ΔΝΤ: Η Ελλάδα είναι πλέον μια «μη βιώσιμη» χώρα

του Βασίλη Γεώργα, Liberal, 24/9/2016

Η Ελλάδα δεν θεωρείται σήμερα μόνο «αποτυχημένο κράτος (failed state) αλλά όπως προκύπτει από την έκθεση συμπερασμάτων του ΔΝΤ που ανακοινώθηκε χθες, αποτελεί πλέον μια «μη βιώσιμη χώρα».

Η πιο πνιγηρή εκτίμηση του Ταμείου που έρχεται να ενισχύσει την παραπάνω διαπίστωση είναι ότι η ανεργία στην Ελλάδα δεν πρόκειται να πέσει σε μονοψήφιο ποσοστό πριν τα μέσα του αιώνα αν δεν γίνουν νέες παρεμβάσεις…

Στην έκθεση του το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο υποστηρίζει ούτε λίγο ούτε πολύ η χώρα δεν έχει βιώσιμο χρέος και πρωτογενή πλεονάσματα, δεν έχει βιώσιμο ασφαλιστικό, δεν έχει βιώσιμο κοινωνικό κράτος, δεν έχει βιώσιμο δημόσιο τομέα, δεν έχει βιώσιμο φορολογικό σύστημα και δεν διαθέτει ούτε βιώσιμες τράπεζες.

Μετά από επτά χρόνια σκληρών δημοσιονομικών περικοπών και ενώ σε 23 μήνες υποτίθεται πως βγαίνουμε από τα μνημόνια, το ΔΝΤ μας λέει με λίγα λόγια πως το κοντέρ έχει κολλήσει, πρέπει να μηδενίσει και η ιστορία να ξεκινήσει από την αρχή με ένα νέο μνημόνιο μεταρρυθμίσεων, εκτεταμένων αναπροσαρμογών στη φορολογία και επίπονων περικοπών στις συντάξεις.

Μια προς μία οι επισημάνσεις του ΔΝΤ προβάλλονται ως σύνοψη της «Βίβλου» των νέων δύσκολων αποφάσεων και επώδυνων μέτρων που κατά την άποψη του ΔΝΤ, πρέπει όλες οι πλευρές να αποδεχτούν και να εφαρμόσουν, ώστε η Ελλάδα να θέσει τις βάσεις για να ξαναγίνει μια «κανονική χώρα» στο μέλλον.

Η ελληνική κυβέρνηση ανήσυχη ότι το ΔΝΤ της καταστρέφει το success story στο οποίο προσπαθεί να επενδύσει, διαμήνυσε χθες ότι δεν πρόκειται να δεχθεί άλλες αλλαγές στο ασφαλιστικό και στους φόρους, παρά μόνο στα εργασιακά όπως προβλέπεται στη δεύτερη αξιολόγηση. Το μόνο εμφανές πεδίο συμφωνίας με το ΔΝΤ ήταν στην κοινή θέση για την ανάγκη μεγάλης απομείωσης του χρέους.

Όμως, η επίμονη πίεση του ΔΝΤ για παρεμβάσεις στους ευαίσθητους» τομείς των συντάξεων και των φόρων, δείχνει ότι τα πράγματα περιπλέκονται πολύ και η υποστήριξη στο αίτημα μιας μεγάλης διευθέτησης του χρέους, δεν παρέχεται «δωρεάν».

Από τη σταχυολόγηση των διαπιστώσεων και των προτάσεων του ΔΝΤ προκύπτει ότι:

*  Στο μέτωπο του ασφαλιστικού η κερκόπορτα για νέα μεγάλη μείωση των σημερινών συντάξεων έχει ήδη ανοίξει και το ερώτημα είναι ποιος και πότε θα κληθεί να την υλοποιήσει. Η εισήγηση του ΔΝΤ είναι σαφής ότι για να συνεχίσει το κράτος να δίνει συντάξεις και να επέλθει δικαιοσύνη μεταξύ παλαιών και νέων ασφαλισμένων, πρέπει να γίνουν εκτεταμένες περικοπές τις σημερινές συντάξεις. Η μεταρρύθμιση Κατρούγκαλου –υποστηρίζει- δεν αρκεί για να καταστήσει βιώσιμο το σύστημα καθώς το έλλειμμα του συνταξιοδοτικού παραμένει στο 10% του ΑΕΠ έναντι 2,5% στην Ευρώπη, και απαιτείται μείωση που θα επέλθει μέσα από το ξεπάγωμα των υφιστάμενων παροχών και επί της ουσίας μέσα από την κατάργηση του θεσμού της «προσωπικής διαφοράς».

