Κανένας τάφος του Ιησού δεν ανακαλύφθηκε

http://news247.gr/, 30/10/2016

Αντιδράσεις από τους Έλληνες Μυθικιστές για την είδηση της αποκάλυψης του φερόμενου ως τάφου του Ιησού από τη διεπιστημονική ομάδας του ΕΜΠ, λίγες ώρες μετά τη συνέντευξη της επικεφαλής Αντωνίας Μοροπούλου.

Σε ανακοίνωση τους οι Έλληνες Μυθικιστές, σημειώνουν πως "δεν υπάρχει κανένα απτό ιστορικό και αρχαιολογικό δεδομένο το οποίο να καταδεικνύει ότι ο Ιησούς (αν υπήρξε ως ιστορικό πρόσωπο) μαρτύρησε και τάφηκε στο συγκεκριμένο σημείο" και πως ως ιστορική ανακάλυψη, βαφτίστηκε μια "εργασία συντήρησης". Μάλιστα επιτίθενται εναντίον της ΕΡΤ που δημοσίευση εκτενές ρεπορτάζ για το γεγονός.

"Για ακόμα μία φορά οι Έλληνες Μυθικιστές είμαστε αναγκασμένοι να προβούμε σε απαραίτητες διευκρινίσεις αναφορικά με επιστημονικές ειδήσεις που, ηθελημένα ή αθέλητα, διαστρεβλώνουν την ιστορική αλήθεια, απασχολώντας συνάμα την επικαιρότητα και το κοινό.

Τις τελευταίες ημέρες σύσσωμα τα ελληνικά ΜΜΕ (παραθέτουμε εδώ εντελώς ενδεικτικά και όχι τυχαία το σχετικό άρθρο από την ιστοσελίδα της Δημόσιας ΕΡΤ) προβάλλουν μέσα από εκτενή άρθρα και ρεπορτάζ την είδηση για την υποτιθέμενη “ανακάλυψη” ή αποκάλυψη του τάφου του Ιησού, υπερτονίζοντας το γεγονός ότι μία ομάδα επιστημόνων από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο “έφερε για πρώτη φορά στο φως το σημείο ταφής του Ιησού”.

Όπως συμβαίνει και σε άλλες αντίστοιχες περιπτώσεις (βλ. ενδεικτικά τους συνδέσμους που παραθέτουμε στο τέλος του άρθρου), ο τρόπος και οι φράσεις που χρησιμοποιούνται στους τίτλους και στο περιεχόμενο τέτοιου είδους ρεπορτάζ, όχι μόνον δεν ανταποκρίνονται στα πραγματικά δεδομένα, αλλά επιπρόσθετα καταφέρνουν να ενισχύσουν στο υποσυνείδητο των θεατών/αναγνωστών την άποψη για την ύπαρξη ενός ιστορικού Ιησού. Ποια, όμως, είναι η αλήθεια αναφορικά με την εν λόγω “ανακάλυψη” και το έργο των Ελλήνων επιστημόνων στα Ιεροσόλυμα;

Προσγείωση στην ιστορική (και όχι μόνον) πραγματικότητα 

Η αλήθεια είναι ότι κανένας τάφος του Ιησού δεν ανακαλύφθηκε ούτε αποκαλύφθηκε για πρώτη φορά αυτές τις μέρες στο Ισραήλ. Οι εργασίες συντήρησης, στις οποίες συμμετέχει η ομάδα από το ΕΜΠ, διεξάγονται εντός του λεγόμενου “Ναού της Αναστάσεως” (ή ναού του Παναγίου Τάφου), που σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση ταυτίζεται με το σημείο σταύρωσης, ταφής και ανάστασης του Ιησού των ευαγγελίων (για την ύπαρξη και δράση του οποίου δεν υπάρχει, ως γνωστόν, κανένα ικανοποιητικό ιστορικό και αρχαιολογικό τεκμήριο). Ο ναός κατασκευάστηκε κατά τον 4ο μεταχριστιανικό αιώνα από τη μητέρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, Ελένη, στην οποία κάτω από αδιευκρίνιστες, και πολύ περίεργες η αλήθεια (βλ. σχ. την εξιστόρηση του μοναχού Γεώργιου, “Περί της ευρέσεως του σταυρού – 110.620.12), συνθήκες, υποδείχθηκε από τους εκεί επισκόπους το σημείο των παθών του Ιησού το 327 μ.α.χ.χ (300 δηλαδή χρόνια μετά τα υποτιθέμενα γεγονότα που περιγράφονται στα ευαγγέλια). Διασώζεται, μάλιστα, η μαρτυρία, ότι για να χτιστεί ο χριστιανικός ναός με έξοδα της Ελένης, απομάκρυναν από το χώρο τα ερείπια (και το άγαλμα) ναού της Αφροδίτης, γεγονός που προκαλεί πολλά ερωτηματικά, μιας και οι Εθνικοί δεν συνήθιζαν να ανεγείρουν τους ναούς τους επάνω σε προγενέστερα ταφικά  μνημεία.

Οφείλουμε, λοιπόν, να διευκρινίσουμε, ότι δεν υπάρχει κανένα απτό ιστορικό και αρχαιολογικό δεδομένο το οποίο να καταδεικνύει ότι ο Ιησούς (αν υπήρξε ως ιστορικό πρόσωπο) μαρτύρησε και τάφηκε στο συγκεκριμένο σημείο. Όσο για το σημείο της υποτιθέμενης ταφής, αυτό -από τον 4ο αιώνα και εξής- παρέμενε επί αιώνες προσβάσιμο για τους πιστούς, έως το 1555, έτος κατά το οποίο καλύφθηκε από μία μαρμάρινη πλάκα.

