753 νεκροί προσκυνητές στη Μέκκα – «ήταν θέλημα Θεού»

του Θάνου Τζήμερου, FB, 25/9/2015 

Athens News: Τουλάχιστον 753 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους μετά την τραγωδία με το ποδοπάτημα στη Μέκκα. Σύμφωνα με τις πληροφορίες οι πιστοί που περπατούσαν στην Οδό 204 για να γιορτάσουν την πρώτη ημέρα της Άιντ Αλ Άντχα (Γιορτή της Θυσίας) ποδοπατήθηκαν όταν για άγνωστο ακόμα λόγο προκλήθηκε πανικός.

Ο πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας και υπουργός Εσωτερικών, Πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Νάγεφ μπιν Αμπντελαζίζ, διέταξε να συσταθεί ειδική επιτροπή για τη διενέργεια έρευνας ώστε να διαπιστωθούν τα αίτια του δυστυχήματος.

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου, Μανσούρ Τουρκί, δήλωσε πως η έρευνα έχει σκοπό να διαπιστωθεί κατά πόσο η τραγωδία προκλήθηκε από τον συνωστισμό.

Tο γύρο του κόσμου κάνει η δήλωση του υπουργού Υγείας της Σαουδικής Αραβίας, ο οποίος αφού εξήγησε ότι οι πιστοί που ποδοπατήθηκαν δεν ακολούθησαν τις εντολές για σωστή προσέγγιση στο σημείο προσκυνήματος, δήλωσε πως η τραγωδία «ήταν θέλημα Θεού».

Γιατί τραγωδία; Αυτό ήταν το θέλημα του Αλλάχ. Το είπε κι ο εκπρόσωπος της σαουδαραβικής κυβέρνησης. Τους ήθελε μια ώρα αρχύτερα κοντά του. Ήδη θα ξεσαλώνουν με τις 72 παρθένες έκαστος. Τραγωδία σε θρησκευτικό προσκύνημα; Στην ιερότερη πόλη, στην ιερότερη στιγμή; Τι λέτε ρε βέβηλοι! Ή πιστεύετε ή δεν πιστεύετε, ενδιάμεσο δεν υπάρχει.

Δεν καταλαβαίνω επίσης γιατί προσφέρεται περίθαλψη στους τραυματίες. Κι αυτούς τους ήθελε κοντά του ο Αλλάχ, αλλά λίγο αργότερα. Ίσως υπήρχε έλλειψη σε παρθένες και δεν ήθελε να τους αφήσει να περιμένουν με το μπιπ στο χέρι. Δεν είναι ασέβεια να πας κόντρα στο θέλημα του Υψίστου; Μπορεί να με διαφωτίσει κάποιος ειδήμων περί τας βουλάς Του; Πώς ερμηνεύεται η εκατόμβη νεκρών τη στιγμή του προσκυνήματος; Ο Θεός την προκάλεσε ή ο Διάβολος που εκείνη τη στιγμή πετροβολούσαν; Κι επειδή το ερώτημα είναι γενικό, δεκτός και ειδήμων άλλου δόγματος.

Υ.Γ.1 Όταν γίνεται ένα τέτοιο ατύχημα ειδικά την ιερότερη για μια θρησκεία στιγμή, είναι αυτή που οφείλει να εξηγήσει τι δεν πήγε καλά στο αφήγημά της. Η εξήγηση λοιπόν που έδωσαν οι Σαουδάραβες ήταν αυτή: ήταν θέλημα του Αλλάχ. Δηλαδή αυτός θέλησε να τους σκοτώσει. Δικό μου καθήκον, έτσι όπως το αντιλαμβάνομαι τουλάχιστον, είναι να αναδεικνύω τις εσωτερικές αντιφάσεις της θρησκείας - της κάθε θρησκείας. Δεν προσβάλλω τον πιστό, αλλά, ναι, φωτίζω την αυταπόδεικτη ασυνέπεια του θρησκευτικού αφηγήματος. (Κι ο παπάς, όταν πεθαίνει ένα παιδί από καρκίνο, λέει το ήθελε ο Θεός κοντά του. Γιατί, ζωντανό δεν ήταν κοντά στον πανταχού παρόντα; η Γη είναι μακριά του;) Δεν θα έκανα το παραπάνω σχόλιο, αν η θρησκεία ήταν προσωπική υπόθεση του καθενός και αφορούσε στις απαντήσεις που δίνει ο καθένας στα μεγάλα ερωτήματα της ύπαρξης. Όλες οι θρησκείες όμως και πολύ περισσότερο το Ισλάμ επιμένουν να έχουν πολιτικό ρόλο και να λειτουργούν και ως κανονιστικό / νομικό πλαίσιο. Αυτό είναι απαράδεκτο και θα κάνω τα πάντα για να καταργηθεί, τουλάχιστον στη χώρα μας. Στη Σαουδική Αραβία δεν υπάρχει περίπτωση. Ο Ισλαμικός κόσμος έχει ακόμα αιώνες εξέλιξης μέχρι να φτάσει να μην αποδίδει σε θείο θέλημα όσα συμβαίνουν επί γης - και τα καλά και τα κακά.