 *  Στο φορολογικό εισηγείται την τακτική «καρότο και μαστίγιο». Προτείνει την πλήρη αναδιαμόρφωση της φορολογικής πολιτικής με μείωση των υπερβολικά υψηλών φορολογικών συντελεστών και των εισφορών προκειμένου να μην επιβαρύνεται υπέρμετρα η ανάπτυξη. Παράλληλα εισηγείται  μείωση των «πολύ γενναιόδωρων φοροαπαλλαγών» στη φορολογία εισοδήματος που απολαμβάνει το 50% των μισθωτών στην Ελλάδα έναντι του 8% στην ευρωζώνη, και κατάργηση των φοροαπαλλαγών για τους πλούσιους.

 Στην πράξη το ΔΝΤ προτείνει μια βαθιά φορολογική μεταρρύθμιση όπου τα υφιστάμενα φορολογικά βάρη δεν θα μειωθούν ως σύνολο ούτε θα αυξηθούν επιπλέον, αλλά θα ανακατανεμηθούν και θα επιβαρύνουν περισσότερο τους χαμηλοεισοδηματίες και τη μεσαία τάξη. Επίσης διαφωνεί κάθετα και προτείνει να κλείσουν όλες οι πόρτες στις πρακτικές των επαναλαμβανόμενων ρυθμίσεων και διευκολύνσεων όσων έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές (π.χ πρόγραμμα 100 δόσεων κλπ) επειδή όπως λέει συνιστούν «ντε φάκτο συγχώρεση φορολογικών χρεών» και μιλά ανοιχτά για «αυτοαπασχολούμενους και πλούσιους φοροφυγάδες» που πρέπει να φορολογηθούν.

* Στα εργασιακά και την απελευθέρωση επαγγελμάτων εισηγείται να ληφθούν μέτρα για τις ομαδικές απολύσεις και τον συνδικαλισμό «με βάση τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές» και να ληφθούν δράσεις για την αύξηση της παραγωγικότητας στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέρα. Παράλληλα προειδοποιεί ότι «παρά τις κατανοητές αντιδράσεις», δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αντιστραφούν οι προηγούμενες μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και στον κατώτατο μισθό,  επειδή αυτό κατά την άποψή του θα θέσει σε κίνδυνο τα δυνητικά οφέλη για τις επενδύσεις και τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης.

Επιπλέον πιέζει για «πιο φιλόδοξες προσπάθειες» στην εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που αφορούν στην  απελευθέρωση των αγορών προϊόντων, στις ιδιωτικοποιήσεις και στο πλήρες άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων,

* Στις τράπεζες το ΔΝΤ επισημαίνει ότι η ταχεία εκκαθάριση των προβληματικών ισολογισμών από τα κόκκινα δάνεια «είναι ζωτικής σημασίας» για  και πρέπει να γίνει με κάθε κόστος, υπονοώντας ότι ενδεχομένως στο μέλλον να χρειαστεί και νέα ανακεφαλαιοποίηση. «Η εξασφάλιση επαρκούς τραπεζικού κεφαλαίου είναι μεγάλης σημασίας ώστε να επιτραπεί η γρήγορη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, ακόμη και με κάποιο κόστος», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.  

Ζητά επίσης να κοπεί ο ομφάλιος λώρος της διαπλοκής πολιτικών – τραπεζών που αναδείχθηκε το τελευταίο διάστημα ξανά με την υπόθεση της Τράπεζας Αττικής και του επιχειρηματία Καλογρίτσα.

«Οι ανησυχίες που σχετίζονται   με την μακρά παράδοση των στενών σχέσεων μεταξύ τραπεζών, κράτους και ισχυρών συμφερόντων, δημιουργούν αναποτελεσματική κατανομή πόρων σε πρόσωπα που είναι καλά διασυνδεδεμένα αλλά μη παραγωγικά» σημειώνει στην έκθεση. Και καλεί την κυβέρνηση  «να επανεξετάσει τα πρόσφατα νομοθετικά μέτρα για την ενίσχυση της διακυβέρνησης αποκόπτοντας τους δεσμούς μεταξύ τραπεζών και του πολιτικού συστήματος σε συστημικές και μη συστημικές τράπεζες».

Απορρίπτει δε την πρόταση της κυβέρνησης για τη δημιουργία δημόσιων αναπτυξιακών τραπεζών επισημαίνοντας ότι «αυτό μπορεί να οδηγήσει στην αναποτελεσματική κατανομή πόρων και τελικά σε υψηλό κόστος για τους φορολογούμενους».

