Το τέλος του κόσμου

του Διονύση Σιμόπουλου, Καθημερινή, 9/10/2016

Σ​​τα τέλη Σεπτεμβρίου κατακλυστήκαμε, για άλλη μία φορά, με «πληροφορίες» για το «Μαύρο Φεγγάρι» και το επερχόμενο (για πολλοστή φορά τα τελευταία χρόνια) «τέλος του κόσμου»! Ήταν κι αυτό ένα από τα πολλά μυθεύματα που κυκλοφορούν ευρέως και τα οποία ξεκινάνε, όντως, από κάποιο πραγματικό γεγονός. Όπως είναι φυσικό, η διάδοση, η αποδοχή και η πίστη των ανθρώπων σε τέτοιου είδους παραπληροφόρηση έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης από πολλούς κοινωνιολόγους και ψυχολόγους, οι οποίοι έχουν δημοσιεύσει εμπεριστατωμένες εξηγήσεις του φαινομένου. Κι όμως αυτού του είδους τα παραμύθια δεν έχουν τέλος. Ιδιαίτερα τα τελευταία μερικά χρόνια, με τη βοήθεια του Διαδικτύου και των μηνυμάτων του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, η διάδοσή τους έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις.

Ακόμη και στον αιώνα όπου ζούμε, τον αιώνα της λογικής, της επιστήμης και της αναπτυγμένης τεχνολογίας, πολλές φορές οι κινδυνολόγοι και οι «προφήτες» της συντέλειας του κόσμου κατορθώνουν να τρομοκρατούν αδικαιολόγητα τον κόσμο σπέρνοντας τις ψεύτικες δεισιδαίμονες προκαταλήψεις τους. Η Ιστορία, άλλωστε, έχει να μας επιδείξει χιλιάδες περιπτώσεις πανικού που προκλήθηκαν από απλά και σήμερα πλήρως κατανοητά αστρονομικά φαινόμενα. Εκλείψεις Ηλίου, εμφάνιση λαμπρών κομητών, θεαματικές αλλά ακίνδυνες βροχές διαττόντων έγιναν στο παρελθόν αιτία για τη διασπορά τρομακτικών προφητειών και ασύδοτης κινδυνολογίας. Μιας τελείως αδικαιολόγητης κινδυνολογίας που πολλές φορές είχε ως αποτέλεσμα ανυπολόγιστες κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις, που μερικές φορές οδήγησαν πολλά άτομα στην αυτοκτονία και τον θάνατο, όπως έγινε στη διάρκεια της έκλειψης του 840, όταν ο αυτοκράτορας Λουδοβίκος της Βαυαρίας και γιος του Καρλομάγνου πέθανε από τον φόβο του, με αποτέλεσμα οι τρεις γιοι του να πολεμήσουν μεταξύ τους διαχωρίζοντας τελικά την αυτοκρατορία σε τρία τμήματα που αποτελούν σήμερα τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία!

Ακόμη πιο πρόσφατα, τον Μάιο του 1910, η εμφάνιση του πασίγνωστου κομήτη του Χάλεϊ αναστάτωσε, παρά τις διαβεβαιώσεις των αστρονόμων της εποχής, ολόκληρη την ανθρωπότητα. Εκατομμύρια άνθρωποι ξενύχτησαν στους δρόμους και στις πλατείες περιμένοντας το... μοιραίο, που τελικά δεν συνέβη. Ενώ ακόμη και στη δική μας εποχή, το 1962, ένα νέο κύμα πανικού κατέλαβε την ανθρωπότητα όταν Ινδοί αστρολόγοι είχαν «προβλέψει» τη συντέλεια του κόσμου λόγω ενός συνδυασμού της θέσης των πλανητών και μιας ολικής έκλειψης του Ηλίου. Έτσι στην Ινδία χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να εξαγνιστούν. Στην Αγγλία μερικοί κατέφυγαν στους λόφους για να ζητήσουν βοήθεια από τους φίλους τους στον Άρη και την Αφροδίτη, ενώ στην Αριζόνα τα μέλη μιας θρησκευτικής αίρεσης κατέφυγαν σ’ ένα μικρό χωριό που, όπως πίστευαν, θα ήταν το μοναδικό που θα γλίτωνε από την καταστροφή. Όταν, επιτέλους, έφθασε η αναμενόμενη ημέρα της καταστροφής, στις 4 Φεβρουαρίου 1962, τίποτε το ασυνήθιστο δεν συνέβη.

