Ο εξευτελισμός του «δεν εννοούσα αυτό…»

του Σάκη Μουμτζή, Liberal, 12/12/2020

Έχει γίνει σύστημα από πολιτικούς, δημοσιογράφους και εν γένει από αυτό που αποκαλούμε «δημόσια πρόσωπα», η απόπειρα διάψευσης των όσων μόλις πριν από λίγο είπαν, δια της  προσπάθειας να υποτιμηθεί η νοημοσύνη όλων ημών οι οποίοι αυτά τα διαβάσαμε με τα μάτια μας ή τα ακούσαμε με τα αυτιά μας.

Το μόνον που καταφέρνουν είναι να αυτοεξευτελίζονται. Τι πιο λογικό, τι πιο ανθρώπινο, ένας πολιτικός μέσα στην καθημερινή δημόσια έκθεση του ή μέσα στην ένταση της κομματικής αντιπαράθεσης να ξεφύγει. Λογικό και ανθρώπινο μεν, μεμπτό δε. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι έντιμοι άνθρωποι βγαίνουν και ζητούν συγγνώμη τόσο από αυτόν που προσέβαλαν όσο και από όσους τον άκουσαν ή τον διάβασαν. Δυστυχώς αυτή η συμπεριφορά σπανίζει. Έχει εφευρεθεί η πατέντα του «δεν εννοούσα αυτό που καταλάβατε» και ας είπε ξεκάθαρα τον άλλον «κλέφτη».

Ανθρωπάκια που φοβούνται τις ποινικές κυρώσεις ή τις αποζημιώσεις, προτιμούν να αυτοδιασυρθούν από το να παραδεχτούν το λάθος τους. Νομίζουν πως έτσι γλιτώνουν την δημόσια χλεύη. Ευτυχώς στην ψηφιακή εποχή τα πάντα καταγράφονται και αποθηκεύονται, έτσι ώστε αυτός ο τρόπος απόδρασης του κάθε πολιτευτάκια ή του κάθε επαγγελματία υβριστή δημοσιογράφου, να είναι αδύνατος. Με ένα κλικ έχουμε μπροστά μας αυτά που είπε ακριβώς και όχι αυτά που εννοούσε εκ των υστέρων.

Επειδή συνήθως αυτού του είδους η ανασκευή δήλωσης γίνεται με τρείς λέξεις από τον δράστη, δεν μπορεί να απαντήσει στο ερώτημα που του θέτει αυτός που τον άκουσε: «και τι εννοούσες βρε αθεόφοβε;» Όταν λες πως ο τάδε δημοσιογράφος χρηματίστηκε, δεν υπάρχει κανένα περιθώριο παρερμηνείας αυτής της δήλωσης σου. Πιο ξεκάθαρος δεν θα μπορούσες να είσαι! Αν το κόμμα στην συνέχεια σού τράβηξε το αυτί ή αν φοβήθηκες τις ποινικές και αστικές συνέπειες της καταγγελίας σου -γιατί αυτό που είπες είναι καταγγελία- τότε ζήτησε ευθαρσώς συγγνώμη από το θύμα σου.

Ο άλλος αποκάλεσε φόρα--παρτίδα πρώην πρωθυπουργό «μαφιόζο» και στο δικαστήριο κλαιγόταν πως δεν το εννοούσε. Προφανώς κάποιοι θεωρούν πως η συγγνώμη αποτελεί μια προσωπική ήττα. Πως τσαλακώνεται το προφίλ τους και πλήττεται το κύρος τους. Η ουσία αυτής της ανήθικης συμπεριφοράς βρίσκεται στο γεγονός πως αυτό το «δεν εννοούσα αυτό που καταλάβατε» μπορεί να επαναλαμβάνεται εσαεί. Η συγγνώμη όμως θα γίνει δεκτή μια φορά, άντε δύο. Στην τρίτη  φορά έρχεται στο μυαλό μας το γνωμικό πως «από πότε που ανακαλύφθηκε η συγγνώμη, χάθηκε η τσίπα».