* Το κοινωνικό κράτος και οι μεγάλες ανάγκες υποστήριξης των πιο αδύναμων ομάδων, χρησιμοποιείται ως πολιορκητικός κριός από το ΔΝΤ για να εκπορθήσει το κάστρο του συνταξιοδοτικού συστήματος. Το ΔΝΤ υπονοεί πως το σύστημα κοινωνικής αλληλεγγύης δεν μπορεί να λειτουργήσει αποδοτικά επειδή οι δαπάνες του δημοσίου κατευθύνονται στην αποπληρωμή «δυσβάσταχτα υψηλών συντάξεων». Το αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής σύμφωνα με το ΔΝΤ είναι ότι στην πράξη δεν περισσεύουν χρήματα για να υποστηριχθούν οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες και οι άνεργοι. Εμμέσως λέει επίσης ότι δεν υπάρχουν άλλα περιθώρια για περικοπές δαπανών στον υπόλοιπο δημόσιο τομέα ο οποίος υπολειτουργεί, ενώ εντύπωση προκαλεί η επίκληση παραδειγμάτων όπως η έλλειψη «συρίγγων στα νοσοκομεία» και «τα ακινητοποιημένα δημόσια λεωφορεία λόγω έλλειψης ανταλλακτικών», τα οποία χρησιμοποιεί για να επιχειρηματολογήσει υπέρ μιας νέας αλλαγής στο ασφαλιστικό με περικοπές στις συντάξεις.

«Είναι ουσιαστικής σημασίας να υπάρξει μεσοπρόθεσμα μια δημοσιονομικά ουδέτερη εξισορρόπηση πολιτικών με χαμηλότερες συντάξεις και με μια πιο δίκαιη κατανομή του φορολογικού βάρους, ώστε ο δημόσιο τομέας να μπορέσει να παράσχει επαρκείς υπηρεσίες και κοινωνική βοήθεια σε ευάλωτες ομάδες, με την παράλληλη δημιουργία των συνθηκών για επενδύσεις και ανάπτυξη» αναφέρεται στην έκθεση του ΔΝΤ.

Στήριξη για χρέος – προσφυγικό με ανταλλάγματα

* Για το χρέος η άποψη που καταθέτει το ΔΝΤ, απαλλαγμένο από τα βαρίδια της πρότερης συμμετοχής του στο ελληνικό πρόγραμμα ως χρηματοδότης, είναι πιο ξεκάθαρη από ποτέ, όπως επίσης και η στήριξη που παρέχει στην κυβέρνηση με την δημοσιοποίηση της άποψής ότι η Ελλάδα πρέπει να υποστηριχθεί οικονομικά από τους εταίρους της μέσω της μείωσης του χρέους, για να αντιμετωπίσει την προσφυγική και ανθρωπιστική κρίση.

Η επισήμανση της έκθεσης είναι ότι για να αποκατασταθεί η βιωσιμότητα, χρειάζεται πολύ μεγαλύτερη ελάφρυνση του χρέους από αυτή που εξετάζεται σήμερα (από τον ESM) και θα πρέπει παράλληλα να στηρίζεται σε ρεαλιστικές παραδοχές για τη δυνατότητα της χώρας να πετύχει βιώσιμα πρωτογενή πλεονάσματα και μακροπρόθεσμη ανάπτυξη. «Οι τρέχοντες στόχοι των Αρχών παραμένουν μη ρεαλιστικοί γιατί υποθέτουν ότι η Ελλάδα θα πετύχει και θα διατηρήσει πρωτογενή πλεονάσματα της τάξης του 3½ τοις εκατό του ΑΕΠ για πολλές δεκαετίες -παρά τα διψήφια ποσοστά ανεργίας μέχρι τα μέσα του αιώνα», επισημαίνεται χαρακτηριστικά στην έκθεση.

Με λίγα λόγια το ΔΝΤ στο παραπέντε πριν την εξειδίκευση των προτάσεων του ESM και λίγο πριν καταρτίσει τη δική του έκθεση βιωσιμότητας, προσφέρει στήριξη στην κυβέρνηση, αλλά παράλληλα αφήνει να εννοηθεί πως θα είναι αδύνατο να  συμμετάσχει στο πρόγραμμα αν οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα δεν μειωθούν δραστικά και τα μέτρα για το χρέος δεν οδηγήσουν σε μεγάλη μείωση.