Τις τελευταίες ημέρες και εξαιτίας απαραίτητων εργασιών συντήρησης (δηλαδή χρηματοδότησης), κόστους 3 εκατομμυρίων ευρώ (την οποία έχει αναλάβει η ομάδα από το ΕΜΠ), μετακινήθηκε η μαρμάρινη πλάκα, αποκαλύφθηκε μία άλλη, πέτρινη (από την εποχή των σταυροφόρων), ενώ ακριβώς από κάτω υπάρχει η πέτρινη κοίτη που κατά την παράδοση  τοποθετήθηκε το σώμα του νεκρού Ιησού.

Όταν μια εργασία συντήρησης “βαφτίζεται” ιστορική ανακάλυψη

Αξίζει, τέλος, να αναφερθεί πώς πέρα από τους κενού περιεχομένου τίτλους αρκετών ΜΜΕ, αλγεινή εντύπωση προκαλούν και οι δηλώσεις καθηγητών και εκπροσώπων της επιστημονικής ομάδας του ΕΜΠ, που αποτελούν… βούτυρο στο ψωμί των αδαών -στις περισσότερες των περιπτώσεων- δημοσιογράφων, που κάνουν πλέον λόγο για έναν… ζωντανό -και με επιστημονική βούλα- νεοανακαλυφθέντα τάφο:

«Βιώνουμε μοναδική εμπειρία φέροντας ταυτόχρονα μεγάλο βάρος ευθύνης. Δίπλα στον Πανάγιο Τάφο, στο πλαίσιο του έργου, έχει στηθεί ένα διεπιστημονικό εργαστήριο. Επιθυμούμε η τεκμηρίωση που θα ανακοινώσουμε να γίνει κτήμα όλου του κόσμου. Αυτό που μας συγκλονίζει όλους είναι ότι ο Τάφος του Ιησού είναι ένας τάφος ζωντανός. Εκπέμπει το μήνυμα της Ανάστασης και της ελπίδας κι είναι εκείνο που μας επηρέασε και μπορέσαμε να δουλέψουμε», επεσήμανε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Αντωνία Μοροπούλου, επικεφαλής της διεπιστημονικής ομάδας του ΕΜΠ. Ο λόγος της ξεχειλίζει από… επιστημονικότητα!

(βλέπε επίσης: Ιησούς Χριστός, υπήρξε ποτε; >>>)

Ελληνες είναι. Τι να κάνω; Να φέρω ξένους;

Ιστορική αναδρομή στην ταραγμένη περίοδο του εθνικού διχασμού 1915-1922

του Αντώνη Παγκράτη, Καθημερινή, 9/10/2016

Στο βιβλίο του Γεωργίου Θ. Μαυρογορδάτου «1915, ο εθνικός διχασμός» (εκδ. Πατάκη) περιγράφεται, αναλύεται και ερμηνεύεται μία από τις πλέον σημαντικές –ίσως η σημαντικότερη– ιστορικές περιόδους του νεότερου ελληνικού κράτους μαζί με την πολιτική προσωπικότητα του Ελ. Βενιζέλου: του ανθρώπου που προσέδωσε στην περίοδο αυτή τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία καθορίζουν, εν πολλοίς, την ελληνική πραγματικότητα μέχρι σήμερα.

– Το 1977 χαρακτηρίσατε τον Ελευθέριο Βενιζέλο «χαρισματικό ηγέτη με την έννοια του Μαξ Βέμπερ», όπως γράφετε στον πρόλογο του βιβλίου σας. Σε τι συνίσταται αυτή η χαρισματικότητα;

– Η διάγνωση ήταν πρωτάκουστη όταν διατυπώθηκε από μένα το 1977, αλλά στη συνέχεια, χρησιμοποιούμενη συνεχώς από όλους –ειδικούς και μη– κατέληξε μια κοινοτοπία. Υπήρξε χαρισματικός με την έννοια ότι θεωρήθηκε πρόσωπο προικισμένο με υπεράνθρωπες ή μαγικές ικανότητες, απρόσιτες στον κοινό άνθρωπο. Ακόμη και οι εχθροί του αναγνώριζαν ότι δεν ήταν «άνθρωπος όπως όλοι». Αν ήταν για τους οπαδούς του «σωτήρας», για τους εχθρούς του ήταν «σατανάς», μια δύναμη διαβολική.

– Γιατί οι δύο πρωταγωνιστές της εποχής επιλέγουν συμβολικά τη θέση του σωτήρα;

– Ο Κωνσταντίνος δεν την «επιλέγει». Του την αποδίδουν οι οπαδοί του. Ο βασιλικός θεσμός εκ γενετής εμπεριέχει ένα χαρισματικό στοιχείο. Οι βασιλείς δεν θεωρούνται κοινοί θνητοί. Υπό ιδιαίτερες ιστορικές συνθήκες, το λανθάνον χαρισματικό δυναμικό της βασιλείας ενεργοποιήθηκε από ένα βασιλέα που είχε και αξιώσεις προσωπικού χαρίσματος ως νικηφόρου «στρατηλάτη» στους Βαλκανικούς Πολέμους. Ούτε ο Βενιζέλος «επιλέγει» να γίνει «σωτήρας» με αυτήν τη μυθική διάσταση. Ο Βενιζελισμός είναι αποτέλεσμα και ιστορικών συνθηκών, σε συνδυασμό με την προσωπικότητα. Εξάλλου, συγκροτημένο και συνεκτικό πολιτικό λόγο αρθρώνει τελικά μόνον ο Βενιζελισμός. Και αυτό δεν προκύπτει από δική μου προκατάληψη, αλλά από τα ίδια τα πράγματα.

