Ο πάπας Γρηγόριος ΙΑ' και η σφαγή της Cesena
Ο πάπας
Γρηγόριος ΙΑ' ανέβηκε στο θρόνο το έτος 1370 σε ηλικία 42 ετών. Το όνομά του
ήταν Pierre Roger de Baufort (1329-1378), ήταν Γάλλος εκ καταγωγής και απόγονος
πλούσιας οικογένειας προορισμένος από μικρός για τον ιερατικό κλάδο. Σε ηλικία 11 ετών έγινε
βοηθός ιερέα στη λειτουργία και εντάχθηκε στην ομαδική διαβίωση σε οικοτροφείο
της εκκλησίας. Εκεί φαίνεται ότι σπούδασε τη θεολογία, μάλλον μόνο προφορικά,
γιατί ήδη στα 18 ή 19 χρόνια του έγινε καρδινάλιος, προωθούμενος από έναν
μεγαλόσχημο θείο.
Ο προκάτοχος
πάπας, Ουρβανός Ε', είχε εγκατασταθεί στην Αβινιόν, παρά την αντίδραση πολλών
θιγομένων για οικονομικούς και πολιτικούς λόγους και εκεί ανέλαβε το θρόνο και
ο Γρηγόριος.
Οι απολογητές
των παπών, καθηγητές Ιστορίας όλοι τους, και ειδικότερα του Γρηγορίου ΙΑ' τον
περιγράφουν με χαρακτηρισμούς όπως ευλαβής,
καλοπροαίρετος, ήπιος, ταπεινός, βαθιά θρησκευόμενος, απόμακρος από τα εγκόσμια
και άλλα συναφή, προσπερνώντας ως ασήμαντα διάφορα περιστατικά μαζικών
δολοφονιών που μεθόδευσε ο συγκεκριμένος. Έτσι συντηρείται η «εντεταλμένη Ιστορία»
που γράφεται έναντι αδρής αμοιβής και επιβάλλεται σε πανεπιστήμια κ.λπ., ενώ η
Ιστορία που καταγράφουν ανεξάρτητοι ερευνητές συκοφαντείται από τους
επαγγελματίες πιστούς –όχι μόνο στην Ελλάδα–, επειδή αυτοί οι ανεξάρτητοι και
αδέσμευτοι βγάζουν τα αληθινά
περιστατικά στη δημοσιότητα και διαφωτίζουν τον κόσμο.
Πρώτιστο
μέλημα του Γρηγόριου με την ανάληψη της παπικής εξουσίας ήταν να εξοντώσει τους
«αιρετικούς» και, φυσικά, ενεργοποίησε για το σκοπό αυτό την Ιερά Εξέταση.
«Αιρετικοί» ήταν δε διάφοροι αντίπαλοι του συγκεκριμένου πάπα ή του παπισμού
γενικότερα και όλοι εκείνοι που δεν συναινούσαν στις οικονομικές και πολιτικές
διευθετήσεις.
Έτσι, το έτος
1372 ορίστηκαν για μια ευρεία περιοχή της κεντρικής Ευρώπης πέντε Δομινικανοί
μοναχοί ως ιεροεξεταστές και ταυτόχρονα απαγορεύτηκε στους αξιωματούχους των
περιοχών αυτών, πρίγκιπες, δούκες κ.λπ. να παρεμβαίνουν στο «θείο έργο» της
Ιεράς Εξέτασης. Το τάγμα των Δομινικανών είχε ευδόκιμη προϋπηρεσία στα συγκεκριμένα εγκλήματα, αφού
το έτος 1369 ο «ευλογημένος ιεροεξεταστής» Κέρλινγκ είχε στείλει στο Nordhausen
της Γερμανίας στην πυρά πέντε «αιρετικούς» και κατάσχεσε την όχι ασήμαντη
κινητή και ακίνητη περιουσία τους, την οποία απέδωσε στην εκκλησία. Έτσι ακριβώς
βρέθηκε η εκκλησία με τεράστιες ιδιόκτητες εκτάσεις και ολόκληρες πόλεις με
κατοικίες και μονάδες παραγωγής, τις οποίες νοίκιαζε και εισέπραττε χρήμα – για το
φιλανθρωπικό έργο, εννοείται!