Υ.Γ.2 Όπως φαίνεται το θέλημα του Αλλάχ είναι σταθερό από το 1990:

1. Στις 2 Ιουλίου 1990, γιγάντιο ποδοπάτημα στο τούνελ της Μίνα εξαιτίας βλάβης στο σύστημα εξαερισμού προκάλεσε τον θάνατο 1.426 προσκυνητών. 

2. Στις 24 Μαΐου 1994, 270 προσκυνητές σκοτώθηκαν σε ποδοπάτημα κατά την τελετή του λιθοβολισμού.

3. Στις 15 Απριλίου 1997, έχασαν τη ζωή τους 343 άνθρωποι, από πυρκαγιά που προκλήθηκε σε καταυλισμό προκυνητών στην κοιλάδα της Μίνα 

4. Στις 9 Απριλίου 1998, 118 προσκυνητές σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια του λιθοβολισμού.

5. Την 1η Φεβρουαρίου 2004, 251 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε ποδοπάτημα στη Μίνα, την πρώτη ημέρα του λιθοβολισμού των στηλών.

6. Στις 12 Ιανουαρίου 2006, 364 προσκυνητές έχασαν τη ζωή τους στο ποδοπάτημα του πλήθους κατά τη διάρκεια του λιθοβολισμού των στηλών του σατανά στη Μίνα.

ΟΛΕΣ αυτές τις τραγωδίες οι μουλάδες τις απέδωσαν στο θέλημα του Αλλάχ. Όχι σε ελλιπή μέτρα ασφαλείας, σε πρόχειρο σχεδιασμό, σε ελλιπή προφύλαξη, στους αυξημένους κινδύνους που συνεπάγεται η προσέλευση τόσων πολλών ανθρώπων σε τόσο μικρό χώρο. κ.λπ. Όχι, δεν φταίνε αυτά. Ήταν θέλημα του Αλλάχ. Άρα είναι θέμα χρόνου να επαναληφθεί.

Υ.Γ.3 Όσοι ενοχλείστε από τέτοια σχόλια πατάτε το κουμπάκι του unfriend ή και του block. Απλό είναι.

Δεν χρειάζεται να πιστεύεις στον Θεό για να πας στον Παράδεισο

Πρώτο Θέμα, 23/9/2015

Σε δηλώσεις που πιθανώς θα ενισχύσουν την ολοένα αυξανόμενη δημοφιλία του προέβη ο Πάπας Φραγκίσκος. Σε ανοικτή επιστολή του προς τον ιδρυτή της εφημερίδας «La Repubblica», Εουτζένιο Σκάλφαρι, ο Ποντίφικας σχολίασε ότι οι μη πιστοί θα συγχωρεθούν από τον Θεό, αν ακολουθούν τις συνειδήσεις τους.

Απαντώντας σε ερωτήσεις, που δημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα από τον Σκάλφαρι, ο οποίος δεν είναι Ρωμαιοκαθολικός, ο Πάπας έγραψε: «Με ρωτάτε αν ο Θεός των Χριστιανών συγχωρεί αυτούς που δεν πιστεύουν και δεν αναζητούν την πίστη. Θα ξεκινήσω λέγοντας -και αυτό είναι το πιο βασικό πράγμα- ότι το έλεος του Θεού δεν έχει όρια, αν πάμε σε αυτόν με ειλικρινή και συντετριμμένη καρδιά. Το θέμα για όσους δεν πιστεύουν στο Θεό είναι να υπακούσουν τη συνείδησή τους. Όπως χαρακτηριστικά δήλωσε: «Η αμαρτία, ακόμη και για εκείνους που δεν έχουν καμία πίστη, υπάρχει, όταν οι άνθρωποι παρακούν τη συνείδησή τους».