– Επειδή υπήρξε ιστορική δικαίωση;

– Είναι ένας αντικειμενικός παράγων. Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο νίκησε η Αντάντ, όπως είχε προβλέψει ο Βενιζέλος, και χάρη σε αυτόν η Ελλάδα βρέθηκε, έστω και καθυστερημένα, στο στρατόπεδο των νικητών. Αντίθετα, ηττήθηκε η Γερμανία στην οποία είχε προσδεθεί ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, συμπαρασύροντας γενικά τους αντιβενιζελικούς. Στο συνταγματικό πεδίο, δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι ο Κωνσταντίνος παραβίασε το πολίτευμα και εναντιώθηκε στη λαϊκή κυριαρχία, κυρίως με την άρνησή του να ξαναδιορίσει πρωθυπουργό τον Βενιζέλο, όσες φορές κι αν κέρδιζε τις εκλογές.

– Το εργατικό κίνημα υποστηρίζεται από τον Βενιζέλο. Αυτό αφορά την προσπάθειά του να συστήσει ένα κόμμα διαταξικό;

– Διαταξικό με την έννοια ότι θέλει να απευθυνθεί σε όλες τις τάξεις. Εκείνη την εποχή οι παλαιοκομματικοί αντιβενιζελικοί αμφισβητούν την ύπαρξη τάξεων στην Ελλάδα. Ο Βενιζέλος, ένα από τα στοιχεία μεγαλοσύνης του οποίου ήταν η σαφήνειά του μέχρις ωμότητας, απαντά πως υπάρχουν, απλώς δεν είναι το ίδιο διασαφηνισμένες όπως αλλού. Δεν υπάρχει άλλος πρωθυπουργός που να είπε ότι υπάρχουν κοινωνικές τάξεις στην Ελλάδα, με τη μαρξιστική έννοια του όρου. Ερχονται να παραπονεθούν οι επιχειρηματίες, οι βιομήχανοι και οι έμποροι για τη φορολογία και τους λέει: «Τι γκρινιάζετε; Εγώ διπλασίασα την Ελλάδα, άρα και τις δουλειές σας». Φοβερή ωμότητα. Αυτό δεν ξανάγινε ποτέ.

– Οι άνθρωποι της διοίκησης ενστερνίστηκαν το όραμα του Βενιζέλου προκειμένου να το υλοποιήσουν;

– Εχω ένα οικογενειακό περιστατικό που ταιριάζει εδώ. Ο πατέρας μου ήρθε το ’33 από την Αμερική, κατέβηκε υποψήφιος των Φιλελευθέρων και βγήκε γερουσιαστής στη Χίο, για ενάμιση χρόνο. Κάποια στιγμή, είχε «πήξει» με τους άλλους Φιλελεύθερους γερουσιαστές και πήγε να παραπονεθεί στον Βενιζέλο για τη συμπεριφορά τους. Ο Βενιζέλος του απάντησε: «Ελληνες είναι, κύριε Μαυρογορδάτε, τι θέλετε να κάνω; Να φέρω ξένους;».

– Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, ότι το όραμά του αλλοιώνεται κατά πολύ όσο κατεβαίνει προς τα εκτελεστικά όργανα. Τι είναι αυτό που τον κρατά σταθερό, όσον αφορά στη φιλοδοξία του;

– Εχει πεποίθηση στον εαυτό του. Για να έχεις πολιτικό θάρρος, πρέπει να έχεις πεποίθηση στον εαυτό σου. Εκείνοι που έχουν πεποίθηση, ξεχωρίζουν στη νεότερη ιστορία: ο Τρικούπης, ο Μαυροκορδάτος, ο Καραμανλής. Υπάρχει επίσης αυτός ο επικήδειος που είπε ο ίδιος ο Βενιζέλος στη Βουλή. Είχε έναν καβγά με τον Παπαναστασίου και του λέει «τώρα με επικρίνεις, αλλά όταν θα πεθάνω, θα πεις αυτά για μένα» και εννοεί αυτά που γράφει ο τάφος του, ότι μπορεί να έκανε λάθη αλλά ποτέ δεν του έλειψε το θάρρος, διότι είχε πεποίθηση στον εαυτό του και στον λαό. Η αυτοπεποίθηση και η αισιοδοξία είναι που τον κρατούν. Ο Βενιζέλος σίγουρα θέλει μια μεγάλη Ελλάδα, ευρωπαϊκή. Δεν βλέπει τον εαυτό του ως «σωτήρα».

– Αφήνει όμως να του φιλούν το χέρι...

– Ναι. Υπάρχει όμως ένα περιστατικό που καταγράφει η Πηνελόπη Δέλτα. Επιστρέφει ο Βενιζέλος το ’17 στην Αθήνα με τη βοήθεια των Γάλλων και υπάρχει πάντα το Ανάθεμα στο Πεδίον του Αρεως. Κάποιοι θέλουν να το εξαφανίσουν, αλλά εκείνος επιμένει να μείνει. Εάν έβλεπε τον εαυτό του ως «σωτήρα», θα θεωρούσε πως πρόκειται για ανοσιούργημα. Η συλλογιστική του, όμως, είναι καθαρός Διαφωτισμός: «Θέλω να το βλέπει ο κοσμάκης, να ξέρει ότι είμαι αφορισμένος και ότι, παρ’ όλα αυτά, θα νικήσουμε».

– Ηταν θρησκευόμενος ο Βενιζέλος; Ποιες ήταν οι σχέσεις του με την Εκκλησία;

– Με το μεγαλύτερο μέρος της Εκκλησίας το κοινό σημείο ήταν ο αλυτρωτισμός. Ενα πρόσθετο στοιχείο: στην Κρήτη είχε πει πως «πρέπει να διευρύνουμε την έννοια του ελληνισμού ώστε να περιλάβει πάσαν γνωστήν ή άγνωστον θρησκείαν». Ο Βενιζέλος ήξερε και να συμμαχεί και να είναι αξιόπιστος απέναντι στους συμμάχους της Ελλάδας. Γι’ αυτό κατηγορήθηκε ως «ξενόδουλος». Ακριβώς στον αντίποδα, ο Κωνσταντίνος και οι υποστηρικτές του έχασαν εντελώς την αξιοπιστία τους με τις παραπλανητικές και παρελκυστικές διαπραγματεύσεις που έκαναν με την Αντάντ το 1915-17. Τη χαμένη αξιοπιστία τους προσπάθησαν μάταια να αποκαταστήσουν το 1920-22, οδηγώντας τη χώρα στην καταστροφή. Ολέθρια αναξιοπιστία επιφέρουν και σήμερα οι παραπλανητικές και παρελκυστικές διαπραγματεύσεις με συμμάχους και «εταίρους».