Πολύ μακρινός «ξάδελφος» της Γης

του Σάκη Ιωαννίδη, Καθημερινή, 18/9/2016

Τα 30 χρόνια που μεσολαβούν από το «Σταρ Τρεκ» και την «Οργή του Καν» μέχρι το «Interstellar» του Κρίστοφερ Νόλαν δεν είναι τίποτα μπροστά στις χιλιάδες χρόνια που θα χρειαζόμασταν για να πάμε ένα ταξίδι στον νέο «ξάδελφο» της Γης, τον «Εγγύτατο Κενταύρου β΄» (Proxima Centauri b). Ο εξωπλανήτης –με το όχι και τόσο ελκυστικό όνομα– ανακαλύφθηκε με τα ισχυρά επίγεια τηλεσκόπια του Νότιου Ευρωπαϊκού Αστεροσκοπείου (ESO) και έχει ενθουσιάσει τους επιστήμονες διότι βρίσκεται εντός της λεγόμενης «κατοικήσιμης ζώνης». Αυτό σημαίνει ότι είναι και κατοικήσιμος;

Εικαστική απεικόνιση της επιφάνειας του «Εγγύτατου Κενταύρου β΄» που ανακαλύφθηκε στο πλαίσιο του επιστημονικού προγράμματος Pale Red Dot.

«Το βασικό στοιχείο για να είναι (ένας πλανήτης) δυνητικά κατοικήσιμος είναι εάν το νερό σε υγρή μορφή θα μπορούσε να υπάρξει στην επιφάνεια του πλανήτη», σημειώνει στην «Κ» ο αστρονόμος και προϊστάμενος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Εξωστρέφειας τoυ ESO, Λαρς Λίντμπεργκ Κρίστενσεν. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, οι επιστήμονες πρέπει να διαπιστώσουν εάν ο πλανήτης έχει καταφέρει να διατηρήσει νερό και αέρια παρά τη ραδιενέργεια και την κοσμική ακτινοβολία που δέχεται. Οπως επισημαίνει ο αστρονόμος του ESO, είναι πιθανό ο εξωπλανήτης να έχασε μεγάλη ποσότητα νερού ίση με έναν ωκεανό μέσα στα πρώτα 100 έως 200 εκατομμύρια χρόνια από τη δημιουργία του εξαιτίας της ισχυρής ακτινοβολίας.

«Δεν είμαστε σίγουροι για το τι συνέβη μετά. Μπορεί να κατέληξε ένας “στεγνός” πλανήτης χωρίς ατμόσφαιρα ή να διατήρησε ένα μέρος της ατμόσφαιράς του και νερό σε υγρή μορφή και να είναι φιλόξενος για τη ζωή όπως την ξέρουμε. Ολα είναι ανοιχτά», επισημαίνει και τονίζει παράλληλα ότι μέχρι τώρα οι μελέτες δεν μπορούν να αποκλείσουν το ενδεχόμενο ύπαρξης νερού στην επιφάνειά του, προωθώντας τον έτσι ως υποψήφιο κατοικήσιμο πλανήτη.

Διαστρικό ταξίδι

Αν ζούσαμε για λίγο στον πλανήτη, μέσα σε 11 ημέρες –μετρώντας με γήινα δεδομένα– θα είχε περάσει ένας χρόνος, ενώ θεωρείται σχεδόν σίγουρη η απουσία εποχών όπως τις γνωρίζουμε. Η ιδέα να αποικίσει ο άνθρωπος έναν άλλο πλανήτη δεν είναι καινούργια. Η επιστημονική φαντασία μάς έχει ταξιδέψει πολλές φορές σε άλλους, εξωτικούς πλανήτες, με όντα περισσότερο ή λιγότερο ειρηνικά αλλά με αμείωτο το πάθος για εξερεύνηση. Το «Σταρ Τρεκ» δομήθηκε πάνω στην ιδέα της εξερεύνησης νέων κόσμων και στην ταινία του 1982 «Η οργή του Καν» βλέπουμε να δημιουργείται μια νέα Γη, το λεγόμενο «terraforming» μέσω του «Genesis», μιας συσκευής που μετατρέπει σε φιλόξενο το περιβάλλον ενός αδιάφορου πλανήτη.

Πιο κοντά στην επιστημονική πραγματικότητα, το «Interstellar» διερευνά την προσπάθεια ανακάλυψης ενός νέου φιλόξενου τόπου για την επιβίωση του ανθρώπινου είδους με μια σειρά διαστρικών (interstellar) ταξιδιών. Πόσο κοντά όμως είναι ο «Εγγύτατος β΄»; Ο κ. Κρίστενσεν μας δίνει το παράδειγμα του Voyager 1: Αν υποθέταμε ότι ο μικρός διαστημικός εξερευνητής της NASA –που ταξιδεύει στα άστρα από το 1977– κατευθυνόταν προς τον νέο εξωπλανήτη θα χρειαζόταν περισσότερο από 73.000 χρόνια για να τον φτάσει. Η απόσταση του «Εγγύτατου β΄» είναι 4,2 έτη φωτός και ένα ταξίδι σαν του «Interstellar» θα ήταν μια καλή ευκαιρία εξερεύνησης.