Στις γαλλικές
επαρχίες ανέλαβε με εντολή του Γρηγόριου το θεάρεστο έργο των ιερών δολοφονιών
ο «αγαπητός υιός μας» Φραγκισκανός Λορελί, ο οποίος οδήγησε στην πυρά
εκατοντάδες Βαλδενσιανούς (πνευματικούς απόγονους των βυζαντινών Βογόμιλων).
Στην Γκρενόμπλ κάηκαν σε μία ημέρα 150 «αιρετικοί» από τον Λορελί – τέτοια αποδοτικότητα!
Το έτος 1377
κήρυξε ο Γρηγόριος αιρετικό τον Άγγλο θεολόγο διανοούμενο John Wycliffe και έψαχνε κάθε ευκαιρία για να τον εκτελέσει
πανηγυρικά στην πυρά. Ο Άγγλος περιγράφεται από ανεξάρτητους χρονικογράφους της
εποχής ως ηθικολόγος,
ειρηνιστής και φιλάνθρωπος. Να σημειωθεί δε ότι ο Γουίκλιφ διέδιδε τα αυτονόητα, ότι οι πάπες δεν ήταν
διάδοχοι του Αποστόλου Πέτρου, αλλά του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου, γι’ αυτό
είναι αιμοχαρείς, πολεμοκάπηλοι,
φιλοχρήματοι, έμποροι κειμηλίων, καταπατητές και άρπαγες περιουσιών και όλα
αυτά που μπορεί καθένας να προσάψει στους εκπροσώπους του θεού επί γης. Η φήμη του
Γουίκλιφ επεκτάθηκε σταδιακά σε όλη την Ευρώπη και από τα κείμενά του απήγγειλε
αργότερα ο Χους (Jan Hus) στο ακροατήριό του, ενώ τρεις αιώνες μετά επηρεάστηκαν από αυτόν ο
Λούθηρος και οι άλλοι Προτεστάντες ανανεωτές.
 |
Ο πάπας Γρηγόριος ΙΑ' επιστρέφει στη Ρώμη, συνοδευόμενος από την αγία Αικατερίνη, Πίνακας του Giorgio Vasari περίπου 200 χρόνια μετά το θάνατο του πάπα. Στην πραγματικότητα ο άγιος αυτός κληρικός συνοδευόταν κατά την επιστροφή του από 2000 στρατιώτες.
|
Ο Γρηγόριος έστειλε πέντε αφορισμούς εναντίον του Γουίκλιφ καταγράφοντας τις εσφαλμένες αντιλήψεις του «αιρετικού» στον Άγγλο βασιλιά, στους επισκόπους και στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου δίδασκε ο θεολόγος. Ζητούσε δε να τον στείλουν στην Ιερά Εξέταση, όμως οι αποδέκτες των παπικών εγγράφων δεν έδιναν και μεγάλη σημασία. Μόνο οι επίσκοποι έκαναν –εικονικά; πραγματικά;– ανακρίσεις για τυχόν αιρετικές αντιλήψεις, οι οποίες δεν οδηγούσαν πουθενά, μέχρι που ο Γουίκλιφ πέθανε το έτος 1384 ασθενής σε ηλικία 54 ετών, επιζήσας του πάπα κατά 6 χρόνια.
Όμως, ο παπικός μηχανισμός δεν ηρέμησε και συνέχισε να μαζεύει «αποδεικτικά στοιχεία για αίρεση» εναντίον του νεκρού. Όταν συγκεντρώθηκε λοιπόν ικανός αριθμός «στοιχείων», έγινε εκταφή του σκελετού του Γουίκλιφ το έτος 1428, μετά από 44 χρόνια, με άλλο πάπα φυσικά στην εξουσία, και κάηκε ο «αιρετικός» πανηγυρικά, όπως επιτάσσει η χριστιανική αγάπη.
Η μετακίνηση
στη Ρώμη
Ο Γρηγόριος
IA' ήθελε να επιστρέψει ο παπισμός από
την Αβινιόν στη Ρώμη, παρότι ο ίδιος ήταν Γάλλος, αλλά τον δυσκόλευαν οι
διαρκείς πόλεμοι με εναλλασσόμενες συμμαχίες των αντιμαχομένων στην ιταλική
χερσόνησο, έτσι ώστε να μην ξέρει κάθε ιδιοτελής ποια πλευρά να υποστηρίξει, για να διεκδικήσει μετά τα σχετικά οφέλη.