Ποιος είναι ο συγγραφέας

Ο Γεώργιος Θ. Μαυρογορδάτος είναι πτυχιούχος Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών καθώς και Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών. Είναι Μ.Α. Πολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Purdue και Ph.D. Πολιτικής Επιστήμης Πανεπιστημίου Καλιφόρνιας, Berkeley.

Δίδαξε Πολιτική Επιστήμη και Ιστορία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και σε διάφορα ξένα πανεπιστήμια.

Από τα βιβλία του, το «Stillborn Republic» τιμήθηκε το 1984 με την ανώτατη διάκριση της Αμερικανικής Εταιρείας Πολιτικής Επιστήμης. Το τελευταίο βιβλίο του, «1915: Ο εθνικός διχασμός», εκδόθηκε το 2015 από τις εκδόσεις Πατάκη.

Ζούσαμε αυταπάτες για χρόνια

Βιβλία, βιβλία

της Παναγιώτας Καλοβελώνη, Καθημερινή, 9/10/2016

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗΣ
Η Συριζαία Αριστερά ως νέα Δεξιά. Το συντηρητικό ιδιώνυμο
της Αριστεράς
εκδ. Πατάκης

Στο βιβλίο του αυτό ο καθηγητής Γιώργος Κοντογιώργης επιχειρεί την ανατομία της Αριστεράς με αφετηρία τον ΣΥΡΙΖΑ, εισάγοντας ως κοινό παρονομαστή την άποψη ότι δεν αποτελούν παρά προεκτάσεις του φιλελευθερισμού. Η διεθνής Αριστερά διαφοροποιήθηκε από τον φιλελευθερισμό κατά το ότι υποστήριξε και την ενσωμάτωση των δυνάμεων της εξαρτημένης εργασίας στο σύστημά του. Εκεί που η Αριστερά προσπάθησε να διαφοροποιηθεί από τον φιλελευθερισμό (στο ζήτημα της ιδιοκτησίας του οικονομικού συστήματος) απέληξε να γίνει θεωρητικός του ολοκληρωτισμού. Η ελληνική Αριστερά προσχώρησε εξ αρχής στο καθεστώς της κομματοκρατίας, επικαλούμενη μάλιστα το αριστερό επιχείρημα, για να της προσδώσει ιδεολογική νομιμοποίηση στην ιδιοποίηση του κράτους. Τα πεπραγμένα της άρχουσας Αριστεράς σήμερα το ομολογούν.

Στο κλίμα αυτό ο συγγραφέας προχωρεί έτι περαιτέρω, για να διαπιστώσει ότι «το οφθαλμοφανές αδιέξοδο της Αριστεράς και, εν γένει, της γνωσιολογίας της εποχής μας έγκειται στο ότι αρνούνται να ομολογήσουν ότι το κρατούν πολιτικό σύστημα δεν δύναται πια να υποστηρίξει μια σχετικά ισόρροπη σχέση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής» (σελ. 51). 

Ο συγγραφέας αποδεικνύει γιατί η κυβερνητική παρουσία της εν Ελλάδι Αριστεράς ακολουθεί αναπόδραστα προκαθορισμένη πορεία που τίποτα δεν έχει να ζηλέψει από αυτήν των προκατόχων της. Ο Σαμαράς εξομολογήθηκε –κανείς αλάνθαστος– ο Τσίπρας αντιφώνησε – ζούσαμε αυταπάτες.

Τι κάνει όμως τον εκάστοτε νικητή των εκλογών να βρίσκεται σε πλήρη σχεδόν αναντιστοιχία με τις προσδοκίες της κοινωνίας την επαύριο των εκλογών στο νεοελληνικό κράτος; Ο Κοντογιώργης, άριστος γνώστης της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, η οποία καθόρισε ως βιοτή την πολιτική καθημερινότητα του ελληνικού κοσμοσυστήματος, κάτοχος επίσης και της ιδεολογικής και πολιτικής εξέλιξης της Δύσης, φωτίζει το σημείο μηδέν στη διασταύρωσή τους εν τοις πράγμασι. Το σημείο συνάντησης είναι η εγκατάσταση της βαυαροκρατίας στο νεοϊδρυθέν κρατίδιο των Ελλήνων. Η τομογραφία των πολιτικών οριζουσών τότε και τώρα πιστοποιούν ότι το καθεστώς της κομματοκρατίας και της πελατειακής ιδιοποίησης του κράτους έχει ως πρωτογενή αιτία το αναντίστοιχο του προ-πολιτειακού πολιτικού συστήματος προς το δημοκρατικό πολιτικό ανάπτυγμα της προεπαναστατικής ελληνικής κοινωνίας.

Το βιβλίο εκτείνεται σε τρεις ενότητες. Στα πρώτα κεφάλαια δίκην πολιορκίας θα αναλυθεί το ιδεολογικό υπόβαθρο της Συριζαίας Αριστεράς ως φυσική απόληξη της ευρωπαϊκής «προοδευτικής» διανόησης και ιδεολογίας του 20ού αιώνα, με βαθιές όμως ρίζες ως τέτοια στον 18ο και τον 19ο αιώνα. Ως εκ τούτου, αυτή επιμένει πεισματικά να αγνοεί τις ιδεολογικές και πολιτικές κατακτήσεις του ελληνικού κοσμοσυστήματος, ακόμα και αν αυτό οδοιπορεί κάτω από δυσμενείς συνθήκες και κακουχίες. Τούτο παραμένει ακμαίο, καθώς επηρεάζει πολιτικά, οικονομικά, ιδεολογικά, την ευρύτερη περιοχή της μέσης/ανατολικής Ευρώπης και Μεσογείου έως τα τέλη σχεδόν του 19ου αιώνα.