Ο Ρόμπερτ Μίκενς, ο ανταποκριτής του Βατικανού για το καθολικό περιοδικό «The Tablet», είπε πως τα εν λόγω σχόλια του Ποντίφικα ήταν περαιτέρω απόδειξη των προσπαθειών του να αποτινάξει τη «σκουριασμένη» εικόνα της Καθολικής Εκκλησίας, η οποία ενισχύθηκε από τον εξαιρετικά συντηρητικό προκάτοχό του Βενέδικτο XVI. «Ο Φραγκίσκος είναι κι εκείνος συντηρητικός, αλλά με όλα αυτά επιδιώκει να κάνει έναν πιο ουσιαστικό διάλογο με τον κόσμο», όπως δήλωσε ο Μίκενς.

O Σκάλφαρι φαίνεται πως δέχθηκε θετικά το γράμμα του Πάπα, δηλώνοντας πως τα σχόλια του ήταν «μία ακόμη ένδειξη της ικανότητάς του και της επιθυμίας του να ξεπεραστούν τα εμπόδια μέσα από τον διάλογο με όλους».

Στο ίδιο πλαίσιο εκσυγχρονισμού της Καθολικής Εκκλησίας, τον Ιούλιο ο Πάπας Φραγκίσκος σηματοδότησε μια πιο προοδευτική στάση για τη σεξουαλικότητα, ρωτώντας: «Αν κάποιος είναι ομοφυλόφιλος και ψάχνει για τον Κύριο, ποιος είμαι εγώ να τον κρίνω;».

Το πληρέστερο δέντρο της ζωής

Δείχνει τη συγγένειά μας με τα πρωτόζωα

ΒΗΜΑ, 22/9/2015

Πόσο στενοί συγγενείς είναι ένας χιμπατζής και ένα ραδίκι; Ένας καρχαρίας και ένας ιπποπόταμος; Ένας άνθρωπος και μια αμοιβάδα; Οι απαντήσεις είναι εμφανείς στο Ανοιχτό Δέντρο της Ζωής, το πληρέστερο γενεαλογικό δέντρο της ζωής από την εμφάνισή της στη Γη.

Οι συγγένειες

Οι εξελικτικοί βιολόγοι χρησιμοποιούν τα λεγόμενα φυλογενετικά δέντρα, γραφήματα στα οποία μια αρχική προγονική ομάδα οργανισμών διακλαδίζεται σε όλο και περισσότερα είδη, για να εκτιμούν τις συγγένειες ανάμεσα σε διαφορετικές ομάδες ζώων και φυτών. 

Όλα τα ζωντανά πλάσματα της γης, εξάλλου, είναι απόγονοι των πρώτων μικροβίων που εμφανίστηκαν στον πλανήτη πριν από τουλάχιστον 3,5 δισ. χρόνια. Μέχρι σήμερα είχαν εμφανιστεί στη βιβλιογραφία δεκάδες χιλιάδες εξελικτικά δέντρα, ορισμένα από τα οποία περιλάμβαναν πάνω από 100.000 είδη. Τώρα, ερευνητές 11 ερευνητικών ιδρυμάτων στις ΗΠΑ συνδυάζουν για πρώτη φορά τα διαθέσιμα δεδομένα σε ένα δέντρο που περιλαμβάνει όλες τις ομάδες οργανισμών, συνολικά 2,3 εκατομμύρια είδη.

Η ερευνητική ομάδα χρειάστηκε περίπου 100.000 ώρες δουλειάς ψάχνοντας τη βιβλιογραφία -μια δύσκολη εργασία, δεδομένου ότι αρκετά είδη έχουν διπλές ή και τριπλές ονομασίες που έπρεπε να συμβιβαστούν. Αντιμετώπισαν επίσης ένα σοβαρό πρόβλημα έλλειψης ψηφιακών δεδομένων, αφού μόνο ένα στα έξι δημοσιευμένα δέντρα ήταν διαθέσιμο σε μορφή που μπορεί κανείς να κατεβάσει και να εισάγει σε βάσεις δεδομένων -τα υπόλοιπα εμφανίζονταν απλά ως εικόνες.

Άγνωστος ο αριθμός των ειδών

Η ερευνητική ομάδα κατέληξε τελικά σε 500 επιμέρους δέντρα που ενοποιήθηκαν σε ένα. Το προσχέδιο του Ανοιχτού Δέντρου της Ζωής παρουσιάζεται τώρα στην επιθεώρηση «PNAS» και είναι ελεύθερα διαθέσιμο στο OpenTreeOfLife.org.