Κάτι παρόμοιο προγραμματίζει για το 2036 και για το αστρικό σύστημα Αλφα του Κενταύρου η ιδιωτική πρωτοβουλία Breakthrough Starshot με επικεφαλής τον Ρώσο φυσικό και δισεκατομμυριούχο Γιούρι Μίλνερ και συνοδοιπόρους τον διάσημο θεωρητικό φυσικό Στίβεν Χόκινγκ και τον ιδρυτή του Facebook Μαρκ Ζούκερμπεργκ. Το σκεπτικό είναι η αποστολή περίπου 100 μικροσκοπικών διαστημοπλοίων με τεχνολογία που θα επιτρέπει να αναπτύξουν ταχύτητες περίπου στο 20% της ταχύτητας του φωτός και αν όλα πάνε καλά, θα φτάσουν στον προορισμό τους περίπου 30 χρόνια μετά την εκτόξευσή τους. Μετά τον εξωπλανήτη που ήρθε στο φως, το Breakthrough Starshot σκέφτεται να κάνει ένα flyby από τον Proxima b για μια πρώτη φωτογραφία από τον μακρινό ξάδελφο της Γης. «Μέχρι τότε θα παρατηρούμε τέτοιους πλανήτες από τηλεσκόπια στη Γη ή στο Διάστημα. Με το Ευρωπαϊκό Εξαιρετικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (E-ELT) των 39 μέτρων, που κατασκευάζεται στη Χιλή, θα μπορούμε να διερευνήσουμε περισσότερο τον Proxima b και την υποθετική ύπαρξη μιας πυκνής ατμόσφαιρας και νερού σε υγρή μορφή. Αν ισχύει αυτό, θα είναι πολύ συναρπαστικό που το κοντινότερο αστέρι στον Ηλιο μας θα φιλοξενεί τον κοντινότερο κατοικήσιμο πλανήτη», σημειώνει ο κ. Κρίστενσεν.

​​

Λεφτά υπάρχουν, Νο. 2

του Θανάση Μαυρίδη, liberal.gr, 13/9/2016

Ψάχνουν να βρουν λεφτά και δεν βρίσκουν; Λάθος! Λεφτά υπάρχουν! Ανακάλυψαν νέα δεξαμενή με ατελείωτα μετρητά. Ο λόγος για τους ελέγχους των τραπεζικών λογαριασμών των τελευταίων δεκαπέντε ετών. Έρχονται τα ραβασάκια. Ή αλλιώς, τα ληξιπρόθεσμα θα εκτοξευτούν σε απίστευτα ύψη. Μιλάμε για μία βιομηχανία δήμευσης περιουσιών. Μακάριοι όσοι πρόλαβαν να δραπετεύσουν…

Τα χρήματα που έχουν φύγει από την Ελλάδα δεν πρόκειται να επιστρέψουν, όσο το ελληνικό δημόσιο βρίσκεται σε διαρκή πόλεμο με τους ίδιους τους πολίτες του. Στο επόμενο χρονικό διάστημα θα αρχίσουν να φτάνουν τα ραβασάκια από την Εφορία με τις «φορολογικές διαφορές» των τελευταίων δεκαπέντε ετών. Ενάμισι εκατομμύρια φορολογούμενοι είναι στο στόχαστρο. Ξεχάστε τους…

Είναι μία κατάσταση που η κυβέρνηση Τσίπρα την κληρονόμησε από τις προηγούμενες κυβερνήσεις. Για την ακρίβεια ήταν ένα ακόμη έργο του υπουργού Παπακωνσταντίνου με την ευγενική χορηγία της τρόικας. Όχι δηλαδή ότι η λογική της προσμέτρησης των κινήσεων των τραπεζικών λογαριασμών στα… εισοδήματα των πολιτών και μάλιστα στα τελευταία δεκαπέντε χρόνια είναι μία μέθοδος με την οποία διαφωνούν σήμερα στην κυβέρνηση.

Μπορεί να διαφωνεί η ελληνική Δικαιοσύνη και να έχει «ρίξει» με αποφάσεις της αρκετά από τα πρόστιμα που καταλογίστηκαν με βάση την ρύθμιση Παπακωνσταντίνου, αλλά είναι σύμφωνη η τρόικα. Κι αυτό είναι αρκετό στις μέρες μας. Εξυπηρετεί, επίσης, την εικόνα των ελληνικών κυβερνήσεων στο εξωτερικό, ότι καταπολεμούν τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά. Και τέλος ικανοποιεί το αίσθημα δικαιοσύνης των Γερμανών και λοιπών Ευρωπαίων ότι τιμωρούνται οι «απατεώνες του Νότου».