Υπήρχαν
βέβαια και εξωτερικές αντίρροπες δυνάμεις κατά και υπέρ της μετακόμισης: Απ’ τη
μια μεριά ο βασιλιάς της Γαλλίας, ο δούκας του Ανζού, οι Γάλλοι καρδινάλιοι και
πολλοί φεουδάρχες ήθελαν τον πάπα στην Αβινιόν για να διεκπεραιώνουν εύκολα τις
δουλειές τους — για να τους καθοδηγεί πνευματικά, όπως λένε κατ' ευφημισμόν μέχρι σήμερα σ’
αυτές τις περιπτώσεις…
Απ’ την άλλη
μεριά πίεζαν για επιστροφή στη Ρώμη οι αντίστοιχοι Ιταλοί παράγοντες, οι οποίοι
ήταν όμως ενισχυμένοι με την (μετέπειτα) «αγία» Κατερίνα της Σιένα, η οποία προπαγάνδιζε
ταυτόχρονα να αναληφθεί σταυροφορία για την «απελευθέρωση των αγίων τόπων» — γνωστό σύνθημα για πλιάτσικο. Η συγκεκριμένη
«αγία» είχε δει σε μικρή ηλικία στον ύπνο της τον Ιησού, ο οποίος της ζήτησε να
τον παντρευτεί και έκτοτε αυτή αφιερώθηκε στο φανταστικό σύζυγό της. Μάλιστα
φορούσε στο δάκτυλο ως δαχτυλίδι την ακροβυστία του κυρίου της (το απόκομμα
κατά την ιουδαϊκή περιτομή), το οποίο διετηρείτο κάπου επί 14 αιώνες και της το φόρεσε
ιδιοχείρως στο δάχτυλο ο Ιησούς. Αυτό ήταν δε τόσο ιερό και άχραντο, ώστε δεν
το έβλεπε κανένας άλλος στο δάκτυλο της «αγίας», παρά μόνο η ίδια…
Εκτός από την
«αγία» Κατερίνα πίεζε τον πάπα για μετακόμιση και η (μετέπειτα) «αγία»
Μπριγκίτα, η οποία προφήτευσε μάλιστα ότι, αν δεν μετακομίσει ο Γρηγόριος ως πάπας στη
Ρώμη, θα πεθάνει σύντομα. Η προφητεία ήταν τόσο πετυχημένη, ώστε το καλοκαίρι
του 1373 πέθανε η ίδια η «αγία»…
Στα χρόνια
1374/75 προέκυψε σιτοδεία στην κεντρική Ιταλία λόγω περιορισμένων βροχοπτώσεων
και άλλων παραγόντων. Ο πάπας υποσχέθηκε να στείλει τρόφιμα στους πεινασμένους,
αλλά στην πραγματικότητα έστειλε ένα μισθοφορικό στρατό για να καταλάβει την
Φλωρεντία, η οποία δεν δεχόταν να υποταχθεί στην εξουσία τού πάπα και είχε
συνάψει αντιπαπική συμμαχία με μερικές δεκάδες πόλεων. Αυτό το επεισόδιο ήταν η
τελευταία σταγόνα που οδήγησε σε έκρηξη την αντιπαπική και αντικληρική
προδιάθεση του λαού, λόγω των συνεχών υποχρεωτικών και «εθελοντικών»
οικονομικών αφαιμάξεων που είχε υποστεί.
Σε πολλές
πόλεις καταλήφθηκαν και λεηλατήθηκαν από τους επαναστατημένους αγρότες τα
ανάκτορα των επισκόπων, στη Φλωρεντία ξεθεμελιώθηκε το κτίριο της «Ιεράς
Εξέτασης», ενώ οι εργάτες φώναζαν «Θάνατος στο παπαδαριό!», στην Περούτζια
αναρτήθηκαν επιγραφές με προτροπές «Θάνατος στον επίσκοπο και τους παπάδες
του!», σε διάφορε πόλεις κρεμάστηκαν επιφανείς κληρικοί κι άλλοι χώθηκαν στα
κάτεργα, σε όλες τις πόλεις είχαν αντικατασταθεί οι τοπικές σημαίες των
ηγεμόνων με την κόκκινη σημαία της επανάστασης. Είχε συγκεντρωθεί δε τόσος
πλούτος από τις λεηλασίες, ώστε συγκροτήθηκε οκταμελής επιτροπή αδιάφθορων
(otto santi) για να αξιοποιήσουν τα χρυσαφικά και τους πολύτιμους λίθους και να
προμηθευτούν τρόφιμα για τον κόσμο.