Οι δημιουργοί του δέντρου σκοπεύουν τώρα να συνεχίσουν την προσπάθεια για τον εμπλουτισμό του με περισσότερα παρακλάδια. Τα 2,3 εκατομμύρια είδη στο πρώτο προσχέδιο είναι εξάλλου ένα πολύ μικρό μέρος σε σχέση με τα δεκάδες εκατομμύρια είδη που εκτιμάται ότι φιλοξενεί ο πλανήτης. Ειδικά όσον αφορά τα πρωτόζωα, τα βακτήρια και άλλα μικρόβια, οι ερευνητές παραδέχονται πως όσα γνωρίζουμε είναι σταγόνα στον ωκεανό.

Νικηφόρε, νικηθήκαμε!

του Νίκου Δήμου, protagon.gr, 21/9/2015

Παλιέ μου φίλε, Νικηφόρε Διαμαντούρο, έχουμε χρόνια να ιδωθούμε, αλλά οι σχολικές φιλίες κρατάνε. Σε παρακολουθούσα στην ευρωπαϊκή σου καριέρα και χαιρόμουνα. Όπως άλλοι λένε για ποδοσφαιριστές και αθλητές ότι «μας κάνουν εθνικά υπερήφανους», έτσι κι εγώ ένιωθα υπερήφανος που ένας Έλληνας, και μάλιστα φίλος, σταδιοδρομούσε με τέτοια επιτυχία στο υψηλότερο αξίωμα που κατείχε ποτέ Ρωμιός στην σημερινή Ευρώπη.

Επέστρεψες μετά από τρεις θητείες (μοναδικό!) στη θέση του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή. Η εν πολλαίς αμαρτίαις γηράσασα Ακαδημία Αθηνών, που τα τελευταία χρόνια δίνει σημεία ανάκαμψης, σε εξέλεξε μέλος.

Καθηγητής Πανεπιστημίου, διαπρεπής ιστορικός και πολιτικός επιστήμων, ανώτατος Έλληνας και Ευρωπαίος αξιωματούχος, ακαδημαϊκός, είχες προσφέρει πολλά, δεν σου έλειπε τίποτα. Σκέφθηκες να προσφέρεις κάτι ακόμα. Έβαλες υποψηφιότητα για βουλευτής επικρατείας με το Ποτάμι.

Λάθος, Νικηφόρε! Υπήρξες άριστος, και κατά Μπαλτά «η αριστεία είναι ρετσινιά». (Με αυτή τη φράση θα περάσει στην ιστορία). Εδώ αυτά δεν περνάνε. Σου πήρε τη θέση ο πέμπτος βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – του οποίου το όνομα δεν έχει καμία σημασία.

Το Ποτάμι ψαλιδίστηκε. Εκτός από σένα έχασε τη Λυμπεράκη, τον Καρκατσούλη και άλλους άριστους. Όλοι, ακόμα και οι αντίπαλοι, συμφωνούσαν πως είχε τα καλύτερα στελέχη. Καταποντίστηκε και αυτό από το σύνδρομο της μη αριστείας. Βάζεις τον Νίκο Αλιβιζάτο σε τιμητική θέση; Κακό του κεφαλιού σου! Τι δουλειά έχει ένα κόμμα της αριστείας και της λογικής στο ρωμαίικο παζάρι;

Ο Τσίπρας επιβεβαίωσε τον τίτλο (που πρώτος του έδωσα πριν πολλά χρόνια) του χαρισματικού δημαγωγού. Συναγωνίζεται πλέον και τον Ανδρέα, μια και κατάφερε το ακατόρθωτο: μετά από δεκάδες λάθη, ζημιές, μνημόνια, σχίσματα, να βρεθεί -με κλειστές τράπεζες- στην ίδια θέση εκκίνησης του Γενάρη! Η γοητεία του τον κάνει επικίνδυνο. Έχει πολλή δύναμη, για το καλύτερο και για το χειρότερο. Μακάρι να είναι για το πρώτο…

Ούτε μια λέξη για το διαχωρισμό Κράτους-Εκκλησίας

-του Θωμά Τσάτση, protagon.gr, 12/9/2015

Το θέμα του διαχωρισμού Εκκλησίας-Πολιτείας απουσιάζει παντελώς από την προεκλογική ατζέντα των κομμάτων. Ούτε μία αναφορά δεν έχουν κάνει οι αρχηγοί και οι επικεφαλής τους, αγνοώντας επί της ουσίας ένα από τα θέματα που στο παρελθόν βρισκόταν ψηλά στη λίστα των κομμάτων της Αριστεράς και των φιλελεύθερων πολιτικών.

Το ζήτημα του διαχωρισμού Εκκλησίας-Πολιτείας έθεσε εκτός της ατζέντας τού ΣΥΡΙΖΑ ο Αλέξης Τσίπρας, ήδη από την προεκλογική περίοδο του Ιανουαρίου όταν στη συνέντευξη που έδωσε στους χρήστες του twitter, εξήγησε ότι η κυβέρνησή του δεν θα θέσει το θέμα όταν γίνει κυβέρνηση, όπως και έκανε. Από τότε κανένα από τα μέλη της κυβέρνησης «πρώτη φορά Αριστερά», δεν είπε κάτι ουσιαστικό για το θέμα. Πάει, τελείωσε και ο διαχωρισμός Εκκλησίας - Πολιτείας για την Αριστερά(;).

Το θέμα δεν έθεσε ο Βαγγέλης Μεϊμαράκης, γιατί η ΝΔ ποτέ δεν ήταν υπέρ του διαχωρισμού, με εξαίρεση κάποιους φιλελεύθερους που βρίσκουν θαλπωρή στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, αλλά δεν το έθεσε ούτε η νεοφώτιστη πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Φώφη Γεννηματά, που έδωσε τα σέβη της στον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο αν και το κόμμα της συγκρούστηκε ιδιαίτερα έντονα με τη διοικούσα Εκκλησία στο παρελθόν δύο φορές, για τους «νόμους Τρίτση» και την αναγραφή του θρησκεύματος στις αστυνομικές ταυτότητες.

Ο επικεφαλής του Ποταμιού Σταύρος Θεοδωράκης πήγε στον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο ενόψει των εκλογών και συζήτησαν για την αξιοποίηση της εκκλησιαστικής περιουσίας προς όφελος του λαού. Η λέξη διαχωρισμός δεν ακούστηκε ούτε εντός, ούτε εκτός του μεγάρου της Αγίας Φιλοθέης, από εκπροσώπους του Ποταμιού. 

Δεν αναμενόταν να πει κάτι υπέρ του διαχωρισμού Εκκλησίας Πολιτείας ο Πάνος Καμμένος των ΑΝΕΛ και δεν το έκανε, ενώ δεν έχει πει λέξη ο Παναγιώτης Λαφαζάνης εκ μέρους της Λαϊκής Ενότητας.

Το μόνο ίσως κόμμα που παραμένει σταθερό στη θέση του για το ζήτημα αυτό είναι το ΚΚΕ.

Ο τραγέλαφος είναι ότι εντός της Ιεραρχίας ακούγονται φωνές για την ανάγκη κατάργησης του «1 προς 10», που ισχύει για τις προσλήψεις στο Δημόσιο. Δηλαδή κάποιοι μητροπολίτες ζητούν αυτό να μην ισχύει για τις προσλήψεις των κληρικών, γιατί προφανώς θεωρούν ότι η κοινωνία έχει μεγαλύτερη ανάγκη από τις προσλήψεις των κληρικών απ’ ό,τι τους γιατρούς, τους νοσηλευτές ή τους καθηγητές και τους δασκάλους. Και ζητούν επίσης η Εκκλησία να έχει λόγο για το περιεχόμενο των βιβλίων των θρησκευτικών και της ιστορίας.

Η απουσία από τον προεκλογικό διάλογο ενός θέματος όπως αυτό του διαχωρισμού Εκκλησίας-Πολιτείας έχει μεταξύ άλλων ιδιαίτερη σημασία για να φανεί ποιος συμβολίζει το παλιό και ποιος (και, κυρίως, πώς) το νέο. Γιατί το Μνημόνιο-αντιμνημόνιο, μας τελείωσε.

Κόλπο γκρόσο στον Πολιτισμό

της Μαργαρίτας Πουρνάρα, Καθημερινή, 30/8/2015

Η τελευταία εβδομάδα του Ιουλίου θεωρήθηκε μία από τις χειρότερες για την τουριστική εικόνα της Ιταλίας, διεθνώς: δεν ήταν μόνο η απεργία της αεροπορικής εταιρείας Alitalia, η λευκή απεργία στα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς και η πυρκαγιά στο Φιουμιτσίνο της Ρώμης. Τα πλάνα που προκάλεσαν την πλέον αλγεινή εντύπωση ήταν οι ουρές χιλιάδων τουριστών κάτω από τον καυτό μεσογειακό ήλιο των 40 βαθμών υπό σκιά, μπροστά από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της Πομπηίας: τα συνδικάτα των εργαζομένων αποφάσισαν να συνεδριάσουν εκτάκτως στις 24 Ιουλίου και έτσι έπαυσαν τη λειτουργία του χωρίς καμιά απολύτως προειδοποίηση στο κοινό. Ο Ιταλός υπουργός Πολιτισμού Ντάριο Φραντσεσκίνι απολογήθηκε δημοσίως αλλά η ζημιά είχε γίνει. Φωτογραφίες μαζί με οργισμένα tweet κατέκλυσαν το Διαδίκτυο, έσοδα χάθηκαν, το κράτος δυσφημίστηκε και άνθρωποι που ταξίδεψαν ώς τη Νάπολη από την άλλη άκρη του κόσμου για να θαυμάσουν τα ερείπια, έφυγαν εξοργισμένοι.

Δεν είναι λίγοι εκείνοι που θεωρούν πως αυτή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι και που έδωσε στον Φραντσεσκίνι την αποφασιστικότητα να κάνει ένα τολμηρό βήμα: πριν από λίγες ημέρες ανακοίνωσε τα αποτελέσματα ενός διεθνούς ανοικτού διαγωνισμού για την πλήρωση των διευθυντικών θέσεων στα πιο εμβληματικά μουσεία της Ιταλίας. Πολλοί από τους προκριθέντες είναι μη Ιταλοί, κυρίως Γερμανοί και Αυστριακοί: «Προφανώς θα πρόκειται για ιδιαιτέρως ικανούς ανθρώπους με εξαιρετικά βιογραφικά», μας λέει από το τηλέφωνο ο Φεντερίκο Γκουάστι, αντιπρόεδρος της Europa Nostra, της Ομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Πολιτιστικών Οργανισμών, και συνεχίζει: «Οντας ξένοι όμως ενδεχομένως να μην είναι και τόσο δέσμιοι των Ιταλών συνδικαλιστών, οι οποίοι είχαν μέχρι σήμερα πολύ μεγάλη ισχύ και έλεγχαν τον χώρο του πολιτισμού, για να προωθούν τα δικά τους μισθολογικά και άλλα μικροσυμφέροντα. Το να βλέπει κανείς τη σημερινή δύσκολη κατάσταση μέσα από ένα στενό συντεχνιακό κάτοπτρο, δεν ωφελεί κανέναν ούτε καν τους ίδιους. Οι πολίτες δεν ανέχονται πια αυτήν τη συμπεριφορά».

Τέλος στην ηγεμονία των συνδικαλιστών

Είναι σαφές ότι η Ιταλία μέσα στα χρόνια της ύφεσης έχει αρχίσει να αλλάζει το πολιτιστικό της μοντέλο και παρά τις αρχικές αντιδράσεις, έχει γίνει αρκετή δουλειά. Με ποιον τρόπο; «Η ιδεολογία του άνευ ορίων κρατισμού, της παντοκρατορίας των μαρξιστών διανοουμένων και των συνδικαλιστών καθώς και της απέχθειας προς τις ιδιωτικές χορηγίες έχει υποχωρήσει αισθητά, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης αλλά και του μετασχηματισμού της κεντροαριστεράς σε κυβερνώσα δύναμη υπό τον πραγματιστή Ρέντσι. Ο κόσμος αλλάζει και εμείς δεν μπορούμε να μείνουμε πίσω. Ο μέσος Ιταλός, το έχει συνειδητοποιήσει αυτό. Ξέρει ότι ο πολιτισμός είναι η ταυτότητά του, η εικόνα της χώρας του, ακόμα και μια ευκαιρία οικονομικής ανάπτυξης που δεν πρέπει να πάει χαμένη» λέει στην «Κ» ο βετεράνος πολιτιστικός συντάκτης της Κοριέρε Ντε Λα Σέρα, Πάολο Κόντι. Ο Κόντι παραθέτει μερικά εύγλωττα παραδείγματα, που αποδεικνύουν ότι στην Ιταλία, μια χώρα που μπορεί να συγκριθεί πολιτιστικά με την Ελλάδα, πνέει -έστω και εξ ανάγκης- ένας άνεμος πολιτιστικής μεταρρύθμισης: Πολλά από τα μεγάλα μουσεία είναι πλέον πολύ φιλικά στους χρήστες της τεχνολογίας και διαθέτουν δικές τους εφαρμογές για κινητά τηλέφωνα, τις οποίες έχει δημιουργήσει το ιταλικό ΥΠΠΟ. Ορισμένα από τα πιο γνωστά μνημεία της γείτονος, συντηρούνται και αναδεικνύονται χάρις στο άφθονο χορηγικό χρήμα που προέρχεται πρωτίστως από την ιταλική βιομηχανία μόδας και πολυτελών ειδών (Prada, Bulgari, Tods κ.ά.) ανάμεσα στα οποία το Κολοσσαίο και η Γκαλερία Βιτόριο Εμανουέλε στο Μιλάνο. Ο Φραντσεσκίνι άλλαξε το 2014 την νομοθεσία που δίνει μεγαλύτερη αυτονομία στα μουσεία από το κράτος, ενώ αύξησε και τα χορηγικά κίνητρα. Και βέβαια η κίνηση ματ που ξεσήκωσε τη θύελλα αντιδράσεων ήταν η έλευση των ξένων διευθυντών στις ιταλικές μουσειακές ναυαρχίδες. Ενα ακόμα ταμπού είχε σπάσει.

Ιερή αγελάδα, δίχως γάλα

«Ενας Γερμανός στα Ουφίτσι!» έγραφαν πριν από λίγες ημέρες οι ιταλικές και ξένες εφημερίδες για τον Εϊκε Σμιτ. «Ενα χαστούκι στο πρόσωπο των Ιταλών αρχαιολόγων και ιστορικών τέχνης» συμπλήρωνε ο Βιτόριο Σγκάρμπι τέως υπουργός Πολιτισμού που βρήκε την απόφαση του διαδόχου του, καταστροφική. «Σίγουρα υπήρξαν διαφωνούντες και η σκόνη δεν έχει ακόμα κατακάτσει. Αλλωστε είναι πολύ νωρίς για να ξέρουμε πώς θα τα πάνε οι καινούργιοι διευθυντές, Ιταλοί και ξένοι» λέει ο Γκουάστι. «Ομως νομίζω ότι το ζητούμενο είναι να φέρουν νέα πνοή και αποτελεσματικότητα σε ένα χώρο που έχει ανάγκη από ανανέωση. Ετσι και αλλιώς το προηγούμενο μοντέλο έχει αποτύχει στην πράξη και είναι φανερό ότι το κράτος δεν μπορεί να συντηρήσει όλα αυτά τα μουσεία και τους πολιτιστικούς χώρους με την οικονομία στα χάλια της. Ή θα κλείσουν, ή θα ρημάξουν ή θα βρούμε από κάπου λεφτά, μέσα από ένα πλαίσιο όπου το κράτος έχει τον τελευταίο λόγο και βέβαια τον έλεγχο. Να, ο νέος διευθυντής των Ουφίτσι προτίθεται να ενοικιάζει αίθουσες για δεξιώσεις και να ενισχύεται οικονομικά το μουσείο. Κάτι που ξενίζει σαν ιδέα, ενώ είναι διαδεδομένη πρακτική στον αγγλοσαξονικό κόσμο. Εμείς μέχρι τώρα στην Ιταλία βλέπαμε τον πολιτισμό σαν μια ιερή αγελάδα που δεν επιτρέπεται να παράγει γάλα, δηλαδή έσοδα. Σε αυτό φταίει και η θρησκεία μας που ενοχοποιεί πολύ το χρήμα. Νομίζω, ότι σήμερα, η αλλαγή είναι μονόδρομος».

«Στην Ελλάδα θα είχε γίνει επανάσταση…»

«Η πρόσφατη απόφαση έγινε δεκτή με αμφιθυμία. Δεν υπήρχαν μεγάλες αντιδράσεις στην κοινωνία αλλά στον χώρο των διανοούμενων και των ακαδημαϊκών, κυρίως των αριστερών» λέει στην «Κ» ο Πάολο Κόντι.

«Οι περισσότεροι Ιταλοί αντιλαμβάνονται πως ζούμε σε μια περίοδο όπου τα μουσεία πρέπει να έχουν τους πιο ικανούς επικεφαλής είτε είναι συμπατριώτες μας είτε όχι. Δεν αρκεί να είναι Ιταλός και μέτριος. Μετά την κατάρρευση των κρατικών επιχορηγήσεων από το 2008 οι μάνατζερ είναι εξίσου χρήσιμοι με τους αρχαιολόγους, χωρίς βέβαια να μπορεί να υποκαταστήσει ο ένας τον άλλον».

Απόλυτος διαχειριστής

Από την άλλη, ο Ιταλός αρχαιολόγος με βελγικές ρίζες, Λουί Γκοντάρ, που ειδικεύεται στον μυκηναϊκό πολιτισμό και είναι ο σύμβουλος για την πολιτιστική κληρονομιά του Προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας, τονίζει στην «Κ» (σημειωτέον, σε άπταιστα ελληνικά): «Είμαι ένας από αυτούς που βλέπουν τον διορισμό ξένων με επιφύλαξη. Φανταστείτε πώς θα φαινόταν σε εσάς τους Ελληνες αν ένας Γερμανός, Αυστριακός, Γάλλος ή Αμερικανός αναλάμβανε την Κνωσό, τους Δελφούς ή το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο; Νομίζω θα είχε γίνει επανάσταση. Θα προσθέσω και κάτι άλλο. Μπορεί ένας ξένος να είναι εξαιρετικός αρχαιολόγος αλλά αυτό δεν τον καθιστά και αυτόματα γνώστη μιας κοινωνικής πραγματικότητας ή της νοοτροπίας. Πώς θα συνεργαστεί με το προσωπικό; Πώς θα λύσει προβλήματα και θα είναι αποτελεσματικός αν πρέπει πρώτα να προσαρμοστεί σε πολύ διαφορετικές συνθήκες; Από την πείρα μου στο Παλάτσο Κουιρινάλε (σ.σ. το ιστορικό μέγαρο της προεδρικής κατοικίας, ένα λαμπρό οικοδόμημα με έργα τέχνης) ξέρω ότι αν δεν δουλέψεις πλάι πλάι με τους εργαζόμενους, δεν θα γίνει τίποτα. Επίσης, πιστεύω ότι το κράτος πρέπει να είναι ο παντοτινός και απόλυτος διαχειριστής και ιδιοκτήτης της πολιτιστικής μας κληρονομιάς».

Ο πρόεδρος του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων της Ιταλίας, (ΙCOM Italia) Αλμπέρτο Γκαρλαντίνι τονίζει στην «Κ»: «Ενα πράγμα έχει γίνει κατανοητό: δεν μπορείς να πολεμήσεις νέα προβλήματα με παλιές λύσεις.

Οι προκλήσεις είναι διεθνούς επιπέδου και αφορούν την κοινωνία, την οικονομία και την πολιτική. Σας αναφέρω μόνον ότι η Ιταλία είναι μια χώρα με 4 εκατομμύρια μετανάστες και 4 εκατομμύρια Ιταλούς που ζουν εκτός συνόρων. Στη Λομβαρδία το 20% των νεογέννητων έχει έναν γονέα που είναι άλλης εθνικότητας. Είμαστε μια πολύ διαφορετική χώρα σε σχέση με μια δεκαετία πριν. Τα πάντα αλλάζουν συμπαρασύροντας και τον τομέα του πολιτισμού. Αυτό δεν σημαίνει ότι ένας ξένος διευθυντής μουσείου θα είναι καλύτερος από έναν Ιταλό. Χρειαζόμαστε όμως ανθρώπους με ανοιχτά μυαλά, με αίσθηση κοσμοπολιτισμού και σχέδιο που θα έχει διεθνείς προδιαγραφές. Ανθρωποι που θα έχουν το ταλέντο να κινητοποιήσουν ομάδες και τοπικές κοινότητες. Τέρμα η εποχή που διορίζονταν οι φίλοι των φίλων. Δουλεύω όλη μου τη ζωή για τα μουσεία.

Χρειάζεται αυτονομία από το κράτος, διαφάνεια, κίνητρα ανάπτυξης του εθελοντισμού (εκατοντάδες χιλιάδες Ιταλοί εργάζονται εθελοντικά στα μουσεία μας) και συνεχή αξιολόγηση. Για να σας το πω διαφορετικά σε μια φράση: θέλουμε εξέλιξη χωρίς επανάσταση. Αγγλιστί, "evolution without revolution"».

Τα ιταλικά μουσεία

Υπάρχουν 5.500 μουσεία. Τα μισά εξ αυτών ανήκουν σε τοπικές αρχές, το 15% σε ιδρύματα, το 15% στην εκκλησία, το 10% σε πανεπιστήμια και ένα 10% στο ιταλικό υπουργείο Πολιτισμού. Παλαιότερα οι υπάλληλοί τους ήταν μόνιμα διορισμένοι στο Δημόσιο, κάτι που δεν ισχύει σήμερα. Οι εθελοντές που δεν πληρώνονται ανέρχονται από 50.000 έως και 2.000.000 με βάση τα στοιχεία του ICOM Italia, το οποίο ετοιμάζει στο Μιλάνο συνέδριο το 2016 για το μέλλον των μουσείων της χώρας.