Για ένα πράγμα να είστε σίγουροι! Σε όποιον άνθρωπο στον πλανήτη γη γίνει έλεγχος με τους όρους που γίνεται στους Έλληνες πολίτες θα προκύψει στο τέλος φορολογική διαφορά. Αν και πολύ αμφιβάλλουμε ότι σε άλλες κοινωνίες θα γινότανε δεκτή η αντίληψη ότι ο πολίτης θα πρέπει να αποδείξει ότι δεν είναι… ένοχος. Σε ευνοούμενες πολιτείες συνηθίζεται το κράτος να είναι εκείνο που καλείται να αποδείξει την παραβατικότητα του πολίτη…

Τι είναι αυτοί οι έλεγχοι; Παίρνουν όλες τις κινήσεις των τραπεζικών λογαριασμών, τις αθροίζουν και βγάζουν ένα αποτέλεσμα. Έπειτα παίρνουν τις φορολογικές δηλώσεις, τις αθροίζουν και βγάζουν ένα άλλο αποτέλεσμα. Αν προκύπτει διαφορά, αυτή φορολογείται, μπαίνουν και πρόσθετοι φόροι ως πρόστιμο και στο τέλος καταλήγει κανείς στο φρενοκομείο.

Με μία πρώτη ματιά η μέθοδος αυτή μοιάζει δίκαια. Αλλά δεν είναι. Πρώτον, δεν γνωρίζατε το 2000 ότι θα έπρεπε να φυλάτε παραστατικά για τις όποιες τραπεζικές συναλλαγές σας. Και δεύτερον, οι πράξεις σας εκείνη τη στιγμή ήταν απόλυτα νόμιμες. Δεν μπορεί να έρχεται έπειτα από δεκαπέντε χρόνια το ελληνικό δημόσιο και να προσπαθεί να σας γυρίσει ανάποδα για να πέσουν από τις τσέπες σας τα τελευταία κέρματα χρησιμοποιώντας διατάξεις για τη… νομιμοποίηση «μαύρου χρήματος»!

Προσπαθήστε να θυμηθείτε τι φάγατε πριν δέκα ημέρες. Κι ύστερα σε ποιους δώσατε χρήματα πριν δέκα μήνες. Για πριν δεκαπέντε χρόνια συζητάμε;

Οι πρακτικές αυτές δημιουργούν ένα μεγάλο ρήγμα στις σχέσεις των πολιτών με το κράτος, το οποίο και δύσκολα θα γεφυρωθεί. Ότι υπάρχει φοροδιαφυγή στην Ελλάδα είναι προφανές. Όπως υπάρχει και στη Γερμανία. Αλλά οι μεγάλοι φοροφυγάδες γνωρίζουν πώς να προφυλαχτούν. Και τα λεφτά τους είναι σε τραπεζικούς παραδείσους σε όλο τον κόσμο.

Και η Δικαιοσύνη; Δεν μπορεί να σας προστατεύσει από την αυθαιρεσία των κρατικών οργάνων; Ναι, εφόσον πληρώσετε το μισό πρόστιμο από αυτό που σας έχει καταλογιστεί. Αν πιστεύουν ότι υπό αυτές τις συνθήκες θα γίνει μία επένδυση σε αυτήν τη χώρα, παραλογίζονται. Εντελώς…

Δεν πεθαίνει με τίποτε

του Στέφανου Κασιμάτη, Καθημερινή, 7/9/2016

Είναι το είδος του συμβάντος που ανήκει στην κατηγορία «μόνο στην Ελλάδα». Οι υπάλληλοι της ΤΡΑΙΝΟΣΕ, διαβάζω στο ρεπορτάζ της Αλ. Κασσίμη στη χθεσινή «Κ», έχουν έλθει σε συμφωνία με την εργοδοσία για την υπογραφή συλλογικής σύμβασης. Αποδέχθηκαν μάλιστα και ένα επιπλέον ποσό, που θα τους δοθεί ως δώρο από πλευράς των νέων ιδιοκτητών της ΤΡΑΙΝΟΣΕ. Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθούν να είναι αντίθετοι στην ιδιωτικοποίηση που ήδη έγινε! Πώς γίνεται αυτό;