Στη δεύτερη ενότητα εξηγείται γιατί συμβαίνουν αυτά για τα οποία πολλοί απορούν. Η αιμομικτική σχέση νεοτερικότητας και μεταμοντέρνας ιδεοληψίας γεννά τέρατα. Ενα τέτοιο έχουμε στην Ελλάδα σήμερα. Ο συγγραφέας, ακολουθώντας τη συλλογιστική του Σωκράτη, την ανάλυση του Αριστοτέλη, καταλήγει αβίαστα σε συμπεράσματα διαυγή.

Η σχέση μεταξύ κοινωνίας και πολιτικής αντιμετωπίσθηκε και εξακολουθεί να προσεγγίζεται στην εποχή μας υπό το πρίσμα της αυστηρής διχοτομίας ανάμεσα στο πολιτικό σύστημα, που το ενσαρκώνει ταυτολογικά το κράτος, και στην κοινωνία, που καλείται να αρκεσθεί σε μία θέση ιδιώτη (σελ. 178).

Η δημοκρατικού τύπου πολιτική ανάπτυξη του Ελληνα, που ξεμένει ως νοοτροπία/συμπεριφορά, οδηγήθηκε σε διαπραγμάτευση κατ’ άτομον, κατά μόνας με τον πολιτικό, που ενσάρκωσε στο πρόσωπό του την έννοια του δήμου. Η πελατειακή θέσμιση του κράτους/πολιτείας εδράζεται ακριβώς στην κοσμοϊστορική αυτή μεταβολή (σελ. 179).

Η τρίτη ενότητα του βιβλίου περιλαμβάνει πρωτότυπες αναλύσεις, καθώς και συνεντεύξεις, άρθρα και αγορεύσεις άγνωστες στο ευρύ κοινό. Αυτά αποδεικνύουν την ταυτοτική συνέχεια και την επιστημονική συνέπεια του συγγραφέα για τριάντα περίπου χρόνια. Στην παρούσα ενότητα, όπως και στα προηγούμενα, ο συγγραφέας ως παραγωγός ο ίδιος πρωτογενούς πολιτικού λόγου, περιέχονται προτάσεις οι οποίες φωταγωγούν την αναγκαία πορεία που θα βγάλει τη χώρα από την κρίση, καθώς και το μέλλον της εξέλιξης του κόσμου της εποχής μας.

Παρότι καμία σελίδα δεν αφήνει αδιάφορο τον αναγνώστη, την κορωνίδα του ενδιαφέροντος κλέβει το κεφάλαιο «Το έθνος, ο εθνικισμός και η ολιγαρχική νεοτερικότητα». Συμπερασματικά, διαλύεται κάθε επιφύλαξη στον αναγνώστη για το ποιόν και το καθεστωτικό ύφος Φίληδων, Φλαμπουράρηδων και των υπολοίπων που δρουν ως παρέα στο Μαξίμου αφήνοντας ανέγγιχτο το σύστημα των συγκατανευσηφάγων.

Η «Συριζαία Αριστερά ως νέα Δεξιά» δεν προσφέρεται για δεξιόστροφη ανάγνωση με αντιπολιτευτικά κίνητρα. Ο Κοντογιώργης δεν το επιτρέπει. «Συχνά πυκνά τα λέει στη νύφη για να τα ακούσει η πεθερά». Και η πεθερά τα ακούει βαριά· οι δυο τους άλλωστε είναι ομόσταβλες.

Το τέλος του κόσμου

του Διονύση Σιμόπουλου, Καθημερινή, 9/10/2016

Σ​​τα τέλη Σεπτεμβρίου κατακλυστήκαμε, για άλλη μία φορά, με «πληροφορίες» για το «Μαύρο Φεγγάρι» και το επερχόμενο (για πολλοστή φορά τα τελευταία χρόνια) «τέλος του κόσμου»! Ήταν κι αυτό ένα από τα πολλά μυθεύματα που κυκλοφορούν ευρέως και τα οποία ξεκινάνε, όντως, από κάποιο πραγματικό γεγονός. Όπως είναι φυσικό, η διάδοση, η αποδοχή και η πίστη των ανθρώπων σε τέτοιου είδους παραπληροφόρηση έχουν γίνει αντικείμενο μελέτης από πολλούς κοινωνιολόγους και ψυχολόγους, οι οποίοι έχουν δημοσιεύσει εμπεριστατωμένες εξηγήσεις του φαινομένου. Κι όμως αυτού του είδους τα παραμύθια δεν έχουν τέλος. Ιδιαίτερα τα τελευταία μερικά χρόνια, με τη βοήθεια του Διαδικτύου και των μηνυμάτων του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, η διάδοσή τους έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις.

Ακόμη και στον αιώνα όπου ζούμε, τον αιώνα της λογικής, της επιστήμης και της αναπτυγμένης τεχνολογίας, πολλές φορές οι κινδυνολόγοι και οι «προφήτες» της συντέλειας του κόσμου κατορθώνουν να τρομοκρατούν αδικαιολόγητα τον κόσμο σπέρνοντας τις ψεύτικες δεισιδαίμονες προκαταλήψεις τους. Η Ιστορία, άλλωστε, έχει να μας επιδείξει χιλιάδες περιπτώσεις πανικού που προκλήθηκαν από απλά και σήμερα πλήρως κατανοητά αστρονομικά φαινόμενα. Εκλείψεις Ηλίου, εμφάνιση λαμπρών κομητών, θεαματικές αλλά ακίνδυνες βροχές διαττόντων έγιναν στο παρελθόν αιτία για τη διασπορά τρομακτικών προφητειών και ασύδοτης κινδυνολογίας. Μιας τελείως αδικαιολόγητης κινδυνολογίας που πολλές φορές είχε ως αποτέλεσμα ανυπολόγιστες κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις, που μερικές φορές οδήγησαν πολλά άτομα στην αυτοκτονία και τον θάνατο, όπως έγινε στη διάρκεια της έκλειψης του 840, όταν ο αυτοκράτορας Λουδοβίκος της Βαυαρίας και γιος του Καρλομάγνου πέθανε από τον φόβο του, με αποτέλεσμα οι τρεις γιοι του να πολεμήσουν μεταξύ τους διαχωρίζοντας τελικά την αυτοκρατορία σε τρία τμήματα που αποτελούν σήμερα τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία!

Ακόμη πιο πρόσφατα, τον Μάιο του 1910, η εμφάνιση του πασίγνωστου κομήτη του Χάλεϊ αναστάτωσε, παρά τις διαβεβαιώσεις των αστρονόμων της εποχής, ολόκληρη την ανθρωπότητα. Εκατομμύρια άνθρωποι ξενύχτησαν στους δρόμους και στις πλατείες περιμένοντας το... μοιραίο, που τελικά δεν συνέβη. Ενώ ακόμη και στη δική μας εποχή, το 1962, ένα νέο κύμα πανικού κατέλαβε την ανθρωπότητα όταν Ινδοί αστρολόγοι είχαν «προβλέψει» τη συντέλεια του κόσμου λόγω ενός συνδυασμού της θέσης των πλανητών και μιας ολικής έκλειψης του Ηλίου. Έτσι στην Ινδία χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν για να εξαγνιστούν. Στην Αγγλία μερικοί κατέφυγαν στους λόφους για να ζητήσουν βοήθεια από τους φίλους τους στον Άρη και την Αφροδίτη, ενώ στην Αριζόνα τα μέλη μιας θρησκευτικής αίρεσης κατέφυγαν σ’ ένα μικρό χωριό που, όπως πίστευαν, θα ήταν το μοναδικό που θα γλίτωνε από την καταστροφή. Όταν, επιτέλους, έφθασε η αναμενόμενη ημέρα της καταστροφής, στις 4 Φεβρουαρίου 1962, τίποτε το ασυνήθιστο δεν συνέβη.

Θα περίμενε, λοιπόν, κανείς ότι οι διάφορες αυτόκλητες Κασσάνδρες θα είχαν μάθει το μάθημά τους. Κι όμως το 1982 ξαναχτύπησαν και πάλι με νέες «προφητείες» για το τέλος του κόσμου και νέες καταστροφές που θα συνέβαιναν επειδή οι πλανήτες θα ευθυγραμμίζονταν στην ίδια πλευρά του Ηλίου στις 10 Μαρτίου. Τα διάφορα ειδησεογραφικά πρακτορεία μετέδωσαν τις «πληροφορίες» αυτές και χιλιάδες εφημερίδες σ’ όλο τον κόσμο τις δημοσίευσαν στην πρώτη σελίδα τους. Αυτό ήταν! Αστρολόγοι, θρησκομανείς και κάθε είδους προφήτες και κινδυνολόγοι είχαν την τιμητική τους. Και τι δεν προβλέφθηκε: λοιμοί, σεισμοί, καταποντισμοί, και δεκάδες άλλες βιβλικές καταστροφές. Παρά τις επανειλημμένες επίσημες και υπεύθυνες διαβεβαιώσεις των ειδικών επιστημόνων, δεν ήσαν και λίγοι εκείνοι που καρδιολαχτάρησαν. Τελικά, όπως ήταν φυσικό, δεν έγινε τίποτα.

Καθώς, λοιπόν, πλησίαζε το περίφημο έτος 2000, τα πράγματα έγιναν ακόμη χειρότερα. Ιδιαίτερα μάλιστα επειδή πολλοί ήταν αυτοί που, λανθασμένα, θεώρησαν το έτος 2000 ως την απαρχή ενός νέου αιώνα. Όσο μάλιστα πλησιάζαμε στην περίφημη αυτή ημερομηνία, οι μύθοι και οι παραξενιές που ακούγονταν όλο και πλήθαιναν. Και τι δεν είχαμε ακούσει για το περίφημο εκείνο ορόσημο! Από τους κάθε είδους εσχατολογικούς αφορισμούς μέχρι την έλευση εξωγήινων «από μηχανής θεών»! Κι όλα αυτά δεν ήσαν τίποτε μπροστά στις καταστροφές που «προμηνύονταν» από το ημερολόγιο των Μάγια, ενός πολιτισμού της Κεντρικής Αμερικής που άνθησε πριν από 1.500 περίπου χρόνια! Οι καταστροφολογικές εκείνες «προφητείες» διατείνονται ότι το τέλος του κόσμου θα ερχόταν την 21η Δεκεμβρίου 2012, στη διάρκεια της οποίας θα συνέβαιναν «πράγματα και θαύματα».

Αλλά ούτε και τότε, φυσικά, έγινε τίποτε. Καμιά καταστροφή δεν συνέβη και όλοι ζούνε όπως πρώτα και ελπίζουν στο καλύτερο, αφού εμφανώς το τέλος του κόσμου είχε αναβληθεί για μία ακόμη φορά! Κάτι που μου θυμίζει ένα ευτράπελο που συνέβη στη Γαλλία τον Αύγουστο του 1560. Η αναμονή μιας ολικής έκλειψης του Ηλίου πανικόβαλε τους κατοίκους ενός χωριού σε τέτοιο βαθμό, ώστε τσακώνονταν για το ποιος θα εξομολογηθεί πρώτος. Για να ηρεμήσει, λοιπόν, τα πνεύματα, ο ιερέας ανακοίνωσε ότι «η έκλειψη αναβάλλεται για δύο εβδομάδες», έτσι ώστε όλοι οι πιστοί να προφθάσουν να εξομολογηθούν!