Ο Γρηγόριος
κάλεσε τους ευλαβείς χριστιανούς από την κεντρική Ευρώπη σε σταυροφορία
εναντίον των επαναστατών αγροτών και των Φλορεντίνων ειδικότερα, αναθεμάτισε και
αφόρισε όλα τα μέλη της ηγετικής Φλωρεντινής οικογένειας Βισκόντι και διέταξε
τους απανταχού πιστούς να συλλαμβάνουν και να υποδουλώνουν (συνήθως ανύποπτους)
Φλωρεντίνους που έβρισκαν στην επικράτειά τους. Η Γαλλία και η Αγγλία έκαναν με
ευχαρίστηση χρήση αυτής της παπικής «εντολής» και δημιούργησαν δυναμικό σκλάβων
από Φλωρεντίνους και θησαυροφυλάκιο από τις περιουσίες τους, πολλές ιταλικές πόλεις αρνήθηκαν όμως να συμμαχήσουν με τον
πάπα και υπέστησαν επίσης διώξεις. Γενικά στην Ιταλία επικρατούσε εκείνη την
εποχή μια «ωραία ατμόσφαιρα»…
Η σφαγή της
Cesena
Μέσα σ’ αυτό
το κλίμα αλληλοσπαραγμού και διάλυσης δύο στενοί συνεργάτες του πάπα οργάνωσαν για
αντεκδίκηση φοβερές σφαγές: Απ’ την μια ο καρδινάλιος της Όστια έστειλε μια
συμμορία μισθοφόρων που δεν είχε πληρωθεί επί μήνες στην πόλη Faenza, όπου
σφαγιάστηκαν όσοι πολίτες δεν πρόλαβαν να διαφύγουν και λεηλατήθηκαν όλες οι περιουσίες. Έτσι
έβγαλε καθένας μισθοφόρος ό,τι μεροκάματο νόμιζε ότι δικαιούται… Απ’ την άλλη ο
καρδινάλιος Ροβέρτος της Γενεύης, τον οποίο ο επίσκοπος της Φλωρεντίας
συνέκρινε με τον Ηρώδη και τον Νέρωνα, ηγήθηκε του παπικού στρατού με 6000
ιππείς και 4000 πεζοπόρους και ισοπέδωσαν την περιοχή γύρω από την Μπολόνια.
Το έτος 1377
επαναστάτησαν οι κάτοικοι της Cesena, συνέλαβαν και λύντσαραν 300 μισθοφόρους
από τη συμμορία του καρδιναλίου Ροβέρτου της Γενεύης, οπότε ο συγκεκριμένος
εκπρόσωπος του θεού έφερε όλη τη δύναμη της συμμορίας του στην Τσεζένα όπου
κατακρεουργήθηκαν 4000 πολίτες — όσοι δεν κατάφεραν να διαφύγουν. Στον Ροβέρτο,
ο οποίος έγινε αργότερα επίσης πάπας, κόλλησε ο λαός το παρατσούκλι «σφαγέας της
Τσεζένα», ενώ ο πάπας Γρηγόριος ονομάστηκε «papa guastamondo»,
καταστροφέας του κόσμου…
Η «σφαγή της
Τσεζένα» προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις στον ιταλικό χώρο και οδήγησε σε
περαιτέρω συγκρούσεις μεταξύ επαναστατών και στρατιωτικών τμημάτων των
καρδιναλίων — κανονικοί πολέμαρχοι οι εκπρόσωποι του κυρίου!
Το ίδιο έτος της
σφαγής αποφάσισε τελικά ο Γρηγόριος να επιστρέψει στη Ρώμη, όχι βέβαια με
εκκλησιαστικές τιμές, αλλά συνοδευόμενος από 2000 πολεμιστές. Πάνω που
προσπάθησε ο λαμπρός αυτός κληρικός να αποκτήσει κύρος ως θρησκευτικός ηγέτης,
πληρώνοντας πτωχευμένους πρίγκιπες και βασιλιάδες και προσφέροντας υποστήριξη
σε αντιμαχόμενους τοπικούς ηγεμόνες, πέθανε απρόβλεπτα, ίσως και
δηλητηριασμένος, σίγουρα όμως μετανοιωμένος που επέστρεψε στη Ρώμη «παρασυρμένος
από τις προτροπές ευσεβών γυναικών», όπως λέγεται ότι ψέλλισε πριν ξεψυχήσει…