Να σας πω αμέσως πώς. Οι εργαζόμενοι θέλουν να πάρουν τα παραπάνω χρήματα – ποιος δεν θα τα έπαιρνε, εφόσον η άλλη πλευρά τα προσφέρει με τη θέλησή της; Αυτό που δεν θέλουν είναι η παραπάνω δουλειά και, γενικώς, το ξεβόλεμα που φέρνει η προοπτική ότι η ΤΡΑΙΝΟΣΕ θα λειτουργεί στο μέλλον ως ιδιωτική εταιρεία και όχι ως μηχανισμός που μεριμνά αποκλειστικά για την ευημερία όσων εργάζονται σε αυτόν. Σε κάθε φυσιολογικό άνθρωπο αυτός ο διακανονισμός φαίνεται παράλογος, επειδή για τον φυσιολογικό άνθρωπο η εργασία κάπως συνδέεται με την παραγωγικότητα. Αντιθέτως, για τον δημοκρατικό πολίτη που ανέθρεψε η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης από το 1981 και ύστερα (Υπαρκτός Ελληνισμός), οι δύο αυτές έννοιες δεν σχετίζονται. Πρόοδος σε ατομικό επίπεδο είναι, πολύ απλά, να κερδίζεις περισσότερα και να εργάζεσαι λιγότερο.

Αυτή η αντίληψη είναι διάχυτη και εδραία ανά τη δημόσια διοίκηση και ουδέποτε αντιμετώπισε σοβαρή πρόκληση μέχρι το 2009. Το μαρτυρούν η διόγκωση του αριθμού των υπαλλήλων του Δημοσίου, καθώς και η παντοδυναμία του συνδικαλιστικού κινήματος στο Δημόσιο: οι συνδικαλιστές πάντα διεκδικούσαν αυξήσεις σε μισθούς, αλλά και προσλήψεις, οι δε κυβερνήσεις κατά κανόνα ικανοποιούσαν τα αιτήματά τους. Η πολιτική και ιδεολογική κάλυψη αυτής της αντίληψης ήταν πάντα δευτερεύουσας σημασίας. Το έδειχνε η απόλυτη ταύτιση της γλώσσας στις ανακοινώσεις δεξιών και αριστερών οργανώσεων. Το έδειξε, επίσης, η ευκολία με την οποία ψηφοφόροι και συνδικαλιστές της Δεξιάς μετακόμισαν στην Αριστερά προκειμένου να περισώσουν τα προνόμιά τους.

Τουλάχιστον μια γενιά Ελλήνων ανατράφηκε μέσα σε αυτό το κλίμα και απέκτησε την ανάλογη νοοτροπία, εδραιωμένη μάλιστα με τις «αιώνιες αλήθειες» της Αριστεράς, που παρείχαν ανέκαθεν ένα αξιοπρεπές άλλοθι για κάθε προσωπική μικροπρέπεια. Φυσικό είναι, λοιπόν, οι εργαζόμενοι στην ΤΡΑΙΝΟΣΕ να θέλουν μόνο τα λεφτά και όχι τη δουλειά. Δεν είναι οι μόνοι· όλος αυτός ο κόσμος που η ευημερία του εξαρτάται από το κράτος έχει παραμερίσει τις επιφανειακές διαφορές και έχουν ενωθεί στον κοινό αγώνα εναντίον των δυνάμεων εκείνων (Ευρώπη, μνημόνιο κ.λπ.) που απειλούν την τάξη των πραγμάτων όπως την ήξεραν και τους βόλευε. Πολιτικά, η συμμαχία των κρατικοδίαιτων περιλαμβάνει στις τάξεις της εκπροσώπους σχεδόν όλου του φάσματος: από τη ριζοσπαστική Αριστερά μέχρι τη γαλάζια πασοκαρία, είτε αυτή αποσχίσθηκε (ΑΝΕΛ) είτε στεγάζεται ακόμη στη Ν.Δ. και ελπίζει σε καλύτερες μέρες. Πρόκειται για μια συμμαχία κρατικοδίαιτων συμφερόντων, μικρών και μεγάλων.

Οταν το βλέπω αυτό –και τώρα πια, έπειτα από έξι χρόνια αντιμνημονιακής αντίστασης, θαρρώ το βλέπει ο καθένας– θαυμάζω πόσο λίγο διαφέρει η Ελλάδα του 2016 από την Ελλάδα του 19ου αιώνα και των αρχών του 20ού, τουλάχιστον ως προς τα μεγάλα ζητήματα που εξακολουθούν να τη διχάζουν. Καταλαβαίνω, επίσης, γιατί σχεδόν η κάθε γραμμή του Ροΐδη, στα δημοσιογραφικά κείμενά του, στέκει απολύτως μέσα στην πραγματικότητα που μας περιβάλλει.