Είναι, πάντως, βέβαιο ότι κάποια στιγμή, σε πέντε δισεκατομμύρια χρόνια, θα φθάσει πράγματι το τέλος της Γης μας, αλλά να είστε βέβαιοι ότι το τέλος αυτό θα έλθει με τρόπο που ούτε καν φαντάζονται οι διάφοροι ψευδοπροφήτες και αστρολόγοι της εποχής μας.

Από τη 14η Ιουλίου στη λαιμητόμο

Βιβλία, βιβλία 

Ένας σημαντικός αμερικανός ιστορικός προτείνει μια επανερμηνεία των αιτίων της διολίσθησης της Γαλλικής Επανάστασης στο καθεστώς της Τρομοκρατίας

του Μάρκου Καρασαρίνη, ΒΗΜΑ, 2/10/2016

Timothy Tackett

The Coming of the Terror in the French Revolution

εκδ. Harvard University Press, 2015, 

σελ. 480, τιμή 25 στερλίνες

Η πορεία από το καλοκαίρι του 1789 στο καλοκαίρι του 1793, από τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη στο Επαναστατικό Δικαστήριο, από τη Δημοκρατία της Τρίτης Τάξης στη Δημοκρατία των Ορεινών, αποτελεί το κυριότερο ίσως πρόβλημα της ιστοριογραφίας της Γαλλικής Επανάστασης. Η ριζοσπαστική τροπή που οδηγεί από τη Συντακτική Συνέλευση στο καθεστώς της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας είναι αυτή που έχει εγείρει τα σημαντικότερα ερωτήματα για τη φύση της Επανάστασης αλλά και για το ίδιο το επαναστατικό φαινόμενο συνολικά. Για τον Φρανσουά Φιρέ, για παράδειγμα, η συγκεκριμένη εξέλιξη  καταδεικνύει την αυτονομία του πολιτικού στοιχείου, την εξάρτηση από τη «βραχεία διάρκεια»: πρόκειται για την περίφημη «ολίσθηση» (dérapage) από τη φιλελεύθερη στην ανελεύθερη επανάσταση, από το κράτος του νόμου στην επικράτεια της βίας. Αντίθετα, η μαρξιστική ερμηνεία σημαντικών Γάλλων ιστορικών, όπως οι Αλμπέρ Ματιέ και Ζορζ Λεφέβρ, έβλεπε στο 1789 την απόληξη μιας κατεξοχήν «μακράς διάρκειας», της εξόδου από τον φεουδαλισμό, της κατίσχυσης της αστικής τάξης και της ιδεολογίας της. Και οι δύο κατηγορίες εξηγήσεων είναι περιοριστικές, ισχυρίζεται ο Τίμοθι Τάκετ, προτείνοντας στο «The Coming of the Terror in the French Revolution» μια καινοτόμο προσέγγιση εδρασμένη αυτή τη φορά στη «μεσαία διάρκεια» του Φερνάν Μπροντέλ.

Προσεγγίζοντας τη Γαλλική Επανάσταση ως ρήξη, ο Τάκετ υπενθυμίζει την απουσία σεναρίου στην εξέλιξή της: παρά τα δάνεια και τις εμπνεύσεις του παρελθόντος, πρόκειται για μια εντελώς νέα σύλληψη της πολιτικής και της κοινωνίας. Ο ιστορικός μιας τέτοιας «στιγμής» οφείλει να δώσει βάρος στη σημασία της δυναμικής της επαναστατικής διαδικασίας και να αποφύγει να αποδώσει το σύνολο των ατομικών ή συλλογικών επιλογών σε ορθολογικά κριτήρια. Με την επιτάχυνση της ιστορίας οι νοοτροπίες μεγιστοποιούν τη δράση του συναισθήματος: «τα συναισθήματα διαμεσολαβούνται από πολιτισμικούς κανόνες και προσδοκίες και τροποποιούνται στην πορεία του χρόνου μέσω της στενής αλληλεπίδρασης μεταξύ ατόμων μιας κοινότητας συναισθημάτων».

Εξ ου και ο Τάκετ εισηγείται μια στοχευμένη ιστορία των συναισθημάτων της Γαλλικής Επανάστασης - με προεξάρχον αυτό του φόβου. Είναι ο επίμονος φόβος της εισβολής, ο φόβος του χάους και της αναρχίας, ο φόβος της εκδίκησης, πάνω και πέρα από όλα ο φόβος της συνωμοσίας που τίθενται στο επίκεντρο των εκδηλώσεων της επαναστατικής βίας. Παράλληλα, παρόμοια συλλογικά συναισθήματα συνιστούν «αναπόσπαστο μέρος του φαινομένου της φήμης» - ιδιαίτερα όταν πρόκειται για την κοινωνία των λαϊκών στρωμάτων του Παρισιού, μεγάλο τμήμα της οποίας είναι λειτουργικά αναλφάβητο και μετέχει κυρίως μιας προφορικής κουλτούρας. Μέσα από τις πηγές του Τάκετ, ημερολόγια, αρθρογραφία στις εφημερίδες και καθημερινή αλληλογραφία συγκεκριμένων προσώπων από το Παρίσι και την επαρχία, τεκμαίρεται μια διαρκής ανατροφοδότηση φημών και συναισθημάτων, διαδόσεων και φόβου: ο Νικολά Ριό, μικροεκδότης και βιβλιοπώλης, η Ροζαλί Ζιλιέν, σύζυγος βουλευτή των Ορεινών, ο Ζιλμπέρ Ρομ, καθηγητής Μαθηματικών, και δεκάδες άλλοι σχολιαστές καταδεικνύουν τις ταλαντώσεις της κοινής γνώμης και τις αλληλεπιδράσεις τους με το επαναστατικό εκκρεμές. Μελετώντας προσεκτικά τους μηχανισμούς αυτούς μπορεί κανείς να βρεθεί πλησιέστερα στην κατανόηση του γιατί «οι εμπνευστές της Τρομοκρατίας ένιωθαν οι ίδιοι τρομοκρατημένοι».

Οι ρηγματώσεις της Επανάστασης συμβάλλουν εξαρχής σε αυτό το κλίμα αβεβαιότητας. Η Τρίτη Τάξη διακρίνει τον εαυτό της από μια αριστοκρατία της οποίας η αυτοεικόνα συγκροτείται στη βάση της υποτιθέμενης υπεροχής μιας κληρονομικά βιολογικής ανώτερης φυλής, αλλά και από τα λαϊκά στρώματα των οποίων οι πολιτισμικοί κώδικες ενσωματώνουν την άσκηση της βίας. Όρος κοινωνικής κατηγοριοποίησης αρχικά, δηλωτικός έπειτα όλων των μαχητικών ριζοσπαστών που ταυτίζονταν με τον «λαό», οι «αβράκωτοι» θα οριστούν σε αντιπαράθεση με τους «αστούς» και την «αριστοκρατία». Νέα κέντρα πολιτικής νομιμοποίησης, όπως η Εθνοσυνέλευση και η Κομμούνα με τα τοπικά της τμήματα και πολιτοφυλακές, θα αντιπαρατεθούν αρχικά στη μοναρχία για να έρθουν με τη σειρά τους αντιμέτωπες αργότερα εκφράζοντας διαφορετικές έννοιες εκπροσώπησης και κυριαρχίας. Εντός τους θα διαμορφωθούν ιδεολογικές  συσσωματώσεις που θα θραύσουν το «πατριωτικό» μέτωπο του 1789 σε παρατάξεις, κόμματα, φατρίες: Δεξιά και Αριστερά, Φεγιάν, Γιρονδίνοι, Ιακωβίνοι, Ορεινοί, Εμπερτιστές, «Enragés». Σταδιακά, ορισμένες επαρχίες θα αποστασιοποιηθούν από την πρωτεύουσα και η εξέγερση της Βανδέας θα εδραιώσει το χάσμα μεταξύ «νομιμοφρόνων» και «εσωτερικών εχθρών».

Η εκτέλεση του Ροβεσπιέρου στην γκιλοτίνα στις 28 Ιουλίου 1794 σε γκραβούρα της εποχής

Στοιχεία που δυνητικά προοιωνίζονται την περίοδο της Τρομοκρατίας ανιχνεύονται ήδη από τις απαρχές της Επανάστασης. Ο Τάκετ μνημονεύει την «Επιτροπή Ερευνών», η οποία συγκροτείται στις 28 Ιουλίου 1789 με αντικείμενο τη διερεύνηση των πολυπληθών καταγγελιών ατόμων και πράξεων. Η εκτέλεση του Λουδοβίκου ΙΣΤ', ο πόλεμος με τις αντεπαναστατικές ευρωπαϊκές δυνάμεις και η στρατιωτική κατάρρευση του καλοκαιριού του 1793, η διαφαινόμενη επισιτιστική κρίση και η θεμελιώδης ανασφάλεια μιας διαιρεμένης κοινωνίας θα οδηγήσουν στη θέσπιση του θεσμικού πλαισίου της Τρομοκρατίας. Κυρίως, όμως, γράφει ο Τάκετ, θα νομιμοποιήσουν τη νοοτροπία της: την εξόντωση των αντιπάλων ως βέλτιστου μέτρου σε περιστάσεις υπαρξιακού κινδύνου της Επανάστασης. Δεν πρόκειται για πρωτοβουλία εξαρτημένη από πρόσωπα - ο Ροβεσπιέρος εδώ δεν είναι ο δικτάτορας-ενορχηστρωτής μιας πρόβας ολοκληρωτισμού. Για να αντιληφθούμε την πολυσθένεια των παραγόντων αρκεί να δούμε την περιγραφή των γεγονότων της 5ης Σεπτεμβρίου 1793, όταν η Συμβατική Συνέλευση πολιορκείται από το πλήθος που εισβάλλει ως την αίθουσα συνεδριάσεων της Επιτροπής Κοινής Σωτηρίας. Στη συγκυρία της παράδοσης της Τουλόν στους Άγγλους από την αντεπαναστατική πλειοψηφία του πληθυσμού, το αίτημα είναι η απηνής καταδίωξη των «υπόπτων». Τα μέλη της Επιτροπής διαφωνούν, ωστόσο η τελική κατάληξη ταραγμένου κλίματος, φημολογίας και φόβου θα είναι η ψήφιση λίγες μέρες αργότερα του δρακόντειου «νόμου περί υπόπτων» που θα επιτρέψει τις αθρόες συλλήψεις και τις μαζικές εκτελέσεις της «Μεγάλης Τρομοκρατίας» την άνοιξη του 1794.

Για να καταστεί κανείς οπαδός της Τρομοκρατίας, συμπεραίνει ο Τίμοθι Τάκετ, δεν αρκεί «η κουλτούρα του Παλαιού Καθεστώτος, η επιρροή μερικών ατόμων, ή οι περιστάσεις», όπως και για την επικράτηση της μισαλλοδοξίας στη διάρκειά της δεν ευθύνεται «κάποια ρητορική παγίδα του λόγου του Διαφωτισμού, η επιρροή του Ρουσό ή μια αφηρημένη αναφορά στην "αρετή"». Η ποιότητα του έργου του Τάκετ προκύπτει από το αίτημα αναστοχασμού της επαναστατικής διαδικασίας, της μη γραμμικής εξέλιξης και των αντινομιών της, εγγενών και επίκτητων. Γιατί, καταλήγει, η «τραγική εσωτερική λογική της [...] είναι ίσως εγγεγραμμένη στο ίδιο το φαινόμενο της επανάστασης».