Θα περίμενε, λοιπόν, κανείς ότι οι διάφορες αυτόκλητες Κασσάνδρες θα είχαν μάθει το μάθημά τους. Κι όμως το 1982 ξαναχτύπησαν και πάλι με νέες «προφητείες» για το τέλος του κόσμου και νέες καταστροφές που θα συνέβαιναν επειδή οι πλανήτες θα ευθυγραμμίζονταν στην ίδια πλευρά του Ηλίου στις 10 Μαρτίου. Τα διάφορα ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν τις «πληροφορίες» αυτές και χιλιάδες εφημερίδες σ’ όλο τον κόσμο τις δημοσίευσαν στην πρώτη σελίδα τους. Αυτό ήταν! Αστρολόγοι, θρησκομανείς και κάθε είδους προφήτες και κινδυνολόγοι είχαν την τιμητική τους. Και τι δεν προβλέφθηκε: λοιμοί, σεισμοί, καταποντισμοί, και δεκάδες άλλες βιβλικές καταστροφές. Παρά τις επανειλημμένες επίσημες και υπεύθυνες διαβεβαιώσεις των ειδικών επιστημόνων, δεν ήσαν και λίγοι εκείνοι που καρδιολαχτάρησαν. Τελικά, όπως ήταν φυσικό, δεν έγινε τίποτα.

Καθώς, λοιπόν, πλησίαζε το περίφημο έτος 2000, τα πράγματα έγιναν ακόμη χειρότερα. Ιδιαίτερα μάλιστα επειδή πολλοί ήταν αυτοί που, λανθασμένα, θεώρησαν το έτος 2000 ως την απαρχή ενός νέου αιώνα. Όσο μάλιστα πλησιάζαμε στην περίφημη αυτή ημερομηνία, οι μύθοι και οι παραξενιές που ακούγονταν όλο και πλήθαιναν. Και τι δεν είχαμε ακούσει για το περίφημο εκείνο ορόσημο! Από τους κάθε είδους εσχατολογικούς αφορισμούς μέχρι την έλευση εξωγήινων «από μηχανής θεών»! Κι όλα αυτά δεν ήσαν τίποτε μπροστά στις καταστροφές που «προμηνύονταν» από το ημερολόγιο των Μάγια, ενός πολιτισμού της Κεντρικής Αμερικής που άνθησε πριν από 1.500 περίπου χρόνια! Οι καταστροφολογικές εκείνες «προφητείες» διατείνονται ότι το τέλος του κόσμου θα ερχόταν την 21η Δεκεμβρίου 2012, στη διάρκεια της οποίας θα συνέβαιναν «πράγματα και θαύματα».

Αλλά ούτε και τότε, φυσικά, έγινε τίποτε. Καμιά καταστροφή δεν συνέβη και όλοι ζούνε όπως πρώτα και ελπίζουν στο καλύτερο, αφού εμφανώς το τέλος του κόσμου είχε αναβληθεί για μία ακόμη φορά! Κάτι που μου θυμίζει ένα ευτράπελο που συνέβη στη Γαλλία τον Αύγουστο του 1560. Η αναμονή μιας ολικής έκλειψης του Ηλίου πανικόβαλε τους κατοίκους ενός χωριού σε τέτοιο βαθμό, ώστε τσακώνονταν για το ποιος θα εξομολογηθεί πρώτος. Για να ηρεμήσει, λοιπόν, τα πνεύματα, ο ιερέας ανακοίνωσε ότι «η έκλειψη αναβάλλεται για δύο εβδομάδες», έτσι ώστε όλοι οι πιστοί να προφθάσουν να εξομολογηθούν!

Είναι, πάντως, βέβαιο ότι κάποια στιγμή, σε πέντε δισεκατομμύρια χρόνια, θα φθάσει πράγματι το τέλος της Γης μας, αλλά να είστε βέβαιοι ότι το τέλος αυτό θα έλθει με τρόπο που ούτε καν φαντάζονται οι διάφοροι ψευδοπροφήτες και αστρολόγοι της εποχής μας.