Βασική αιτία της πολύμορφης κρίσης που αντιμετώπισε η Ελλάδα περί τα τέλη του 19ου αιώνα ήταν το τεράστιο κράτος και οι κοινωνικές και επαγγελματικές τάξεις που ζούσαν από τον προϋπολογισμό του. Αυτό το κράτος και η κρατικοδίαιτη νοοτροπία που καλλιεργεί στην κοινωνία είναι ο στόχος της κριτικής του Ροΐδη. Είναι επίσης η στενή σχέση της πολιτικής ζωής με αυτό το κράτος (από τότε υπάρχει ο όρος «παλαιοκομματισμός»), που θα αποτελέσει ίσως την κύρια αιτία του στρατιωτικού κινήματος του 1909 και των γεγονότων που ακολούθησαν με την έλευση του Βενιζέλου.

Ουσιαστικά, αυτό που εξέφρασε ο Βενιζέλος, έως το 1915 τουλάχιστον, ήταν το αίτημα της πολιτικής ανανέωσης και του κοινωνικού εκσυγχρονισμού. Οι δε αντίπαλοί του, της λεγόμενης Παλαιάς Ελλάδος, αποτελούσαν κατά βάση ένα σύνολο κρατικοδίαιτων, είτε επρόκειτο για ευνοουμένους επιχειρηματίες του κύκλου της Εθνικής Τραπέζης της εποχής είτε για κοινούς κρατικούς υπαλλήλους, μικροαστούς «νοικοκυραίους». Βέβαια, ο Εθνικός Διχασμός που ακολούθησε έδωσε περαιτέρω διαστάσεις και χαρακτηριστικά στις δύο παρατάξεις· όμως η αντιπαράθεση της κρατικοδίαιτης Ελλάδας με μιαν άλλη, πιο ανοικτή στον κόσμο και στα διεθνή ρεύματα, δεν έπαψε να υπάρχει.

Στις μέρες μας βλέπουμε την κρατικοδίαιτη Ελλάδα να αντιστέκεται ακόμη και σε αυτή την πραγματικότητα της χρεοκοπίας (λ.χ., με τη δίωξη του Γεωργίου) και τη νομίζουμε διαφορετική από την Ελλάδα του 1920. Δεν είναι και τόσο. Οι κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες σήμερα κινούνται πέριξ του Μαξίμου – ακριβώς απέναντι από τα Ανάκτορα, γύρω από τα οποία τριγύριζαν οι προκάτοχοί τους. Δεν δίνουν πια στα παιδιά τους γελοία ονόματα όπως «Τότης», «Λόλης», «Πότης» κ.λπ., αλλά τα βγάζουν «Βλαδίμηρο» ή «Ερνέστο». Οι «Επίστρατοι» δεν είναι πια μικροαστοί νοικοκυραίοι με εργασία στο Δημόσιο (άλλωστε δεν υπάρχουν πια «Επίστρατοι»), όμως οι Αγανακτισμένοι της πλατείας που έδερναν και γιαούρτωναν και αυτοί κρατικοδίαιτοι ήσαν κατά το πλείστον. Ακόμη και η συνεργασία δεξιών και αριστερών εναντίον του Μνημονίου δεν είναι κάτι καινούργιο. Οι σοσιαλιστές της εποχής σε πολλές περιπτώσεις συμπορεύθηκαν με τους παλαιοκομματικούς αντιπάλους του Βενιζελισμού. «Σφυρί-δρεπάνι, ελιά-στεφάνι» ήταν ένα σύνθημα της εποχής.

Το μεγάλο κράτος γεννήθηκε από τις ανάγκες του στόχου της Μεγάλης Ιδέας (περισσότεροι Ελληνες, νομίζω, ζούσαν εκτός του Βασιλείου της Ελλάδος το 1844 παρά εντός). Η Μεγάλη Ιδέα ευτυχώς μας τελείωσε (φαντασθείτε να είχαμε σήμερα αλύτρωτους...) και μαζί της ο λόγος ύπαρξης του μεγάλου κράτους. Με τον θρίαμβο της Μεταπολίτευσης, όμως, από το 1981 και έπειτα, βάλαμε στη θέση της Μεγάλης Ιδέας μια άλλη μεγαλύτερη: τον λαό. Στο όνομα του λαού το κράτος έγινε ξανά αυτό που ήταν τον 19ο αιώνα: τεράστιο και πανάκριβο, αλλά απαραίτητο για να κερδίζεις εκλογές και να περνάς καλά εσύ και οι φίλοι σου. Υπό αυτή την οπτική γωνία, λοιπόν, βεβαίως θα συμφωνήσω και εγώ ότι η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει...