στο Μαρούσι υπήρχαν ακόμη αλεπούδες.

Κυριακές και γιορτές πηγαίναμε απαραίτητα στην εκκλησία, συνηθιζόταν και το χειροφίλημα των παπάδων, όπου τους έβλεπα, «διότι αυτό είναι το πρέπον». Παρακολούθησα ιδιωτικό σχολείο με έντονες θρησκευτικές δραστηριότητες, προσευχές τα πρωινά, επισκέψεις σε εκκλησίες Κυριακές και γιορτές, κατηχητικά κ.ο.κ την εποχή της δικτατορικής επταετίας, περίπου το 70-76.

Από το κατηχητικό το μόνο που θυμάμαι ήταν ότι μου άρεσε ο κήπος που είχε μανιτάρια, τίποτα άλλο διότι από αντίδραση απ’ αυτά που τράβαγα στο σχολείο, δεν έδινα και ιδιαίτερη σημασία στο τι γινόταν εκεί.

Τότε περίπου άρχισαν τα προβλήματα με μένα, δεν μπορούσα να θυμηθώ τα λόγια της προσευχής και δώστου ξυλιές με την βέργα και τιμωρίες στην γωνία με αυτιά γαϊδάρου. Έχω πρόβλημα να μάθω παπαγαλία κάτι, πρέπει απαραίτητα να το κατανοήσω πρώτα, δεν φταίω εγώ, έτσι γεννήθηκα.

Ήταν οι εποχή τότε του διάσημου τριπτύχου ΠΑΤΡΙΣ-ΘΡΗΣΚΕΙΑ-ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ επί Πατακού, δύσκολες εποχές για να πηγαίνει κάποιος κόντρα.

Όμως εγώ ήθελα να καταλάβω και δεν καταλάβαινα διότι κανείς δεν μου εξηγούσε

Θέλοντας και μη μεγάλωσα και πήγα νυκτερινό Γυμνάσιο, ξανά προβλήματα με την προσευχή εκεί, αλλά δεν είχε ξυλιές, είχε όμως απομόνωση από το general population του σχολείου.

Στα θρησκευτικά ήμουν πάντα παρών, δεν έχανα μάθημα και πάντα ενώ οι άλλοι παίζαν τρίλιζα ζωγραφισμένη στο θρανίο η κοιμόντουσαν (κυριολεκτικά), εγώ ρώταγα και ρώταγα και ξανά ρώταγα. Τον είχα πρήξει τον καθηγητή με τα «γιατί και τι και πως και πότε» και «αμάν ρε Κόντο, μας έπρηξες»… πάρε ένα 13/20 να μάθεις ότι κι εσύ πρέπει να κοιμάσαι την ώρα του μαθήματος. 

Όμως εγώ ήθελα να καταλάβω και δεν καταλάβαινα διότι κανείς δεν μου εξηγούσε.

Έβγαλα τσάτρα-πάτρα το γυμνάσιο, πέρασα μια περίοδο που η μόνη μου ενασχόληση με τα θρησκευτικά θέματα ήταν, όταν με έστελνε η μάνα μου κάπου κάτω στον Πειραιά στο μουράγιο, σε ένα ημιυπόγειο και αγόραζα ξύλο, πολύ ξύλο λέμε, από κείνο το τίμιο.  Έπαιρνα επίσης μπουκαλάκια με κάποιο υγρό μέσα, σίγουρα «αγιασμό», δηλαδή σκέτο νερό. Είχα αγοράσει τόσο τίμιο ξύλο και τόσα μπουκαλάκια που έφτιαχνες καλύβα με πισίνα μαζί, λέμε. Ποτέ δεν κατάλαβα τι τα έκανε όλα αυτά η μάνα μου.

Όμως εγώ ήθελα να καταλάβω και δεν καταλάβαινα διότι κανείς δεν μου εξηγούσε.

Και ήρθε στη ζωή μου το ίντερνετ, η τουλάχιστον η αρχική του μορφή (ΒΒS) και άρχισα να μιλάω με ανθρώπους για διάφορα ενδιαφέροντά μου μεταξύ αυτών και τα πνευματικά. Και ανακάλυψα ότι δεν ήμουν εγώ ο περίεργος αλλά πολλοί άλλοι, γιατί κάτι δεν μας λέγανε καλά οι εντεταλμένοι Χριστιανοί. Όμως και πάλι η ενημέρωση στο ίντερνετ ήταν για τεχνικούς λόγους πολύ περιορισμένη και με άφηνε πεινασμένο.

Όμως εγώ ήθελα να καταλάβω και δεν καταλάβαινα διότι κανείς δεν μου εξηγούσε.

Μετά το 90 το ίντερνετ άρχισε σιγά σιγά να παίρνει την τωρινή του μορφή κι εγώ διψασμένος για να βρω τον Θεό που έψαχνα, άρχισα να διαβάζω άρθρα. Κατέληξα και μετά από προτροπές ενός γείτονα παπά ότι τελικά «τις απαντήσεις που ψάχνεις θα τις βρεις στη Βίβλο».

Κατενθουσιάστηκα, επιτέλους μετά από τόσα χρόνια θα έβγαζα άκρη. Βρήκα μια Βίβλο και σιγά σιγά άρχισα να την διαβάζω. Στα μισά του ιερού βιβλίου είχα 10πλασιες απορίες από ότι όταν ξεκίνησα. Ρωτούσα τον παπα-γείτονα ο οποίος ήταν επίσης μουρντάρης και μερακλής και μου έλεγε ότι είμαι μικρός ακόμη για να καταλάβω.

Όμως εγώ ήθελα να καταλάβω και δεν καταλάβαινα διότι κανείς δεν μου εξηγούσε 

Με τον καιρό και με την βοήθεια του ίντερνετ άρχισα να βλέπω μια μεγαλύτερη εικόνα του χριστιανισμού και πως αυτό που θεωρούσα ένα ενιαίο σύνολο, τελικά ήταν περισσότερα κομμάτια και από κόκκους άμμου. Ακόμη και η Βίβλος ήταν διαφορετική ανάλογα ποιος θα στην έδινε… είχα χάσει πλέον τον μπούσουλα.

Όμως εγώ ήθελα να καταλάβω και δεν καταλάβαινα διότι κανείς δεν μου εξηγούσε.

Πέρασαν τα χρόνια, και με το πέρασμα έγινα σοφότερος, έμαθα μάλιστα ότι δεν υπάρχει ένας μόνο Θεός ή μάλλον, ένας μόνο Θεός υπάρχει αλλά και πάλι για το ποιος ήταν αυτός είχε να κάνει με το ποιον ρωτούσες.

Τα βήματα μου αλλά και το ανήσυχο πνεύμα μου με οδήγησαν στην Σιγκαπούρη όπου γνώρισα τη δεύτερη γυναίκα μου. Την Μάι, μια πανέμορφη μουσουλμάνα.

Όμως υπήρχε πρόβλημα, μουσουλμάνα αυτή χριστιανός εγώ (έτσι μου είχαν πει δηλαδή) υπήρχε πρόβλημα. Οπότε λοιπόν αποφάσισα ότι δεν μπορώ να βρω την αλήθεια διότι ψάχνω τον θεό σε λάθος θρησκεία. Και αποφάσισα να γίνω μουσουλμάνος, κάτι που έτσι και αλλιώς ήταν μονόδρομος, αν ήθελα να συνεχίσω με την καλή μου.

Πέρασα λοιπόν μια κατήχηση η οποία όσο καλά και θετικά άρχισε, τόσο τραγικά κατέληξε στα τέλη του 2013 στη Σιγκαπούρη. Στους έξι μήνες, 8 ώρες την εβδομάδα, άκουσα ό,τι ανοησίες δεν είχα ακούσει μαζεμένες ποτέ στην μέχρι τότε ζωή μου.

Έμαθα το Κοράνι, έμαθα για τον Μωάμεθ, μάθαινα μάθαινα μάθαινα του κόσμου τα πράγματα, όσο πιο πολλά μάθαινα τόσο γιγαντωνόταν η θέληση μου να αλλάξω πλανήτη ή και γαλαξία.

Έλα μου ντε που η αραβική ομορφιά της Μάι με είχε εγκλωβίσει, τελείωσε το εξάμηνο κι εγώ αποφοίτησα ως ένας καλός Μουσουλμάνος και βαφτίστηκα  Αμπτουλάχ, το οποίο όνομα επέλεξα εγώ διότι το είχα ακούσει σε κάποια τούρκικη σειρά και μου είχε φανεί πολύ αστείο, έτσι απλά.

Περιττή λεπτομέρεια, τον όρκο τον έδωσα στη Σιγκαπούρη στα αραβικά όταν δεν ήξερα να μιλάω αραβικά. Τώρα που κουτσοξέρω (απ’ το Κοράνι ως επί το πλείστον) ακούω την καταγραφή που είχα κάνει και ειλικρινά δεν καταλαβαίνω, πώς ο μουφτής Brother Ali που με «βάφτισε» μπόρεσε να κρατήσει τα γέλια του και να μην χτυπιέται κάτω!

Λίγο αργότερα γνώρισα την Helen, χριστιανή Ευαγγελίστρια αυτή, κάπου στα βάθη της Αμερικής στο Κεντάκι και άρχισα να πηγαίνω μαζί της στην εκκλησία κάθε Τετάρτη και Κυριακή. Περνούσα υπέροχα διότι είχαν εκεί κάντρι τραγούδια τα οποία, αν παρέβλεπες το θρησκευτικό περιεχόμενο τους, ήταν απίστευτα ωραία πηγή ψυχαγωγίας.

Και καθώς οδεύουμε προς το τέλος αυτής της μίνι αυτοβιογραφίας θα πρέπει να παρατηρήσατε ότι δεν έχω αναφερθεί σε κανέναν θεό.  Και το έκανα σκόπιμα, διότι απλά όσο και να έψαξα στις 4 άκρες του πλανήτη δεν τον βρήκα, ούτε απαντήσεις βρήκα και η βασικότερη αιτία είναι ότι κανείς δεν τις είχε για να μου τις δώσει.

Όμως εγώ ήθελα να καταλάβω και κατάλαβα, όχι βέβαια αυτά που ήθελαν οι άλλοι· κυρίως κατάλαβα αυτά που δεν ήθελαν να καταλάβω από μικρός, την εποχή της μεγάλης αθωότητας, οπότε βρήκα μόνος την αλήθεια…   

Η αλήθεια που βρήκα έχει σκοτάδι, πολύ σκοτάδι, και μεσαίωνα, πολύ μεσαίωνα, και άγνοια των ανθρώπων, μικρών και μεγάλων για τις βασικές αρχές που διέπουν την φύση και τη λειτουργία του πλανήτη που ζούμε. Και μίσος, κυρίως μίσος, ο ένας για τον άλλον και όλοι για όλους. Έτσι αποφάσισα ότι εγώ δεν θα γίνω ποτέ ή σχεδόν ποτέ μέρος αυτής της κατάντιας.

Αγαπάω όλους σε όποια φυλή κι αν ανήκουν και ό,τι κι αν πιστεύουν και κάνω το καλό, έτσι όπως το κατανοώ εγώ, χωρίς να περιμένω καμία ανταμοιβή. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι δεν έχω και προτιμήσεις υπέρ του άλφα ή του βήτα· έτερον εκάτερον!

Τώρα αν κάνω λάθος και υπάρχει θεός… εγώ πάντα θα είμαι ανοιχτός να έρθει να μου δώσει τις απαραίτητες εξηγήσεις. «Κάντε καλό χωρίς Θεό», δε θα το μετανιώσετε! 

Αν δεν αλλάξουμε βουλευτές θα καταστραφεί η χώρα.

του Γιώργου Παπαδόπουλου-Τετράδη, FB, 20/3/2017

Η αποκάλυψη της νέας λαθροχειρίας των βουλευτών για να μην υποστούν τις μειώσεις συντάξεων που ψήφισαν για τους άλλους πολίτες, ακολουθείται από νέα ρουσφετολογική ρύθμιση που δίνει μισθούς στους αιρετούς! Αφού έχουν ήδη απαλλάξει οι βουλευτές τους εαυτούς τους από 16 αδικήματα, με τα οποία έχαναν την ασυλία και τα προνόμιά τους! Η σύγκριση της ζωής πολιτών και βουλευτών είναι πλέον εξοργιστική.

Μέσα σε λιγότερο από 15 μέρες δημοσιογράφοι, τους οποίους πολλοί βουλευτές εσχάτως προσπαθούν να απαξιώσουν συλλήβδην, προφανώς για να κάνουν ανενόχλητοι τις βρωμοδουλειές τους, έχουν αποκαλύψει ότι τα μέλη του κοινοβουλίου και οι αιρετοί έχουν απαλλάξει τους εαυτούς τους από δύο τουλάχιστον άγριες περικοπές, τις οποίες, όμως, έχουν ψηφίσει για τους πολίτες! Αλλά, δεν είναι οι μόνες! Είναι τουλάχιστον τέσσερις (4)!

Η πρώτη είναι η ελάφρυνση βουλευτών, δημάρχων, νομαρχών και υψηλόμισθων διοικητών δημόσιων οργανισμών από την εισφορά αλληλεγγύης!

Η δεύτερη είναι η εξαίρεση των βουλευτών, δημάρχων, αντιδημάρχων, νομαρχών και ΣΙΑ από τη μείωση των συντάξεων, με εξαίρεση από τον κόφτη, την περικοπή της προσωπικής διαφοράς και τον επανυπολογισμό προς τα κάτω που υφίστανται όλοι οι πολίτες!

Αυτή η δεύτερη μάλιστα έχει γίνει υπόγεια και αδιαφανώς, καθώς δεν προβλέπεται από κανέναν νόμο. Απλώς δεν συμπεριλαμβάνονται οι βουλευτές στους νόμους που συμπεριλαμβάνονται όλοι οι υπόλοιποι πολίτες!

Η τρίτη είναι το αφορολόγητο του 50%- 77% από το ετήσιο εισόδημα των βουλευτών, το οποίο υπερασπίζονται σχεδόν όλα τα κόμματα!

Η τέταρτη, που έρχεται και είναι άγνωστη ακόμα, ξαναφέρνει από την πίσω πόρτα τις «αποζημιώσεις» των δημοτικών συμβούλων για τις συνεδριάσεις στα δημοτικά συμβούλια και πρόσθετη αμοιβή σε όλους τους αντιδημάρχους με τη μορφή αντιμισθίας!

Απαλλάχτηκαν από αδικήματα!

Ταυτόχρονα, οι βουλευτές έχουν απαλλάξει τους εαυτούς τους από αδικήματα, για τα οποία οι πολίτες πηγαίνουν φυλακή και τα οποία είναι άγνωστα για τους ψηφοφόρους! Με νόμο, οι βουλευτές χάνουν τα βουλευτικά προνόμιά τους μόνο για 9 από τα 25 πλημμελήματα που προβλέπονταν παλιότερα, και αφού καταδικαστούν τελεσίδικα!

Από τα αδικήματα που εξαιρέθηκαν είναι εκείνα για τα οποία κατηγορούνταν πιο συχνά!

Και είναι τα πιο σοβαρά! Της απιστίας περί την υπηρεσία, της παράβασης καθήκοντος, της συκοφαντικής δυσφήμισης! Γι αυτά τα αδικήματα κατηγορούνται κυρίως βουλευτές για την περίοδο που είχαν χρηματίσει δημοτικοί ή νομαρχιακοί άρχοντες.

Και ενώ για την αναστολή βουλευτικών ατελειών ή προνομίων (ΙΧ με λήζινγκ, ατέλειες επικοινωνιών, δωρεάν εισιτήρια, επίδομα γραφείου κα) αρκούσε η αμετάκλητη παραπομπή, τώρα απαιτείται καταδίκη και από εφετείο για κακούργημα!

Σύγκριση με τους πολίτες.

Οι βουλευτές λοιπόν, με 6.500 ονομαστικό μισθό ή 1400 ευρώ το μήνα ονομαστική ελάχιστη σύνταξη (με 2 τετραετίες) κερδίζουν πολύ περισσότερα από τα διπλάσια, χάρη σε μια σειρά από απαλλαγές και ελαφρύνσεις που έχουν ψηφίσει για τους εαυτούς τους!

Στις απαλλαγές αυτές δεν περιλαμβάνω τα 75 ευρώ για κάθε συμμετοχή σε επιτροπές της Βουλής, ούτε το επίδομα γραφείου (1780 ευρώ το μήνα), ούτε τα 1000 ευρώ το μήνα επίδομα ενοικίου στους βουλευτές εκτός Αθήνας, ούτε τα 50 ευρώ το μήνα οικογενειακό επίδομα.

Αυτό σημαίνει ότι οι πολίτες πρέπει να πληρώσουν με τα 300 ή τα 1000 ευρώ που παίρνουν το μήνα: Φαΐ, νοίκι, δάνεια, ρεύμα, νερό, τηλέφωνα, ταχυδρομεία, φόρους, εισφορές, συντήρηση αυτοκινήτου, βενζίνες, εισιτήρια σε λεωφορεία, μετρό, τρένα, αεροπλάνα, πλοία και παιδικό σταθμό. Κατ ελάχιστο.

Οι βουλευτές, με τα πάνω από 6.500- 8.000 ευρώ το μήνα, έχουν επιδοτούμενο νοίκι, μειωμένα επιτόκια στα τραπεζικά δάνεια, άτοκα δάνεια από τη Βουλή σε 48 μηνιαίες δόσεις, μειωμένες χρεώσεις σε ρεύμα και νερό, τζάμπα γραμμές σταθερής τηλεφωνίας και 200 ευρώ το μήνα για κινητό, τζάμπα κινητό, ΙΧ τζάμπα με δωρεάν σέρβις και 500 ευρώ το μήνα για βενζίνη, ταχυδρομική ατέλεια περίπου 900 ευρώ το χρόνο, τζάμπα εισιτήρια σε τρένα, λεωφορεία, πλοία, αεροπλάνα, μειωμένα ή τζάμπα διόδια, οικογενειακή και εργοδοτική εισφορά υπέρ ΕΟΠΥΥ περίπου 350 ευρώ, δωρεάν είσοδο σε αρχαιολογικούς χώρους και καλλιτεχνικούς χώρους, δωρεάν παιδικό σταθμό στη Βουλή και εκπτωτικά ψώνια από το συγκρότημα προσωπικού της Πολεμικής Αεροπορίας!

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα με 2.000.000 άνεργους, 2.500.000 συνταξιούχους και 2.000.000 με μισθούς μέχρι 800 ευρώ το μήνα! Που καλούνται όχι απλώς να επιζήσουν, αλλά και να υποστούν διαρκώς νέα βάρη χωρίς να γογγίζουν! Τα οποία ψηφίζουν αυτοί οι βουλευτές!

Χυδαία επιχειρήματα.

Σ' αυτή τη Λουδοβίκεια διαφορά πλούτου οι βουλευτές (οι υπόλοιποι αιρετοί σιωπούν ευφυώς, κρυμμένοι πίσω από τους ευεργέτες νομοθέτες τους) προτάσσουν δύο επιχειρήματα!

Το πρώτο είναι ότι «δε βγαίνουν»! Ενώ οι πολίτες που έχουν να πληρώσουν τους ίδιους λογαριασμούς χωρίς χαρίσματα πρέπει να βγαίνουν! Και μάλιστα να κάθονται στ αυγά τους!

Το δεύτερο είναι ακόμα πιο χυδαίο. Πρέπει να παίρνουν αρκετά λεφτά ώστε «να βγαίνουν» γιατί αλλιώς θα είναι εύκολη βορρά στα νύχια άνομων χρηματοδοτών και εκβιαστών!

Αυτό το δεύτερο επιχείρημα, που το χρησιμοποιούν και δικαστές, είναι ευθύς εκβιασμός αν δεν είναι ομολογία σαπίλας! Επειδή βουλευτές και δικαστές είναι ορκισμένοι στην αδέκαστη υπηρεσία του λαού. Χωρίς οικονομικές προϋποθέσεις! Δεν ορκίζεται κανείς τους να υπηρετεί τους νόμους και το λαό αρκεί να παίρνει τα απαραίτητα χρήματα!

Βουλευτιλίκι και δικαστιλίκι είναι εξουσίες του πολιτεύματος, με τεράστιες υποχρεώσεις και ευθύνες απέναντι στους πολίτες και τη Δημοκρατία. Δεν είναι θέσεις εργασίας και προσπορισμού, ούτε θέσεις αποθησαύρισης. ΑΠΟ ΤΗ ΦΥΣΗ ΤΟΥΣ.

Κάθε απαίτηση που ορθώνεται στο όνομα της διατήρησης έντιμης στάσης δεν είναι παρά εκβιασμός. Και κάθε πράξη που αποσκοπεί σε προνόμια έναντι των πολιτών δεν είναι παρά κατάχρηση εξουσίας. Και σαν τέτοια έπρεπε να τα αντιμετωπίζει η Πολιτεία.

Η Ελλάδα έμπλεξε με τα μνημόνια και με τον κατήφορο που ζει, ακριβώς επειδή η πολιτική της τάξη δεν έχει αυτές τις βασικές αρχές της καθαρότητας και των υποχρεώσεων απέναντι στους πολίτες. Είναι από ολίγιστη μέχρι διεφθαρμένη. Δεν έχει δημοκρατική και πατριωτική συνείδηση.

Οι πρόσφατες διαρκείς ρουσφετολογίες βουλευτών και αιρετών υπέρ της τσέπης τους και του ακαταδίωκτού τους αποδεικνύουν ότι η ίδια αυτή τάξη με την ίδια νοοτροπία διαχειρίζεται ακόμα την τύχη της χώρας. Γι αυτό τη διαχειρίζεται τόσο εγκληματικά και γι αυτό η χώρα δεν θα ορθοποδήσει όσο αυτή η νοοτροπία θα κυβερνά.

Κάθε συζήτηση για αλλαγή χωρίς να ξεκινάει από την καταδίκη, την τιμωρία και την αλλαγή αυτής της νοοτροπίας, όπου ανεύθυνοι άρχοντες καταχρώνται της εξουσίας τους την ώρα που οδηγούν έναν λαό σε καταστροφή, είναι μάταιη.

Η αλλαγή πρέπει να ξεκινήσει από την εξαφάνιση τέτοιων εκπρόσωπων του λαού από την πολιτική σκηνή. Και από την ανάδειξη ανθρώπων που θα πονάνε πρώτα και κύρια τους πολίτες και τη Δημοκρατία. Η υπηρεσία των πολιτών είναι θέση αυτοθυσίας, όχι φιλοτομαρισμού. Όλα τα άλλα είναι η συνέχιση του ίδιου δρόμου προς την καταστροφή.

Η σημασία της ανακάλυψης των επτά εξωπλανητών από την NASA

Πρώτο Θέμα, 24/02/2017

Κριμιζής: Αν και μοιάζουν με την Γη, οι συνθήκες εκεί θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα δύσκολες - Τι λένε ακόμα έξι διακεκριμένοι έλληνες επιστήμονες του διαστήματος

Άκρως σημαντική και συναρπαστική χαρακτηρίζουν οι έλληνες επιστήμονες του διαστήματος την ανακάλυψη επτά «γήινων» εξωπλανητών γύρω από το άστρο Trappist-1, σε απόσταση «μόλις» 39 ετών φωτός. Μία ανακάλυψη που όχι μόνο εμπεδώνει πλέον την πεποίθηση των επιστημόνων ότι η Γη δεν είναι μοναδική στο σύμπαν, αλλά ενισχύει την πεποίθηση αρκετών ότι είναι απλώς θέμα χρόνου να βρεθεί κάποια μορφή ζωής κάπου «εκεί έξω».

Tο Αθηναϊκό και Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ζήτησε από επτά διακεκριμένους έλληνες αστρονόμους, αστροφυσικούς και ειδικούς του διαστήματος -τόσο της Ελλάδας όσο και της διασποράς- να σχολιάσουν την ανακάλυψη και να αναδείξουν τη σημασία της. Ακολουθούν οι απαντήσεις των Σταμάτη Κριμιζή, Αθηνάς Κουστένη, Κανάρη Τσίγκανου, Βασίλη Χαρμανδάρη, Πάνου Πάτση, Κλεομένη Τσιγάνη και Αλέξη Δεληβοριά.

«Πολύ ενδιαφέρουσα ανακάλυψη, αλλά δεν μπορούμε να συμπεράνουμε ότι βρέθηκε κάποια αδελφή Γη»

Σταμάτης Κριμιζής

Ακαδημαϊκός, Ομότιμος Διευθυντής Προγραμμάτων της NASA, Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς ΗΠΑ και επικεφαλής ερευνητής στα διαστημόπλοια Voyager 1 και 2

Η χθεσινή ανακοίνωση της ΝΑΣΑ είναι αξιοσημείωτη για δυο λόγους: Πρώτον, ότι παρατηρήθηκαν τόσο πολλοί (επτά) πλανήτες με μέγεθος παρόμοιο της Γης κοντά στον ήλιο Trappist-1, ενώ στο παρελθόν η μεγάλη πλειονότητα εξωπλανητών ήταν στο μέγεθος του Δία. Και, δεύτερον, ότι ο συνδυασμός ενός μικρού ήλιου (8% μάζα και 0,05% ακτινοβολία του δικού μας) επιτρέπει θερμοκρασίες στην λεγόμενη "κατοικήσιμη ζώνη" όπου το νερό μπορεί να είναι ρευστό.

Όμως ένας χρόνος γι' αυτούς τους πλανήτες κυμαίνεται από μιάμιση έως 12 ημέρες, ενώ είναι κατά πάσα πιθανότητα "κλειδωμένοι" στη φάση τους με τον ήλιο, δηλαδή η μία πλευρά είναι συνεχώς ημέρα και η άλλη συνεχώς νύχτα. Αυτό σημαίνει ότι, αν υπάρχει ατμόσφαιρα, άνεμοι με τεράστιες ταχύτητες θα πνέουν από τη μέρα προς τη νύκτα και οι συνθήκες θα είναι φοβερά δύσκολες.

Χώρια από το γεγονός ότι αυτού του είδους οι ήλιοι δείχνουν ηλιακές "εκρήξεις" που, αν κρίνουμε από τον δικό μας Ήλιο, θα παράγουν μεγάλες ποσότητες ακτινοβολίας, οι οποίες βέβαια έχουν καταστρεπτικές επιπτώσεις σε οποιαδήποτε βιολογική δραστηριότητα. Συμπερασματικά, η ανακάλυψη είναι πολύ ενδιαφέρουσα, διότι δείχνει πως είναι δυνατό να υπάρχει τεράστιος αριθμός πλανητών του μεγέθους της Γης. Αλλά δεν μπορούμε να συμπεράνουμε ότι κάποια αδελφή Γη βρέθηκε γύρω στο Trappist-1 και ότι τα εγγόνια μας θα κάνουν εκεί διακοπές σε δύο-τρεις γενεές!

«Η ύπαρξη κατοικήσιμων κόσμων είναι σήμερα πια ένα σημαντικό θέμα της έρευνας»

Αθηνά Κουστένη

Διευθύντρια Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) και στο Αστεροσκοπείο του Παρισιού, με ειδίκευση στην Πλανητολογία

Θεωρώ ότι αυτή η ανακάλυψη είναι πολύ σημαντική γιατί φέρνει νέους στόχους στην αναζήτησή μας για τους «κατοικήσιμους» κόσμους γύρω από άλλα άστρα. Η κατοικήσιμη ζώνη είναι η περιοχή γύρω από ένα αστέρι, όταν αρκετές προϋποθέσεις μπορεί να υπάρχουν που είναι ευνοϊκές για τη ζωή, όπως την ξέρουμε στη Γη: το υγρό νερό, θρεπτικά συστατικά, οι πηγές ενέργειας και ένα σταθερό περιβάλλον.

Η ζώνη αυτή εξαρτάται από τον τύπο των αστέρων. Τα μεγαλύτερα αστέρια έχουν κατοικήσιμη ζώνη μακρύτερα, τα μικρότερα πιο κοντά τους. Ακόμα κι αν το αστέρι Trappist-1 δεν είναι σαν τον Ήλιο μας, η ενέργεια που λαμβάνουν τουλάχιστον τρεις από τους επτά πλανήτες του, είναι παρόμοια με αυτή που λαμβάνουμε στη Γη.

Μελετώντας αυτό το είδος των άστρων, μπορούμε να μάθουμε κάτι για την εμφάνιση και την εξέλιξη της ζωής στον πλανήτη μας ή στο ηλιακό μας σύστημα. Πράγματι, οι προϋποθέσεις για κατοικησιμότητα μπορεί να υπάρχουν στην επιφάνεια ή στο εσωτερικό ενός πλανήτη και, ως εκ τούτου, στο ηλιακό μας σύστημα. Η ύπαρξη κατοικήσιμων κόσμων είναι σήμερα πια ένα σημαντικό θέμα της έρευνας από οργανισμούς διαστήματος όπως η ESA και η NASA.

Από την προσωπική μου εμπειρία και συμμετοχή, μπορώ να αναφέρω ότι η ESA προγραμματίζει το 2022 την εκτόξευση της αποστολής JUICE, η οποία θα μελετήσει την εμφάνιση κατοικήσιμων κόσμων με υγρούς ωκεανούς μέσα στα παγωμένα φεγγάρια που περιστρέφονται γύρω από τον γιγάντιο πλανήτη Δία. Επίσης, στην Ευρώπη μελετάμε μια διαστημική αποστολή με το όνομα ARIEL για να χαρακτηρίσει εξωπλανήτες, η οποία θα περιλαμβάνει ως στόχους και τους πλανήτες του άστρου Trappist-1. Ειδικά τώρα που ξέρουμε ότι αυτό το σύστημα βρίσκεται «κοντά μας», σε απόσταση μόλις 39 ετών φωτός.

«Για το ερώτημα της ύπαρξης νοήμονος ζωής θα χρειασθεί να περιμένουμε πολύ περισσότερο»

Κανάρης Τσίγκανος

Καθηγητής του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών-τέως διευθυντής του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών

Η πρόσφατη δημοσίευση της ανακάλυψης ότι επτά νέοι εξωπλανήτες περιστρέφονται γύρω από ένα ερυθρό νάνο, δηλαδή ένα αστέρι χαμηλότερης θερμοκρασίας από το Ήλιο μας, σε απόσταση περί τα 40 έτη φωτός από το ηλιακό μας σύστημα στον Αστερισμό του Υδροχόου, δεν εξέπληξε την επιστημονική κοινότητα. Έχουμε ήδη "δει" μερικές χιλιάδες εξωπλανήτες γύρω από άλλους Ήλιους στο Γαλαξία μας, αν και η μεγάλη τους πλειοψηφία είναι μεγαλύτεροι από τη Γη.

Στο Γαλαξία μας έχουμε περί τα 100 δισεκατομμύρια αστέρες όλων των χρωμάτων (δηλαδή επιφανειακής θερμοκρασίας) και μεγέθους, από λαμπρούς κυανούς γίγαντες πολύ μεγαλύτερους σε μάζα, λαμπρότητα και διαστάσεις από τον Ήλιο μας, έως ταπεινούς ερυθρούς νάνους πολύ μικρότερης μάζας και διαστάσεων σε σχέση με τον Ήλιο μας, δηλαδή σαν και αυτόν που γύρω του περιστρέφονται οι επτά εξωπλανήτες που πρόσφατα ανακαλύφθηκαν.

Με ένα απλό στατιστικό υπολογισμό προκύπτει ότι οι εξωπλανήτες πρέπει να είναι πανταχού παρόντες. Άλλωστε, ο φυσικός μηχανισμός που δημιουργούνται τα πλανητικά συστήματα, όπως και το δικό μας, φαίνεται να είναι καλά εδραιωμένος και η ερευνητική μας ομάδα στο ΕΚΠΑ έχει συνεισφέρει ιδιαίτερα σε αυτόν. Αυτό που θα αποτελέσει σημαντική ανακάλυψη τα επόμενα χρόνια, θα είναι ότι κάποιοι από αυτούς τους εξωπλανήτες που ευρίσκονται μέσα στη λεγόμενη "κατοικήσιμη ζώνη" γύρω από το μητρικό άστρο, έχουν ατμόσφαιρα παρόμοια με τη δική μας, κάτι που είναι η δεύτερη προϋπόθεση για την εμφάνιση ζωής. Ήδη πρέπει να ετοιμαζόμαστε να προϋπαντήσουμε και μια τέτοια ανακάλυψη. Τελευταίο και πιο δύσκολο θα παραμείνει, ωστόσο, το ερώτημα της ύπαρξης νοήμονος ζωής στην απεραντοσύνη του Γαλαξία μας. Αλλά γι' αυτό θα χρειασθεί να περιμένουμε πολύ περισσότερο...

«Οι δύο ιδιαιτερότητες της ανακάλυψης»

Βασίλης Χαρμανδάρης

Διευθυντής Ινστιτούτου Αστρονομίας, Αστροφυσικής, Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεπισκόπησης του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών-Καθηγητής Παρατηρησιακής Αστροφυσικής του Πανεπιστημίου Κρήτης

Η πρόσφατη ανακάλυψη επτά πλανητών γύρω από το αστέρι Trappist-1 έχει δύο αρκετά ενδιαφέρουσες ιδιαιτερότητες. Η πρώτη είναι ο μεγάλος αριθμός των πλανητών σε ιδιαίτερα κοντινή απόσταση μεταξύ τους. Αυτό καθιστά εύκολα μετρήσιμη την βαρυτική έλξη του ενός με τους άλλους, μια που αυτή μεταβάλλει τη χρονική στιγμή που γίνεται η έκλειψη, δηλαδή η στιγμή που οι πλανήτες βρίσκονται ανάμεσα σε εμάς και στο αστέρι. Αυτό μας δίνει για πρώτη φορά τη δυνατότητα να υπολογίσουμε με ακρίβεια τη μάζα τους, η οποία, σε συνδυασμό με τον υπολογισμό του μεγέθους τους, που υπολογίζεται από τη χρονική διάρκεια της έκλειψης, μάς δίνει με ακρίβεια τόσο την πυκνότητα όσο και την ένταση της βαρύτητας στην επιφάνεια του κάθε πλανήτη.

Η δεύτερη ιδιαιτερότητα είναι το ότι υπάρχουν τρεις τουλάχιστον πλανήτες σε μια τέτοια απόσταση από το αστέρι, ώστε να μπορεί, τουλάχιστον θεωρητικά, να υπάρξει νερό σε υγρή μορφή σε αυτούς. Αυτός ο μεγάλος αριθμός δεν ήταν αναμενόμενος και αυξάνει το πεδίο θεωρητικής διερεύνησης των παραμέτρων, οι οποίες προσομοιώνουν το πώς θα περιμέναμε να είναι ένα πλανητικό σύστημα.

Το αν βέβαια υπάρχει πραγματικά νερό σε υγρή μορφή, αυτό θα καθοριστεί με τη μελλοντική εξερεύνηση της ύπαρξης ατμόσφαιρας σε αυτού τους πλανήτες, εφόσον η ατμόσφαιρα και η χημική της σύσταση καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη θερμοκρασία στην επιφάνειά τους. Όλοι γνωρίζουμε ότι αν η Γη μας δεν είχε ατμόσφαιρα και δεν είχαμε το «φαινόμενο του θερμοκηπίου», η μέση θερμοκρασία στην επιφάνειά της θα ήταν μόλις μείον 18 βαθμοί Κελσίου, οπότε η ανάπτυξη ζωής και πολιτισμού, όπως τουλάχιστον τον γνωρίζουμε, θα ήταν πολύ πιο δύσκολη, αν όχι αδύνατη.

Τέλος, ίσως αξίζει να σκεφτούμε ότι οι ιδιότητες της ζωής, η οποία αναπτύχθηκε στη Γη, σχετίζονται άμεσα με το γεγονός ότι ο Ήλιος μας έχει μια συγκεκριμένη θερμοκρασία 6.000 βαθμών στην επιφάνειά του και εκπέμπει το περισσότερό του φως στο πράσινο χρώμα. Έτσι, τα μάτια μας είναι πιο ευαίσθητα στο πράσινο χρώμα, αλλά και η φωτοσύνθεση στα φυτά γίνεται κυρίως σε αυτή την περιοχή του φάσματος. Ο Trappist-1 έχει σχεδόν τη μισή θερμοκρασία του Ήλιου, είναι πολύ πιο κόκκινος και η όποια ζωή υπάρχει ίσως στους πλανήτες γύρω από αυτόν, θα είναι προσαρμοσμένη ανάλογα.

«Ιδανικοί στόχοι για περαιτέρω συστηματική μελέτη οι νέοι εξωπλανήτες»

Πάνος Πάτσης

Διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Αστρονομίας και Εφηρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών

Από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 που ανακαλύφθηκαν οι πρώτοι πλανήτες εκτός του Ηλιακού μας συστήματος μέχρι σήμερα, οι προσπάθειες των αστρονόμων επικεντρώνονται στο να προσδιορίσουν εξωπλανήτες πάνω στους οποίους θα μπορούσε να ευδοκιμήσει κάποια μορφή ζωής. Ως πρότυπο για τις συνθήκες που πρέπει να επικρατούν, ώστε να χαρακτηριστεί ο πλανήτης φιλόξενος για το φαινόμενο της ζωής, λαμβάνεται το μόνο μέχρι σήμερα γνωστό παράδειγμα, δηλαδή η ίδια η Γη. Υπό αυτήν την έννοια, η πρόσφατη ανακάλυψη επτά πλανητών γύρω από τον ερυθρό νάνο "Trappist-1" είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι εξωπλανήτες αυτοί είναι βραχώδεις με πυκνότητες 60-120% της πυκνότητας της Γης και παρόλο που βρίσκονται σε πολύ κοντινές αποστάσεις από τον κεντρικό αστέρα, μπορούν να έχουν νερό σε υγρή μορφή, δεδομένου ότι ο αστέρας τους είναι πολύ ψυχρότερος του Ήλιου.

Εν συντομία, μπορούμε να πούμε ότι είναι ιδανικοί στόχοι για να μελετηθούν συστηματικά με τα μεγάλα επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια, για να διαπιστωθεί ότι όντως πρόκειται για κόσμους παρόμοιους με τον δικό μας. Ήδη έχουν διαπιστωθεί διαφορές, που κάνουν αρκετούς επιστήμονες σκεπτικούς. Οι πλανήτες πρέπει να δέχονται μεγάλες παλιρροϊκές δυνάμεις από τον κοντινό αστέρα, με αποτέλεσμα η περιφορά τους γύρω από τον Trappist-1 και η περιστροφή γύρω από τον άξονά τους να έχουν την ίδια περίπου περίοδο.

Έτσι θα έχουν στραμμένη πάντα την ίδια πλευρά προς τον αστέρα, ενώ η άλλη θα παραμένει πάντοτε σκοτεινή. Αν κάποιοι από αυτούς έχουν ατμόσφαιρα, όπως εικάζεται, θα έχουμε ακραίες θερμοκρασιακές διαφορές και έντονους ανέμους. Αυτό δεν αποκλείει την ύπαρξη ζωής, αλλά δημιουργεί σίγουρα μη γήινες συνθήκες. Ένα επιπλέον ερώτημα είναι πόσο ευσταθές μπορεί να είναι ένα τέτοιο σύστημα, στο οποίο οι πλανήτες βρίσκονται πολύ κοντά ο ένας στον άλλο, ασκώντας σημαντικές έλξεις μεταξύ τους. Υπολογισμοί που ήδη έγιναν, δείχνουν ότι θα είναι ασταθές και υπάρχει σημαντική πιθανότητα να έχει διαλυθεί σε ένα δισεκατομμύριο χρόνια από σήμερα.

«Το πλέον συναρπαστικό εξωηλιακό σύστημα πλανητών που έχει ανακαλυφθεί»

Κλεομένης Τσιγάνης

Επίκουρος καθηγητής του Τομέα Αστροφυσικής, Αστρονομίας και Μηχανικής στο Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Το σύστημα Trappist-1 είναι ίσως το πλέον συναρπαστικό εξωηλιακό σύστημα πλανητών που έχει ανακαλυφθεί μέχρι σήμερα. Η εύρεση πλανητών παρόμοιων με τη Γη εντός της "εύκρατης" (ή "κατοικήσιμης") ζώνης ενός αστέρα ήταν για πολλά χρόνια το "'Αγιο Δισκοπότηρο" της πλανητικής επιστήμης. Όμως, το Trappist-1 είναι το πρώτο σύστημα επτά "γήινων" πλανητών, με τουλάχιστον τρεις στην "εύκρατη ζώνη" του αστέρα.

Επιπλέον, η σχετικά μικρή απόστασή του από εμάς και η αμυδρότητα του κεντρικού αστέρα-νάνου θα επιτρέψουν πιο λεπτομερείς παρατηρήσεις, με σκοπό την ανάλυση της ατμοσφαιρικής σύστασής τους. Η συγκριτική μελέτη επτά παρόμοιων πλανητών που κινούνται γύρω από τον ίδιο αστέρα, είναι ίσως το καλύτερο "πείραμα" που θα μπορούσαμε να φανταστούμε.

Η "εύκρατη" ζώνη ενός αστέρα είναι η δακτυλιοειδής περιοχή γύρω του, στην οποία το νερό -αν υπάρχει- θα μπορούσε να βρίσκεται σε υγρή μορφή πάνω στην στερεή επιφάνεια του πλανήτη (αν έχει τέτοια), εφόσον και οι ατμοσφαιρικές συνθήκες είναι κατάλληλες. Εννοείται ότι η ύπαρξη νερού σε υγρή μορφή θεωρείται ως η κατεξοχήν προϋπόθεση ύπαρξης οποιασδήποτε μορφής ζωής, με βάση τη γήινη εμπειρία.

Οι τελευταίες παρατηρήσεις επιβεβαιώνουν την ομοιότητα των εν λόγω πλανητών με τη Γη σε μάζα και διάμετρο. Παραταύτα, η σύσταση της ατμόσφαιράς τους και η παρουσία νερού μένουν να επιβεβαιωθούν. Αν κάποιος παρατηρούσε το δικό μας ηλιακό σύστημα από το Trappist-1, θα έβλεπε δύο πολύ όμοιους πλανήτες: τη Γη και την Αφροδίτη. Θα χρειαζόταν πολύ πιο λεπτομερείς παρατηρήσεις για να καταλάβει ότι η Αφροδίτη δεν έχει νερό ούτε κατάλληλη ατμοσφαιρική σύσταση (γι' αυτό και η θερμοκρασία της είναι πολύ μεγάλη) για να φιλοξενεί ζωή.

Από δυναμική άποψη, το σύστημα Trappist-1 φαίνεται ότι επιβεβαιώνει πρόσφατες θεωρητικές εκτιμήσεις για μια φυσική ροπή προς το σχηματισμό πολυμελών πλανητικών συστημάτων σε "συντονισμένες" τροχιές, κοντά στο μητρικό άστρο. Οι περίοδοι περιφοράς των πλανητών του έχουν λόγο πολύ κοντά σε κάποιο απλό κλάσμα (5:3, 4:3, 3:2 κλπ.), κάτι που δεν ισχύει όμως στο δικό μας ηλιακό σύστημα.

Από την άλλη, γνωρίζουμε ότι η κοντινή απόσταση των πλανητών από τον αστέρα συνεπάγεται ότι πιθανότατα όλοι τους στρέφουν πάντοτε το ίδιο πρόσωπο προς αυτόν, όπως ακριβώς η Σελήνη στρέφει πάντοτε το ίδιο πρόσωπο προς τη Γη, λόγω ισχυρών παλιρροιογόνων δυνάμεων. Αυτό σημαίνει ότι το ένα ημισφαίριο του πλανήτη έχει πάντοτε μέρα, ενώ το άλλο πάντοτε νύχτα! Επιπλέον, συνεπάγεται την ύπαρξη ισχυρότατων, αλληγών ανέμων, λόγω της μεγάλης διαφοράς θερμοκρασίας μεταξύ των δύο ημισφαιρίων. Τέλος, το γεγονός ότι ο αστέρας Trappist-1 δεν μοιάζει με τον Ήλιο, αλλά είναι ερυθρός νάνος, συνεπάγεται πολύ ισχυρότερα επίπεδα "σκληρής" ακτινοβολίας (ακτίνες "Χ"). Με αυτές τις συνθήκες, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς τη δημιουργία και τη διατήρηση βιόσφαιρας, παρόμοιας με τη γήινη.

Επομένως, κατά τη γνώμη μου, το σημαντικότερο συμπέρασμα που προκύπτει από την ανακάλυψη του Trappist-1 - πέρα από τη δυνατότητα συγκριτικής ανάλυσης των ατμοσφαιρών τους - αλλά και από άλλες, πρόσφατες, ανακαλύψεις "γήινων" πλανητών, είναι ότι τέτοιοι πλανήτες δεν είναι και τόσο ασυνήθιστοι όσο πιστεύαμε πριν από μερικά χρόνια, όταν η τεχνολογία απλά δεν μας επέτρεπε να τους εντοπίσουμε. Έτσι, οι πιθανότητες να βρεθούν σύντομα και άλλοι γήινοι πλανήτες, σε πιο φιλικά περιβάλλοντα, διαφαίνονται πια πολύ πιο ευνοϊκές.

«Μέσα στα επόμενα 20-30 χρόνια είναι πιθανό να ανακαλύψουμε μικροβιακές μορφές ζωής σε εξωπλανήτες»

Αλέξης Δεληβοριάς

Αστρονόμος Ευγενιδείου Πλανηταρίου

Για πρώτη φορά στην 20ετή αναζήτηση εξωπλανητών, εντοπίζονται σε ένα μόνο πλανητικό σύστημα επτά πλανήτες παραπλήσιοι σε μέγεθος με τη Γη, τουλάχιστον τρεις εκ των οποίων βρίσκονται στην κατοικήσιμη ζώνη του άστρου τους.

Η ανακάλυψη αυτή, σε τόσο μικρή απόσταση από την Γη, προσφέρει ένα μοναδικό «εργαστήριο» για την αναζήτηση μορφών ζωής εκτός του Ηλιακού συστήματος. Επιπλέον, υποδηλώνει ότι θα πρέπει ίσως να αναθεωρήσουμε προς τα πάνω τις εκτιμήσεις μας για τον συνολικό αριθμό των εξωπλανητών με βραχώδη σύσταση, που βρίσκονται στην κατοικήσιμη ζώνη του άστρου τους, γεγονός που αυξάνει και την πιθανότητα να έχουν εμφανιστεί μορφές ζωής και αλλού στον Γαλαξία μας.

Με την υπάρχουσα τεχνολογία, ωστόσο, μπορούμε να αποφανθούμε μόνο για το εάν ένας εξωπλανήτης διαθέτει συνθήκες που είναι ευνοϊκές για την ζωή και όχι για το εάν όντως φιλοξενεί ζωή. Γνωρίζουμε, όμως, ότι οι έμβιοι οργανισμοί μεταβάλλουν την χημεία της ατμόσφαιρας ενός πλανήτη, ακριβώς όπως συμβαίνει και στη Γη. Κατά συνέπεια, μπορούμε να διερευνήσουμε την πιθανότητα ύπαρξης ζωής σε άλλους πλανήτες, αναζητώντας στην ατμόσφαιρά τους «βιοϋπογραφές», δηλαδή χημικές ενώσεις, όπως το οξυγόνο, οι οποίες θα είχαν μικρή πιθανότητα να οφείλονται σε μη βιολογικές διεργασίες.

Θεωρώ σχεδόν βέβαιο ότι το διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, που θα εκτοξευθεί το 2018, έχει την ικανότητα να ανιχνεύσει αυτές τις ενώσεις, αλλά και να προσδιορίσει τις ατμοσφαιρικές συνθήκες αυτών των πλανητών, που επίσης παίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της ζωής. Ας μην ξεχνάμε, ωστόσο, ότι η ανακάλυψη ενός εξωπλανήτη που θα μπορούσε να φιλοξενεί ζωή, δεν ισοδυναμεί με την ανακάλυψη ενός εξωπλανήτη που όντως φιλοξενεί ζωή.

Με αυτά τα δεδομένα, θεωρώ πιθανό ότι θα ανακαλύψουμε τις αποδείξεις για την ύπαρξη μικροβιακών μορφών ζωής σε αυτούς ή και σε άλλους εξωπλανήτες μέσα στα επόμενα 20-30 χρόνια το πολύ.

Από το ευρώ στη δραχμή: Πρώτη ημέρα – Πρώτος χρόνος

του Μιχάλη Γκλεζάκου, Capital, 3/3/2017

Να λοιπόν που ξανάρχισε η συζήτηση για τη δραχμή. Εκτός από τους ειδικούς και τους ενημερωμένους, συμμετέχουν σε αυτή και συμπατριώτες μας που δεν γνωρίζουν τα στοιχειώδη για τους μηχανισμούς της οικονομίας, συχνά με απλοϊκά επιχειρήματα, τα οποία παραδόξως "περνάνε" σε πολύ κόσμο: "Με τη δραχμή ζούσαμε καλύτερα","μπορεί να είναι δύσκολα στην αρχή αλλά θα απογειωθούν οι εξαγωγές", "θα απαλλαγούμε από τα χρέη μας" κλπ. Κάπου άκουσα το αμίμητο: "Αν έχεις δραχμές, τις μετατρέπεις σε όποιο νόμισμα θέλεις και αγοράζεις ότι παράγεται σε ολόκληρο τον κόσμο". Διάβασα και αυτό: "Μας λένε ότι θα υποτιμηθεί η δραχμή και θα ακριβύνουν τα εισαγόμενα. Μα αυτά δεν θα τα αγοράζουμε με δραχμές αλλά με ευρώ και δολάρια". 

Αυτά λέγονται όταν έχουμε τα πράγματα μπερδεμένα στο μυαλό μας, όταν έχουμε πέσει στην παγίδα της προπαγάνδας και της παραπληροφόρησης, όταν δεν θέλουμε να δεχθούμε την πραγματικότητα, όταν ζητάμε παρηγοριά στα παραμύθια του καθενός, όταν η απελπισία μας κάνει να πιστεύουμε σε σωτήρες και θαυματουργές λύσεις (βλ. Σώρρας).

Έλεγε προ ημερών, σε τηλεοπτικό πάνελ, γνωστός θεωρητικός της δραχμής που είναι και καθηγητής σε τμήμα αφρικανικών σπουδών: Αν πάμε στη δραχμή θα ανασυγκροτηθούμε θεσμικά, θα γίνουμε ανταγωνιστικοί και αυτό θα μας οδηγήσει στην ανάπτυξη. Μου θυμίζει το ανέκδοτο με τον οικονομολόγο που ήθελε να ανοίξει μια κονσέρβα και έλεγε "ας υποθέσουμε ότι έχουμε ανοιχτήρι". Προφανώς, αν αποφασίσουμε να ανασυγκροτηθούμε θεσμικά και να γίνουμε ανταγωνιστικοί, μπορούμε πολύ καλύτερα να αναπτυχθούμε μέσα στο ευρώ. Αλλά δεν έχουμε ανοιχτήρι, γιαυτό δεν μπορούμε να φάμε την κονσέρβα...

Ας αφήσουμε όμως τα γραφικά και παράδοξα και ας δούμε απλά και ρεαλιστικά τι σημαίνει να πάμε στη δραχμή. Ίσως είναι καλύτερα να δούμε τη χρονική αλληλουχία των εξελίξεων που θα ακολουθήσουν ένα τέτοιο εγχείρημα, ώστε να καταλάβουμε τι θα συμβεί, καρέ-καρέ. Για ευκολία, ας πούμε ότι ορίζεται 1 ευρώ = 1 (νέα) δραχμή.

Την πρώτη ημέρα που θα ανακοινωθεί ότι πάμε στη δραχμή, προφανώς θα κλείσουν οι τράπεζες και θα δεσμευθούν οι καταθέσεις για να γίνουν δραχμές. 

Θα ακολουθήσει η τεχνική προετοιμασία μετάβασης στη δραχμή, δηλαδή η προσαρμογή των πληροφοριακών συστημάτων των επιχειρήσεων και της δημόσιας διοίκησης, η εκτύπωση χαρτονομισμάτων, η παραγωγή κερμάτων, η έκδοση νόμων και διοικητικών αποφάσεων κλπ. Πόσο χρόνο θα πάρουν όλα αυτά; Στην καλύτερη περίπτωση 5-6 μήνες. Στη χειρότερη, πάνω από χρόνο. Πως θα συναλλάσσεται ο κόσμος στο μεσοδιάστημα; Ίσως με τις υποσχετικές που έλεγε ο Βαρουφάκης.  Πάντως, όποιο και αν είναι το μεταβατικό νόμισμα, το μόνο βέβαιο είναι ότι θα δημιουργηθεί μια μαύρη αγορά ευρώ και μια επίσης μαύρη αγορά αποθεμάτων, κυρίως τροφίμων, καυσίμων και φαρμάκων. Ό,τι και να κάνει η Κυβέρνηση για να την αποτρέψει δεν πρόκειται να καταφέρει τίποτα. Όλοι ξέρουμε ότι διακινούνται παράνομα καύσιμα, τσιγάρα, ηλεκτρονικά είδη, τρόφιμα κλπ τον καλό καιρό και μάλιστα "κάτω από τη μύτη" των αρμοδίων αρχών. Μπορεί να μην ενταθεί αυτή η κατάσταση σε μια περίοδο που απειλείται η ζωή και η περιουσία ενός ολόκληρου λαού; Εμείς οι ίδιοι θα προστατεύουμε τους μαυραγορίτες, για να είμαστε σίγουροι ότι κάπου θα βρούμε τα στοιχειώδη αγαθά, τουλάχιστον όσο κρατάνε τα ευρώ που είχαμε κρύψει. Όταν τελειώσουν τα ευρώ ή τα αποθέματα (σκεφθείτε ότι το μεγαλύτερο μέρος των αποθεμάτων δημιουργείται από εισαγόμενα), θα αρχίσει ο καθένας να λειτουργεί με βάση το ένστικτο της αυτοσυντήρησης. Σε αντίστοιχες περιπτώσεις άλλων χωρών, έχουν καταγραφεί σε αυτή τη φάση επιδρομές πολιτών στα σπίτια των συμπολιτών τους, σε αναζήτηση τροφίμων. 

Προφανώς, μέχρι να ολοκληρωθεί το τεχνικό μέρος μετάβασης στη δραχμή, ο κόσμος θα έχει ήδη χάσει την εμπιστοσύνη του στο νόμισμα αυτό, αφού θα έχει βιώσει την πολύ σκληρή εμπειρία των πρώτων αυτών μηνών. Αναρωτηθείτε μόνοι σας: Αν σε  εκείνη τη φάση σας έχουν απομείνει κρυμμένα ευρώ, θα τα μετατρέψετε σε δραχμές; Προφανώς όχι. Αυτό και μόνο δείχνει την ανησυχία για τη συνέχεια και την προτίμηση στο ευρώ.

Ποια λοιπόν θα είναι η ισοτιμία της (νέας) δραχμής με το ευρώ που αφήσαμε; Ας δούμε τα δεδομένα: Το ευρώ είναι ένα νόμισμα που εκπροσωπεί τις οικονομίες των χωρών της ΕΕ, δηλαδή μια υπολογίσιμη δύναμη, ανεξάρτητα αν μελλοντικά θα είναι 27 ή 25 ή 20. Το ευρώ που έχουμε και ξοδεύουμε σήμερα έχει μεγάλη αγοραστική ισχύ, γιατί στηρίζεται πάνω σε αυτή τη δύναμη.Τι θα έχει να αντιπαρατάξει η δραχμή σε αυτή την ισχύ; Η δραχμή θα είναι το νόμισμα μιας χώρας που βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας, που πρέπει να αποπληρώσει χρέος πάνω από 300 δισ., που η οικονομία της δεν έχει κάνει επενδύσεις τα τελευταία 10 χρόνια, που έχει ανεργία πάνω από 20%,  που οι πολίτες της χρωστούν πάνω από 200 δισ. σε τράπεζες και δημόσιο, που οι τράπεζες της χρωστούν έναν ωκεανό ευρώ στην ΕΚΤ και αλλού. Μιας χώρας που διακρίνεται για τη διαφθορά, τη συναλλαγή, τη γραφειοκρατία, τη φοροδιαφυγή, το λαθρεμπόριο, τη σύζευξη – αντί του διαχωρισμού – των εξουσιών, μιας χώρας που παράγει κάθε χρόνο εκατοντάδες νόμους και διοικητικές διατάξεις για τη φορολογία, την ασφάλιση κλπ έτσι ώστε ποτέ δεν ξέρεις με βεβαιότητα τι ισχύει, μιας χώρας που πληρώνει συντάξεις όχι από τα αποθεματικά των ταμείων αλλά από τις τρέχουσες εισφορές των εργαζομένων και τους φόρους νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Με όλα αυτά τα δεδομένα, αν η ισοτιμία διαμορφωθεί (μετά την ολοκλήρωση της τεχνικής προετοιμασίας) στο 1 ευρώ: 2 δραχμές, θα είναι θαύμα. Αλλά ας πούμε ότι θα γίνει έτσι. Θα πας με δραχμές στο supermarket να ψωνίσεις; Θα πάρεις τα μισά, γιατί στην πλειοψηφία τους είναι εισαγόμενα. Θα ψωνίσεις ντόπια προϊόντα; Τα λίγα που υπάρχουν θα ανατιμηθούν, ίσως όχι στο διπλάσιο, αλλά σίγουρα θα πάρουν μια γερή αύξηση. Αν σήμερα τα φέρνεις δύσκολα βόλτα, τι θα κάνεις τότε; Ποιος θα βγει κερδισμένος σε αυτό τον πρώτο γύρο; Προφανώς εκείνοι που έχουν κρυμμένα αρκετά ευρώ και εκείνοι που έχουν μεγάλα αποθέματα εισαγομένων αγαθών και καταφέρουν να τα κρύψουν. Η συντριπτική πλειοψηφία θα είναι ζημιωμένη. Για να πάρουμε μια ιδέα, θα είναι σαν να γίνει σήμερα (που είμαστε στο ευρώ) κούρεμα στα εισοδήματα (και τις καταθέσεις μας) 50%. 

Ας πάμε όμως έναν χρόνο μετά. Η ισοτιμία 1:2 προφανώς θα έχει πετάξει. Για πολλούς λόγους, όπως:

Πρώτον γιατί αν πάμε στη δραχμή θα σταματήσουν τα δανεικά από ΕΕ και ΔΝΤ. Ούτε εκείνοι θα μας δίνουν αλλά ούτε και εμείς θα θέλουμε νέο μνημόνιο. Υποτίθεται άλλωστε ότι θα πάμε στη δραχμή για να "γλυτώσουμε" από αυτούς και να έχουμε την οικονομική μας ανεξαρτησία. Από τις αγορές βέβαια δεν υπάρχει πιθανότητα να "σηκώσουμε" χρήματα. Ούτε μία στο εκατομμύριο. Έτσι, το Κράτος  θα εκδώσει δραχμές για να πληρώνει μισθούς και συντάξεις, να στηρίξει τις τράπεζες κλπ. Όταν όμως εκδίδεις χρήμα που δεν αντιστοιχεί σε ίσης αξίας αύξηση της παραγωγής, δημιουργείς αντίστοιχο πληθωρισμό. …Και όσο αυξάνεται ο πληθωρισμός ανεβαίνουν και τα επιτόκια, καθιστώντας τη χρηματοδότηση των επιχειρήσεων ακριβή, αυξάνοντας το κόστος παραγωγής και τις τιμές και διαβρώνοντας την ανταγωνιστικότητα τους. Είναι τεράστιο σφάλμα να πιστεύει κανείς ότι θα γίνουμε ανταγωνιστικοί για μόνο το λόγο ότι θα πάμε στη δραχμή και θα μειωθούν ακόμη περισσότερο οι αμοιβές μας. Ανταγωνιστικότητα χωρίς σύγχρονα μέσα παραγωγής και χαμηλό κόστος κεφαλαίου δεν μπορεί να χτιστεί, ακόμη και αν το κόστος εργασίας είναι μηδενικό! Αυτό το χαμηλό κόστος κεφαλαίου το έχουμε όσο είμαστε μέσα στο ευρώ και θα το χάσουμε αν πάμε στη δραχμή.

Δεύτερο, γιατί το Κράτος, οι επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά, θα πρέπει να "βάζουν στην άκρη" σημαντικά ποσά για την αποπληρωμή των τεράστιων χρεών που θα τους συνοδέψουν στη δραχμή και θα παραμένουν σε σκληρό νόμισμα, στην πλειοψηφία τους. Έτσι, θα μειώνεται η ζήτηση, με ανάλογες επιπτώσεις στο τζίρο των επιχειρήσεων, την οικονομική δραστηριότητα και την απασχόληση.

Τρίτο, διότι ο πληθωρισμός, τα υψηλά επιτόκια, η έλλειψη ανταγωνιστικότητας, η μειωμένη εσωτερική ζήτηση κλπ και η υποτίμηση της δραχμής που αναπόφευκτα συνδέεται με όλα αυτά, θα δημιουργήσουν νέες μεγάλες δυσκολίες στις επιχειρήσεις, κατά την προσπάθεια τους να εξασφαλίσουν πρώτες ύλες, μηχανήματα κ.α., δεδομένου ότι δεν θα μπορούν να διαθέσουν τα απαραίτητα κεφάλαια σε σκληρό νόμισμα (π.χ. ευρώ) και μάλιστα σε μετρητά (καμιά ξένη επιχείρηση δεν θα δίνει πίστωση). Από πού να χρηματοδοτηθούν; Οι επιχειρηματίες θα φοβούνται να ρισκάρουν τα λεφτά τους. Οι τράπεζες, αν σταθούν όρθιες και ανακεφαλαιοποιηθούν με δραχμές, θα δίνουν  δάνεια σε δραχμές, προφανώς με τα γνωστά επιτόκια των ασθενικών νομισμάτων, όπως π.χ. 15%, 20%, 25% κλπ. 

Πόσες επιχειρήσεις θα επιβιώσουν και πως, μέσα σε αυτό το οικονομικό περιβάλλον; Προφανώς θα περιορισθεί η δραστηριότητα τους, θα χαθούν θέσεις εργασίας, θα χαθούν εισοδήματα, θα συρρικνωθεί η οικονομία, θα συρρικνωθεί και η δραχμή. 

Ποια θα είναι η νέα ισοτιμία σε αυτό το αρνητικό οικονομικό περιβάλλον; Ας είμαστε αισιόδοξοι και ας πούμε ότι το 1 ευρώ: 2 δραχμές θα γίνει 1 ευρώ: 4 δραχμές. 

Πιστεύετε ότι θα έχουν τετραπλασιασθεί οι αμοιβές μας στο ίδιο χρονικό διάστημα; Αν ναι, θα ακολουθήσει ένας τερατώδης πληθωρισμός που πάλι θα εξανεμίσει την αγοραστική μας δύναμη και προφανώς θα εξαφανίσει ότι απέμεινε από την ανταγωνιστικότητα μας,δημιουργώντας χάος στην οικονομία, η οποία πλέον θα καταρρεύσει πολύ γρήγορα, με τραγικές συνέπειες για όλους μας. Αν οι αμοιβές αυξηθούν σε μικρότερο βαθμό (για να προστατευθεί η οικονομία), π.χ. 20% (για 1 έτος μιλάμε!), τότε θα έχουμε χάσει το 70% της αγοραστικής μας δύναμης για εισαγόμενα αγαθά σε 1 έτος. Ας πούμε ότι αυτή η απώλεια θα είναι 60% στο σύνολο των αγαθών (γιατί και τα ντόπια θα ανατιμηθούν σε μικρότερη έκταση).

Σε εκείνη τη φάση, αν αναγκαστείτε να πουλήσετε το σπίτι ή το εξοχικό σας για να τα βγάλετε πέρα, θα πρέπει να συμβιβαστείτε με τιμές στο ένα τρίτο των σημερινών και με ακόμη λιγότερους από τους ελάχιστους σημερινούς υποψήφιους αγοραστές. Μονά-ζυγά χαμένοι δηλαδή. Και το κατρακύλισμα θα συνεχίζεται όσο θα περνά ο καιρός...

Το συνηθέστερο επιχείρημα υπέρ της δραχμής είναι ότι θα εκτοξευθούν οι εξαγωγές και επομένως θα πάρουμε από εκεί ότι χάνουμε από αλλού. Πολύ ρομαντικό το βρίσκω. Κατ αρχήν, για να κάνεις εξαγωγές σε μια παγκοσμιοποιημένη οικονομία,  πρέπει να πουλάς σε κάθε επίπεδο τιμής καλύτερη ποιότητα από τους ανταγωνιστές σου ή να πουλάς φθηνότερα στην ίδια ποιότητα. Για να το πετύχεις αυτό, χρειάζεσαι επενδύσεις αιχμής. Με άλλα λόγια, οι επιχειρήσεις που λειτουργούν στην Ελλάδα, θα πρέπει να διαθέσουν τα αναγκαία κεφάλαια για να εκσυγχρονίσουν τα παραγωγικά τους μέσα. Με δεδομένο ότι η πλειοψηφία των επιχειρήσεων μας έχουν μείνει τεχνολογικά στο 2008, τα ποσά που χρειάζονται είναι ιλιγγιώδη Π.χ. μελέτη του ΣΕΒ εκτιμά ότι χρειαζόμαστε άμεσα νέες επενδύσεις ύψους 100 δις ευρώ. Ποιος θα τις κάνει σε αυτή τη Χώρα που εκτός από όλα τα άλλα κουσούρια θα έχει πλέον και ένα ασθενικό νόμισμα; Πέρα από αυτό όμως, αν έχουμε πειστεί τόσο πολύ ότι πρέπει να χάσουμε το 60% από την αγοραστική δύναμη που μας έχει απομείνει για να δυναμώσουμε τις εξαγωγές μας, ας το κάνουμε μέσα στο ευρώ.Αν μη τι άλλο, όσο είμαστε στο ευρώ μπορούμε να προσελκύσουμε απείρως ευκολότερα επενδύσεις.

Συμπερασματικά, δεν θα αποκτήσουμε κανένα πλεονέκτημα πηγαίνοντας στη δραχμή. Αντίθετα, η οικονομία μας δεν θα μπορεί να διατηρήσει το σημερινό επίπεδο δραστηριότητας σε καμία περίπτωση. Θα βρει την ισορροπία της μετά από πολύ καιρό και πολύ χαμηλότερα, έτσι που θα εγκλωβίσει εμάς και τα παιδιά μας σε μια ατέλειωτη μιζέρια. Παράλληλα, όχι μόνο δεν θα απαλλαγούμε από τα χρέη μας, αλλά  η εξυπηρέτηση τους θα απαιτεί όλο και μεγαλύτερες θυσίες, λόγω της διαρκούς διολίσθησης της δραχμής έναντι του ευρώ. ….Και σαν να μη φτάνουν όλα αυτά, μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο, θα εντείνονται οι εθνικοί κίνδυνοι και θα δοκιμάζεται αδιάκοπα η συνοχή της Ελληνικής Κοινωνίας.

Αν είναι δική μας η απόφαση για μια τέτοια αλλαγή, θα είμαστε ιδανικοί αυτόχειρες...

Η πιο επικίνδυνη στιγμή της ανθρωπότητας

Άρθρο του Στίβεν Χόκινγκ, όπως το δημοσίευσε ο Guardian, Δεκ. 2016 

Ως θεωρητικός φυσικός με έδρα το Κέιμπριτζ, έζησα τη ζωή μου σε μία ασυνήθιστη, προνομιακή φούσκα. Το Κέιμπριτζ είναι μία ασυνήθιστη πόλη, χτισμένη γύρω από τον πυρήνα ενός εκ των καλύτερων πανεπιστήμιων του κόσμου. Σε αυτή τη πόλη, η επιστημονική κοινότητα, της οποίας είμαι μέλος από 20 ετών, είναι ακόμη πιο εκλεπτυσμένη.

Μέσα σε αυτή την κοινότητα λοιπόν, η μικρή ομάδα των διακεκριμένων θεωρητικών φυσικών, με τους οποίους έχω εργαστεί σε όλη τη διάρκεια της ζωής μου, μπαίνει κάποιες φορές στο πειρασμό να θεωρεί τον εαυτό της «κορυφή». Σε κοινή κατεύθυνση με όλα αυτά, η δημοσιότητα που απέκτησα μέσω των βιβλίων μου αλλά και η απομόνωση που μου επέβαλε η ασθένεια μου, αισθάνομαι πως ύψωσε ακόμα περισσότερο τον «γυάλινο» πύργο μου. 

Ως εκ τούτου η πρόσφατη απόρριψη των ελίτ, τόσο στις Η.Π.Α όσο και στην Μεγάλη Βρετανία, από την κοινωνία, έχει στόχο και εμένα, που ανήκω σε αυτήν την κατηγορία. Ό,τι και να πιστεύουμε για την απόφαση του βρετανικού εκλογικού σώματος να απορρίψει την Ευρωπαϊκή Ένωση και των Αμερικανών να «αγκαλιάσουν» τον Ντόναλντ Τραμπ, δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι αναλυτές θεώρησαν τις κινήσεις αυτές ως «κραυγές» θυμού, από πολίτες που νιώθουν προδομένοι από τους ηγέτες τους.

Ήταν η στιγμή που οι «ξεχασμένοι» βρήκαν τις φωνές τους για να μιλήσουν και να απορρίψουν τις συμβουλές και τις παροτρύνσεις των «ειδικών» και της ελίτ.

Δεν αποτελώ εξαίρεση σε αυτό το κανόνα. Προειδοποίησα πριν από το Brexit, ότι μια τέτοια εξέλιξη θα έχει πολύ κακές επιπτώσεις στην ανάπτυξη της επιστήμης στην Βρετανία, ότι αν φεύγαμε θα κάναμε ένα βήμα προς τα πίσω, όμως οι ψηφοφόροι δε με άκουσαν περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον από τους πολιτικούς ηγέτες, καλλιτέχνες, επιστήμονες και τις προσωπικότητες της δημόσιας σφαίρας που έδιναν ακριβώς τις ίδιες συμβουλές και προειδοποιήσεις.

Αυτό που τώρα έχει σημασία, ίσως περισσότερο από τις αποφάσεις των δύο εκλογικών σωμάτων, είναι ο τρόπος που θα αντιδράσει η ελίτ. Θα υποβαθμίσουμε και θα απορρίψουμε αυτές τις επιλογές ως ξεσπάσματα ωμού λαϊκισμού που αδυνατεί να συνυπολογίσει όλα τα δεδομένα; Θα προσπαθήσουμε να παραβλέψουμε τις επιλογές όλων αυτών των ανθρώπων και ό,τι αυτές εκπροσωπούν; Κατά την άποψη μου, μια τέτοια στάση θα αποτελούσε ολέθριο λάθος.

Οι ανησυχίες που διέπουν αυτές τις ψήφους, για τις οικονομικές συνέπειες της παγκοσμιοποίησης και την επιτάχυνση των τεχνολογικών αλλαγών είναι απολύτως κατανοητές. Η αυτοματοποίηση των εργοστασίων έχει ήδη αποδεκατιστεί τις θέσεις εργασίας στις παραδοσιακές κατασκευές και η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης είναι βέβαιο πως θα οξύνει αυτό το φαινόμενο, πλήττοντας βαθιά τις μεσαίες τάξεις και αφήνοντας διαθέσιμες μόνο τις θέσεις που απαιτούν δημιουργικότητα και ανθρώπινη εποπτεία.

Αυτό με τη σειρά του θα διογκώσει τις ήδη μεγάλες οικονομικές ανισότητες σε όλο τον κόσμο.

Το διαδίκτυο και οι πλατφόρμες θα επιτρέπουν σε πολύ μικρό αριθμό ανθρώπων να συγκεντρώσουν αμύθητο πλούτο, διατηρώντας επιχειρήσεις με ελάχιστες θέσεις εργασίας, αλλά με τεράστιο κέρδος. Αυτή η εξέλιξη φαντάζει αναπόφευκτη, αλλά και καταστροφική για τις κοινωνίες. Αυτό πρέπει να το αναλογιστούμε σε παράλληλη προβολή με την οικονομική κατάρρευση, που φανέρωσε ότι στις κοινωνίες μία μικρή ομάδα ανθρώπων που δραστηριοποιούνται στον οικονομικό κλάδο μπορούν να εξασφαλίσουν υπέρογκες αμοιβές, την ώρα που οι υπόλοιποι απλώς «ασφαλίζουμε» την επιτυχία τους και «πληρώνουμε τον λογαριασμό» όταν η απληστία τους μας οδηγεί όλους μαζί στον γκρεμό.

Ζούμε σε ένα κόσμο μιας διαρκώς διογκούμενης οικονομικής ανισότητας, στον οποίο ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι βλέπουν όχι μόνο το βιοτικό τους επίπεδο να πέφτει, αλλά και την ελπίδα τους να βγάλουν τα προς το ζην να εξαφανίζεται. Αυτοί οι άνθρωποι είναι που στο πρόσωπο του Τραμπ και στην προοπτική του Brexit είδαν μια νέα προοπτική, μια ευκαιρία να διεκδικήσουν κάτι καλύτερο.

Η ευρεία χρήση του διαδικτύου και των social media σε παγκόσμιο επίπεδο, οδήγησε σε ακόμα ένα αποτέλεσμα. Η σκληρή φύση όλων αυτών των ανισοτήτων προβλήθηκε παντού, μπόρεσε να αποκαλυφθεί πλήρως, σε αντίθεση με παρόμοιες καταστάσεις του παρελθόντος.

Για μένα η δυνατότητα της χρήσης της τεχνολογίας για επικοινωνία ήταν μία απελευθερωτική και θετική εμπειρία. Χωρίς την τεχνολογία δεν θα μπορούσα να εργάζομαι όλα αυτά τα χρόνια. Παράλληλα όμως, οι ζωές των πλουσιότερων ανθρώπων, στις πιο αναπτυγμένες περιοχές του πλανήτη είναι «βασανιστικά» ορατές, προσιτές σε οποιονδήποτε έχει πρόσβαση στο διαδίκτυο, όσο φτωχός κι αν είναι. Πιο πολλοί άνθρωποι έχουν κινητό, από αυτούς που έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό και αυτό σημαίνει πως σχεδόν όλοι μας σε αυτόν τον πλανήτη, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την ύπαρξη αυτής της τεράστιας ανισότητας.

Οι συνέπειες αυτής της κατάστασης είναι άμεσες: ο αγροτικός κόσμος θα οδηγείται σε φτωχές πόλεις, με πλοηγό την ελπίδα. Όταν ο κόσμος δει πως η «νιρβάνα» του Instagram δεν είναι εφικτή ούτε εκεί, θα αναζητήσει καλύτερη τύχη στην απέναντι όχθη, ακολουθώντας το ρεύμα των οικονομικών μεταναστών και ταξιδεύοντας για μια καλύτερη ζωή. Οι μεταναστευτικές ροές, με την σειρά τους, δοκιμάζουν τις αντοχές των χωρών που τους υποδέχονται, αυξάνοντας συνεχώς τον πήχη της ετοιμότητας και των υποδομών για τις τελευταίες. Κάπως έτσι, φθείρεται η κατανόηση των πολιτών και τροφοδοτείται ο πολιτικός λαϊκισμός.

Για μένα το πιο σημαντικό είναι πως σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη στιγμή της ιστορίας, το είδος μας πρέπει να λειτουργήσει σαν ένα σύνολο, συνεργατικά. Πρέπει να δουλέψουμε μαζί.

Αντιμετωπίζουμε τεράστιους περιβαλλοντικούς κινδύνους: κλιματική αλλαγή, υπερπληθυσμό, επιδημίες, μόλυνση των ωκεανών, προβλήματα στην τροφική παραγωγή και εξαφάνιση των ειδών. Όλα αυτά πρέπει να μας υπενθυμίζουν ότι βρισκόμαστε στην πιο επικίνδυνη φάση της ανθρώπινης ανάπτυξης. Έχουμε τα τεχνολογικά μέσα να καταστρέψουμε τον πλανήτη μας, αλλά ακόμα δεν έχουμε τα μέσα για να ξεφύγουμε από αυτόν. Ίσως σε κάποια χρόνια να μπορέσουμε να εξαπλωθούμε και σε άλλους τόπους πέραν της Γης, αλλά ως τότε πρέπει να δουλέψουμε σκληρά για να προστατεύσουμε τον μοναδικό μας πλανήτη. Για να συμβεί αυτό, θα πρέπει τα έθνη να χτίσουν γέφυρες και όχι τείχη μεταξύ τους.

Αλλά για να το πετύχουμε, θα πρέπει οι ηγέτες του κόσμου να αντιληφθούν πως απέτυχαν και πως απογοήτευσαν τους πολίτες. Με τους πόρους να συγκεντρώνονται στα χέρια των λίγων, θα πρέπει να μάθουμε να μοιραζόμαστε περισσότερο από όσο σήμερα. Με τις θέσεις εργασίας να μειώνονται, με ολόκληρες βιομηχανίες να κλείνουν, θα πρέπει να βοηθήσουμε τους λαούς να διασώσουν τον τόπο τους, να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα της εποχής. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει να τους παρέχουμε την απαραίτητη οικονομική βοήθεια, για όσο χρειαστεί ώστε να το πετύχουν.

Αν οι κοινωνίες και οι οικονομίες δεν αντέχουν ένα τόσο μαζικό κύμα μετανάστευσης, θα πρέπει να αλλάξουμε κατεύθυνση, προσπαθώντας να στηρίξουμε την παγκόσμια ανάπτυξη. Αυτός είναι ίσως ο μοναδικός τρόπος ώστε τα εκατομμύρια των μεταναστών να ξαναβρούν την χαμένη ελπίδα, που έσβησε στον τόπο τους. Να αναζητήσουν το καλύτερο μέλλον στο ίδιο τους το σπίτι.

Μπορούμε να το κάνουμε, είμαι πολύ αισιόδοξος για το είδος μου. Για να το κάνουμε όμως, πρέπει οι παγκόσμιες ελίτ, από το Λονδίνο στο Χάρβαρντ, από το Κέιμπριτζ στο Χόλιγουντ, να εμπεδώσουμε το μήνυμα που στάλθηκε αυτή τη χρονιά. Να μάθουμε, πάνω από όλα, την ταπεινοφροσύνη.

Πρωινή αναφορά

 Βιβλία, βιβλία

Του Γιώργου Παπαθανασόπουλου, BookPress, 1/3/2017

Νέους σάλτα μέσα, δεν πρόλαβες το λεωφορείο ε; Βγάλε το δίκοχο ρε ψάρακα, μέσα σ’ αυτοκίνητο μπήκες. Τι ώρα είναι ρε, έξι; Αργήσαμε θα μας πάνε ίσια στην αναφορά τα καρακόλια. Εδώ μόλις μπούμε Τατοΐου έχει ένα μπουρδελόμπαρο, να πιούμε έναν καφέ γιατί είναι φαρμάκι το στόμα μου. 

Καλή η γκαρσόνα, καινούργια είναι, έχεις ένα στυλό να της γράψω το τηλέφωνο στο πακέτο, ούτε τσιγάρο δεν έμεινε. Πλήρωσε ρε ψάρι τους καφέδες, φεύγουμε.

Αυτό το σαράβαλο δεν τ’ ακούει καθόλου το γκάζι, εφτά η ώρα θα φτάσουμε, αρχίδια την πατήσαμε, πες αλεύρι το καρακόλι στην πύλη σε γυρεύει. Αυτή εδώ μπροστά στη φωτογραφία είναι η μάνα μου, είναι τραγουδίστρια με δίσκους και τέτοια, κάποτε ήταν πρώτο όνομα στ’ Αστέρια στην εθνική. Εγώ ήμουνα μουσικός, έπαιζα κιθάρα, δες και την ταυτότητα στο ντουλαπάκι, άνοιξέ το, είναι πάνω πάνω, βλέπεις λέει επάγγελμα μουσικός, δεν την παρέδωσα, δήλωσα ότι την έχασα. Δες τι τυπάρα ήμουν με το μακρύ μαλλί.

Φτωχό το επάγγελμα άλλοτε είχε δουλειά, άλλοτε όχι , μ’ έστειλε η μάνα μου στη Βερόνα και σπούδασα αρχιτέκτονας. Παντρεύτηκα εκεί την Κλαούντια, δες τις φωτογραφίες όπως βαδίζαμε μετά την τελετή στο δημαρχείο, κάτω από τις καμάρες στα παλιά κτήρια, έτσι είναι το έθιμο εκεί. Ωραίο ζευγάρι δεν ήμασταν; Έρωτας μεγάλος, Ρωμαίος και Ιουλιέτα.

Δεν πάμε στρατόπεδο τώρα απαπα μας γαμήσανε, θα πάμε στο φυλάκιο στους Θρακομακεδόνες, εκεί γύρω στις οκτώ φέρνει από το στρατόπεδο η καναδέζα το πρωινό συσσίτιο για τους σκοπούς. Θ’ ανέβουμε στην καρότσα και θα μας περάσει μέσα στην πύλη.

Πιο σιγά πήγαινε ρε σειρά, φραπέδες μας έκανες. Χύθηκε το ζαχαρούχο κάτω, γέμισε η καρότσα λάσπη, το ξεχειλίζουν το καζάνι οι ηλίθιοι. Ξάπλωσε ρε μαλάκα θα μας δει η περίπολος που γυρίζει στις σκοπιές, φοβάσαι μη λερώσεις τα τσουβάλια που μας ντύνουν; Χθες το βράδυ πήγα χωρίς γάλα στο σπίτι. Δεν έκλεισε μάτι το τσιότολο, πεινούσε, το πήρα αγκαλιά, αλλά ήθελε γάλα κι έκλαιγε όλη νύχτα. Ο λαβωμένος κοιμήθηκε, ο νηστικός όχι. Η Κλαούντια μου είπε να χωρίσουμε, θα πάρει το παιδί και θα φύγει στην Ιταλία, το χάνω το τσιότολο. Ετσι μου ΄ ρχεται ν΄ αυτοκτονήσω.

Σκύψε το κεφάλι κάτω ρε γκαβάδι να μη μας δει το καρακόλι, άντε περάσαμε δεν μας είδε, τι να δει το μουγκρί. Σειρά σταμάτα εδώ στους θαλάμους να κατέβουμε. Άντε και κακό μαντρότοιχο μαλάκα, δεν άφησες λακκούβα αφάγωτη, μας φύγαν τα σφραγίσματα.

Γιατί δε μιλάς ρε μουνόπανο, είσαι πονηρός; Aναφέρσου ρε στραβάδι στον παλιό. Δώσε ρε γκάβακα δυο κατοστάρικα να πάρω γάλα το βράδυ για το τσιότολο και πες και κανένα φχαριστώ, ο παλιός είναι αλλιώς ρε.