Συνεπώς, οι καθ' έξιν υβριστές και συκοφάντες έχουν στο οπλοστάσιο τους πάρα πολλά «δεν εννοούσα αυτό…». Αλλά το κακό έχει παραγίνει, καθώς στην ψηφιακή εποχή ο λόγος κυκλοφορεί με απίστευτη ταχύτητα και αυτό που μένει είναι σχεδόν πάντα η πρώτη δυσφημιστική  εντύπωση και όχι η διάψευση της δια της τεθλασμένης. Αυτό που έμεινε ήταν ότι ο δημοσιογράφος χρηματίστηκε για να πάρει συνέντευξη από έναν πρωθυπουργό και όχι η μετέπειτα εξευτελιστική κυβίστηση του υβριστή.

Αν κάποιος ενοχληθεί από αυτό το κείμενο τον διαβεβαιώνω πως δεν εννοούσα αυτό που κατάλαβε και πως τρέφω εκτίμηση προς το χυδαίο πρόσωπο του. 

Εγωιστικό να πιστεύουμε ότι είμαστε μοναδικοί στο σύμπαν

Ο καθηγητής Αστρονομίας του Χάρβαρντ Αβι Λεμπ εξηγεί γιατί είναι εγωιστικό να πιστεύουμε ότι είμαστε μοναδικοί

του Σάκη Ιωαννίδη, Καθημερινή, 13/6/2021

Το ουράνιο σώμα Ουμουάμουα (Ανιχνευτής) διέσχισε το ηλιακό μας σύστημα το 2017. Ο Ισραηλινός αστρονόμος Αβι Λεμπ, ο οποίος είχε διατυπώσει την υπόθεση ότι επρόκειτο για εξωγήινη κατασκευή διχάζοντας την επιστημονική κοινότητα, μιλάει στην «Κ».

Ας ξεκινήσουμε από την περίεργη ερώτηση: είμαστε μόνοι μας στο σύμπαν; «Είναι η πιο θεμελιώδης ερώτηση για την επιστήμη», μας λέει τηλεφωνικώς ο καθηγητής Αστρονομίας του Χάρβαρντ Αβι Λεμπ, «η απάντηση της οποίας θα επηρεάσει τις ιδέες μας για το σύμπαν, τον τρόπο που βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα σε αυτό, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τα μελλοντικά μας σχέδια».

Σύμφωνοι, αλλά εσείς τι λέτε, ξαναρωτάμε τον καθηγητή. «Είναι σίγουρα απίθανο να είμαστε μόνοι», απαντά κατηγορηματικά και προσθέτει μάλιστα ότι είμαστε –το ανθρώπινο είδος δηλαδή– «τόσο συνηθισμένο όσο τα μυρμήγκια σε ένα πεζοδρόμιο».

Τι ακριβώς εννοεί με αυτό όμως; «Προϋπήρξαν πολλοί τεχνολογικοί πολιτισμοί σαν τον δικό μας και απλώς πρέπει να αναζητήσουμε τα υπολείμματα που άφησαν πίσω τους. Η κύρια αιτία είναι ότι αρκετοί αστέρες έχουν έναν πλανήτη με το μέγεθος της Γης και με παρόμοιες συνθήκες θερμοκρασίας στην επιφάνεια, που επιτρέπουν την ύπαρξη νερού και μάλλον της ζωής όπως τη γνωρίζουμε. Νομίζω πως είναι εγωιστικό από μέρους μας να νομίζουμε ότι είμαστε μόνοι και μοναδικοί», μας λέει χωρίς ίχνος έπαρσης και κομπασμού στη φωνή του.

O «Ανιχνευτής»

Θα θυμάστε ίσως το πέρασμα του αινιγματικού ουράνιου αντικειμένου Ουμουαμούα από το ηλιακό μας σύστημα το 2017. Τον διαστρικό επισκέπτη είχε παρατηρήσει επισταμένως το ισχυρό τηλεσκόπιο Pann-starrs στη Χαβάη, απ’ όπου πήρε το όνομά του (σημαίνει «Ανιχνευτής»). Οι αστρονόμοι δεν είχαν καταφέρει να εξηγήσουν το σχήμα του που έμοιαζε με «τηγανίτα», την κίνηση, τη φωτεινότητα και τη γεωμετρία του που δεν ταίριαζαν με τα γνώριμα χαρακτηριστικά των συμβατικών ουράνιων σωμάτων. Ο Λεμπ διατύπωσε τότε την επιστημονική υπόθεση ότι ο «Ανιχνευτής» είναι ένα αντικείμενο που κατασκευάστηκε από εξωγήινο πολιτισμό. Η υπόθεσή του προκάλεσε «σεισμό» πάνω στη Γη.

Ο Αβι Λεμπ είναι καθηγητής Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και μέχρι πριν από ένα χρόνο ήταν ο μακροβιότερος επικεφαλής του τμήματος αστρονομίας. Διευθύνει το πρόγραμμα «Black Hole Initiative» του πανεπιστημίου και το Institute for Theory and Computation, σύμπραξη του Χάρβαρντ και του Σμιθσόνιαν για την αστροφυσική. Στη μακροχρόνια καριέρα του έχει συγγράψει περίπου 800 εργασίες και μελέτες, κατείχε θέσεις ευθύνης σε επιστημονικά συμβούλια και ήταν μέλος σε επιστημονικές επιτροπές της αμερικανικής κυβέρνησης.

Οι απόψεις του, ωστόσο, για τη φύση του Ουμουαμούα προκάλεσαν αντιδράσεις μέσα και έξω από την επιστημονική κοινότητα, μειδιάματα, αλλά και προσωπικές επιθέσεις που του έφεραν στο μυαλό τη μοίρα του Σωκράτη όταν αμφισβήτησε την καθεστηκυία τάξη. «Σήμερα ο Σωκράτης δεν θα χρειαζόταν να πιει δηλητήριο αλλά θα τον “ακύρωναν” στα σόσιαλ μίντια», σχολιάζει καθώς κουβεντιάζουμε. Ρωτάμε εάν κάτι αντίστοιχο συνέβη και στον ίδιο. «Δεν θα έλεγα ότι ακυρώθηκα ακριβώς, αλλά ειπώθηκαν πράγματα για εμένα που δεν ήταν ωραία και αυτό είναι πρόβλημα γιατί προσπαθώ να εξηγήσω ορισμένα πράγματα που είναι παράδοξα. Μπορούμε να κλείσουμε τα μάτια μας και να πούμε ότι δεν έχουμε γείτονες και ότι είμαστε οι πιο έξυπνοι της γειτονιάς. Αυτό δεν θα αλλάξει κάτι. Αν υπάρχουν γείτονες εκεί έξω δεν τους νοιάζει τι λέμε μεταξύ μας».

Η θεωρία του

Ο καθηγητής Λεμπ αναλύει τη θεωρία του για τη φύση του Ουμουαμούα στο βιβλίο του «Extraterrestrial: The first sign of Intelligent Life Beyond Earth» (εκδ. John Murray) που κυκλοφορεί στα αγγλικά από την αρχή του 2021. Στις 220 σελίδες του εξετάζει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του διαστρικού μας επισκέπτη και τις πιθανές χρήσεις του, ενώ παράλληλα μιλάει για τη ζωή του, για τα παιδικά του χρόνια στη φάρμα της οικογένειάς του, στο χωριό Μπέιτ Χαμάμ έξω από το Τελ Αβίβ, και για την πρώτη του αγάπη, τη φιλοσοφία.

Στις πρώτες σελίδες περιγράφει ένα περιστατικό που τον καθόρισε. Την πρώτη ημέρα του σχολείου είδε τους συμμαθητές του να τρέχουν και να χοροπηδάνε πάνω στις καρέκλες και στα θρανία της τάξης, ενώ εκείνος στεκόταν ακίνητος και αναρωτιόταν εάν θα έπρεπε να συμμετάσχει στο πανδαιμόνιο. Προτού αποφασίσει, μπήκε ο δάσκαλος και αφού μάλωσε τους μαθητές τούς συμβούλευσε να ακολουθήσουν το παράδειγμα του φρόνιμου Λεμπ. Ο ίδιος παραδέχεται ότι δεν ήταν η φρονιμάδα που τον συγκράτησε. Το ζήτημα, λέει, δεν είναι εάν θα ακολουθήσεις το πλήθος ή όχι, αλλά να πάρεις χρόνο για να σκεφτείς πριν πράξεις. «Στην περίσκεψη, υπάρχει η ταπεινότητα της αβεβαιότητας».

Αυτή τη στάση έχει απέναντι στη ζωή ο Αβι Λεμπ και αυτή προσπαθεί να μεταδώσει στους φοιτητές του στο Χάρβαρντ. Γι’ αυτούς άλλωστε και τις νεότερες γενιές έγραψε το βιβλίο του. «Είπα στους εκδότες ότι θέλω να περιγράψω στους νέους πόσο συναρπαστική είναι η επιστήμη και να μεταφέρω αυτό το συναίσθημα με την πιθανότητα ότι μπορούμε να διερευνήσουμε τέτοια ερωτήματα, όπως το αν είμαστε μόνοι, καλύτερα από ό,τι στο παρελθόν».

Για να γίνει αυτό πρακτικά, λέει, θα πρέπει να σταματήσουμε να στέλνουμε ραδιοκύματα στο σύμπαν. «Είναι σαν να προσπαθείς να μιλήσεις στο τηλέφωνο με κάποιον που δεν είναι ζωντανός». Αντίθετα, θα πρέπει να αναζητούμε τις τεχνολογικές «υπογραφές» άλλων πολιτισμών. «Είναι μια προσέγγιση που ονομάζω διαστημική αρχαιολογία. Πιστεύω ότι αν ψάξουμε θα βρούμε κάτι. Ο μόνος λόγος για να μην το κάνουμε είναι αν αποφασίσουμε εκ των προτέρων ότι όλα στο Διάστημα είναι πέτρες και βράχια», τονίζει.

Το βιβλίο διατρέχει και ένα άλλο θεμελιώδες ερώτημα. Είμαστε έτοιμοι να δεχθούμε την υπόθεση ότι η ζωή στη Γη δεν είναι μοναδική; Ο Λεμπ απαντά πως όχι και ένας από τους λόγους είναι οι προκαταλήψεις που ακολουθούν όσους προφέρουν τις λέξεις «εξωγήινοι» και «άγνωστα ιπτάμενα αντικείμενα».

Τελευταία, όμως, κάτι δείχνει να αλλάζει: υπάρχουν επίσημες παραδοχές πως ορισμένα πράγματα δεν μπορούν να εξηγηθούν. Στις 25 Ιουνίου, μια έκθεση που θα παραδοθεί από το αμερικανικό Πεντάγωνο στο Κογκρέσο φαίνεται πως θα αποτελέσει την πρώτη δημόσια παραδοχή της κυβέρνησης των ΗΠΑ ύπαρξης των περίφημων ΑΤΙΑ (Αγνώστου Ταυτότητος Ιπτάμενα Αντικείμενα – τα γνωστά μας UFO), η τεχνολογία και η προέλευση των οποίων δεν μπορεί να εξηγηθεί, τουλάχιστον όχι από τους Αμερικανούς αξιωματούχους.

Η πιθανότητα επαφής

Ο Λεμπ, ωστόσο, πιστεύει ότι είναι μάλλον απίθανο να έρθουμε σε επαφή με έναν εξωγήινο πολιτισμό, καθώς εκτιμά ότι οι περισσότεροι τουλάχιστον θα έχουν καταστραφεί δισεκατομμύρια χρόνια πριν. Η τάση αυτοκαταστροφής υπάρχει, λέει, σε όλους τους τεχνολογικά προηγμένους πολιτισμούς. «Ο πολιτισμός μας είναι στην ενήλικη φάση του και αυτό σημαίνει ότι μάλλον έχουμε μπροστά μας μερικούς ακόμη αιώνες επιβίωσης και οι λόγοι μπορεί να είναι επειδή αλλάζουμε το κλίμα, είτε κάποιος πόλεμος ή μια επιδημία που θα μας εξαφανίσει. Υπάρχει βέβαια πάντα το ανθρώπινο πνεύμα, που μπορεί να πάει κόντρα σε όλες τις προσδοκίες και τις στατιστικές. Κυρίως εάν καταφέρουμε να πάμε στο Διάστημα».

Ο πολιτισμός μας είναι στην ενήλικη φάση του και αυτό σημαίνει ότι μάλλον έχουμε μπροστά μας μερικούς ακόμη αιώνες επιβίωσης. Υπάρχει βέβαια πάντα το ανθρώπινο πνεύμα, που μπορεί να πάει κόντρα σε όλες τις στατιστικές. Κυρίως, αν καταφέρουμε να πάμε στο Διάστημα.

 

Τα μυστικά της Αρχαίας Θεσσαλονίκης

Η ανάλυση του DNA 4.500 σκελετών

Η Καθημερινή,

13 Jun 2021, της Αλεξίας Καλαϊτζή

Όλα στο φως για τις συνθήκες διαβίωσης, τη διατροφή, την υγεία, τα αίτια θανάτου, όσων κατοικούσαν στη Θεσσαλονίκη πριν από δύο χιλιετίες. Πώς; Οι επιστήμονες μελετούν 4.500 σκελετούς που βρέθηκαν από ανασκαφές στην ευρύτερη περιοχή –και στον χώρο εργασιών του μετρό– και με την ανάλυση του DNA συνθέτουν τις «ταυτότητες» των αρχαίων – έναν σκελετό τον βάφτισαν «501». Το προσδόκιμο ζωής ήταν 30 έτη, λόγω της μεγάλης θνησιμότητας στα παιδιά και στις γυναίκες, ηλικίας 20 έως 25 ετών.

Χιλιάδες σκελετοί κατοίκων της Θεσσαλονίκης από την ίδρυση της πόλης μέχρι τα υστεροβυζαντινά χρόνια μελετώνται στο εργαστήριο στην Κομοτηνή.

Οι ερευνητές αναφέρονται σε αυτόν ως τον «501». Μιλούν σαν να πρόκειται για κάποιον που κάθεται υπομονετικά στη διπλανή αίθουσα. Το μόνο όμως που τους περιμένει πίσω από την πόρτα του Εργαστηρίου Φυσικής Ανθρωπολογίας στην Κομοτηνή είναι ένας ανθρώπινος σκελετός, πλήρως ανεπτυγμένος κατά μήκος του μακρόστενου τραπεζιού.

Σχηματίζοντας έναν κύκλο γύρω του, η ομάδα των νέων επιστημόνων αρχίζει με ενδιαφέρον να τον περιεργάζεται. Παρά την καλοδιατηρημένη κατάστασή του, ο «501» ανήκει σε έναν άνθρωπο που έζησε πριν από δύο χιλιετίες και αποτελεί έναν από τους χιλιάδες σκελετούς που εντόπισε και διέσωσε η αρχαιολογική υπηρεσία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης σε διάφορες ανασκαφές. Μέρος μάλιστα των σκελετών αυτών ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια των εργασιών του μετρό Θεσσαλονίκης.

«Eχουμε στα χέρια μας 4.500 σκελετούς, τους σκελετούς των κατοίκων της αρχαίας Θεσσαλονίκης από την ίδρυση της πόλης μέχρι τα υστεροβυζαντινά χρόνια. Σκοπός μας είναι να μελετήσουμε την υγεία, τη διατροφή, τις συνθήκες διαβίωσης, τη φυσική και επαγγελματική δραστηριότητα των κατοίκων, καθώς και την καταγωγή, τη δημογραφία και γενετική ιστορία της Θεσσαλονίκης», δηλώνει στην «Κ» η διευθύντρια του Εργαστηρίου Φυσικής Ανθρωπολογίας, Χριστίνα Παπαγεωργοπούλου.

Ανάμεσα στους σπάνιους αρχαιολογικούς θησαυρούς που ήρθαν στην επιφάνεια κατά τις εργασίες κατασκευής των σταθμών του μετρό ήταν και τα δύο αρχαία νεκροταφεία της πόλης, το ανατολικό και το δυτικό, με εκατοντάδες ταφές το καθένα. Το πολύτιμο οστεολογικό υλικό βρέθηκε στα δύο αρχαία νεκροταφεία της πόλης, το ανατολικά και το δυτικό, συγκεντρώθηκε και με την άδεια της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου μεταφέρθηκε στο εργαστήριο του Δημοκριτείου Πανεπιστήμιου Θράκης για να ερευνηθεί σε βάθος.

Τι μας «λένε»

«Κάθε φορά που μελετάω έναν σκελετό, νιώθω πως μου δίνεται η δυνατότητα να δώσω φωνή σε έναν άνθρωπο. Αισθάνομαι ένα δέος», σημειώνει η αναπληρώτρια καθηγήτρια που μετράει πάνω από δύο δεκαετίας πορείας στην οστεολογία. Τώρα της προσφέρεται η ευκαιρία να δώσει φωνή σε χιλιάδες.

Το εργαστήριο του οποίου ηγείται είναι το μοναδικό σε όλη την Ελλάδα που ερευνά σκελετικό υλικό για αρχαιολογικούς και ανθρωπολογικούς σκοπούς, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες αιχμής. Οι νέες αναλυτικές μέθοδοι που έχουν αναπτυχθεί, όπως η ανάλυση DNA, επιτρέπουν στους ερευνητές της ομάδας να ανακαλύψουν εκπληκτικές λεπτομέρειες για τη ζωή ενός άνθρωπου από τη μελέτη και μόνο του ίχνους που αφήνει πίσω του.

Οι ερευνητές θα μπορούν να μάθουν από την ηλικία και το φύλο του ανθρώπου μέχρι τα χαρακτηριστικά του προσώπου, τους τραυματισμούς αλλά και ασθένειες που μπορεί ούτε ο ίδιος να μην ήξερε ότι είχε. Σε συνδυασμό με το αρχαιολογικό πλαίσιο στο οποίο βρέθηκε ενταφιασμένος ο κάθε άνθρωπος, μπορεί πλέον να ανασυσταθεί ολόκληρη η βιογραφία του. Η κ. Παπαγεωργοπούλου έχει θέσει ως στόχο, εκτός από την ανάπλαση όλης της ιστορίας της πόλης, να δει και συγκεκριμένες ιστορίες όχι μόνο των επιφανών κατοίκων αλλά και απλών πολιτών της.

Για να επιτευχθεί αυτό απαιτείται μια μεγάλη διαδικασία προετοιμασίας και έρευνας του υλικού που φυλάσσεται στο εργαστήριο. Κάθε σκελετός καθαρίζεται, συντηρείται και καταγράφεται αποκτώντας μια μοναδική ταυτότητα. Έπειτα, οι επιστήμονες αρχίζουν τη μακροσκοπική μελέτη.

Είναι αυτό ακριβώς που κάνει ο Αστέριος Αηδόνης, ανθρωπολόγος και ερευνητής του εργαστηρίου, σκύβοντας προσεκτικά πάνω στον «501». Πιάνοντας τα οστά της λεκάνης και του κρανίου αντιλαμβάνεται πως έχει μπροστά του έναν άνδρα 35 έως 40 ετών. Πολύ γρήγορα προχωρεί σε λεπτομέρειες: «Κοιτώντας την ανατομική του θέση μπορούμε να διακρίνουμε ότι έφερε ένα σοβαρό κάταγμα στο αριστερό του χέρι».

Συγκρίνοντας τα δύο χέρια αντιλαμβάνεται πως το οστό δεν έδεσε καλά και ότι ίσως ο άνδρας είχε ενοχλήσεις και πόνους σε όλη του τη ζωή. Συνεχίζοντας την εξέταση στις κόγχες των ματιών προσθέτει πως παρότι πρόκειται για έναν μάλλον στιβαρό άνθρωπο, αυτός δεν αποκλείεται να είχε κάποιας μορφής αναιμία. «Είναι παράδοξο αυτό με τη φυσική ανθρωπολογία. Μελετάμε σκελετούς, αλλά αυτό που ψάχνουμε να βρούμε δεν είναι ο θάνατος, αλλά η ζωή», σημειώνει. Μετά τις αρχικές παρατηρήσεις, ο ερευνητής σκανάρει με ένα ειδικό μηχάνημα τον σκελετό και αποθηκεύει την τρισδιάστατη απεικόνισή του στον φάκελο με τα στοιχεία του. Από εκεί και πέρα ξεκινούν οι περαιτέρω αναλύσεις ώστε να απαντηθούν εξειδικευμένα ερωτήματα, όπως ασθένειες ή διατροφή.

Τα μωρά και το ψάρι

Από τα προκαταρκτικά συμπεράσματα της μελέτης, οι επιστήμονες έχουν ήδη αναγνωρίσει κάποια πρώτα χαρακτηριστικά του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης, τα οποία συναντούν και στους υπόλοιπους αρχαιολογικούς πληθυσμούς. Oπως αναφέρει ο κ. Αηδόνης, παρότι σίγουρα οι άνθρωποι ζούσαν περισσότερο από το όριο αυτό, το προσδόκιμο ζωής των Θεσσαλονικέων δεν ξεπερνούσε τα 30 έτη. Αιτίες είναι η μεγάλη παιδική θνησιμότητα καθώς και η θνησιμότητα που παρατηρείται στις γυναίκες, ηλικίας 20 έως 25 ετών, και η οποία οφείλεται στις δύσκολες συνθήκες κύησης και τοκετού.

Στη διπλανή αίθουσα, η ομάδα προχωρεί στη μελέτη συγκεκριμένων τομέων της ζωής των αρχαίων κατοίκων. Η Ελισάβετ Γκανιάτσου, υποψήφια διδάκτωρ Φυσικής Ανθρωπολογίας, κόβει με χειρουργική ακρίβεια δόντια σκελετών σε φλοίδες προκειμένου να μάθει πληροφορίες για τον θηλασμό και τον απογαλακτισμό. Oπως αναφέρει, από τη μελέτη των πρώτων 20 δειγμάτων φαίνεται πως η πλειονότητα των μωρών θήλαζαν τον πρώτο χρόνο της ζωής τους, ενώ υπήρχαν περιπτώσεις παιδιών που θήλαζαν μέχρι και τα δυόμισι έτη. Αυτό που ξεχώρισε είναι πως υπάρχουν έξι δείγματα, όλα ανδρών, τα οποία δεν θήλασαν καθόλου.

«Στον Σορανό, έναν Ρωμαίο γιατρό, αναφέρεται ότι οι άνδρες είχαν διαφορετική μεταχείριση επειδή υπήρχε ο φόβος να γίνουν μαλθακοί, οπότε και θήλαζαν για λιγότερο χρονικό διάστημα. Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον θέμα που θα μπορούσαμε να μελετήσουμε περισσότερο για να δούμε αν όντως μπορούμε να επαληθεύσουμε με την έρευνά μας μια αναφορά σε γραπτή πηγή σε έναν πληθυσμό όπως αυτόν της Θεσσαλονίκης», σημειώνει η κ. Γκανάτσιου. 

Η ίδια ανακαλύπτει ακόμα ενδιαφέροντα στοιχεία μελετώντας και την παιδική διατροφή. Από τα πρώτα αποτελέσματα φαίνεται πως η δίαιτα των παιδιών περιελάμβανε ένα μεγάλο εύρος διατροφικών επιλογών, από οικόσιτα ζώα μέχρι και σιτηρά, ενώ αυτό που κάνει εντύπωση είναι πως γινόταν και κατανάλωση ψαριών, τα οποία μάλιστα χρησιμοποιούνταν σε περιπτώσεις και ως τροφή απογαλακτισμού. «Είναι κάτι που δεν έχουμε δει μέχρι στιγμής πολύ συχνά στην Ελλάδα, τουλάχιστον στις θέσεις Ρωμαϊκής Εποχής», υπογραμμίζει.

«Επιστροφή» στο μετρό

Η ομάδα του Εργαστηρίου Φυσικής Ανθρωπολογίας θα συνεχίσει τη μελέτη του υλικού μέχρι να αποκτήσει μια ολοκληρωμένη εικόνα της ζωής των κατοίκων και της εξέλιξης της Θεσσαλονίκης στη διάρκεια των 23 αιώνων πορείας της. Τα αποτελέσματα της έρευνας, ωστόσο, δεν θα μείνουν κλειστά, πίσω από τις πόρτες του εργαστηρίου στην Κομοτηνή. Σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, το Εθνικό Κέντρο Eρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης καθώς και τις εταιρείες Tetragon και dot2dot, το εργαστήριο θα αναπαραστήσει ψηφιακά τις βιογραφίες διάσημων αλλά και καθημερινών Θεσσαλονικέων που έζησαν σε διαφορετικές χρονικές περιόδους στην πόλη. Οι προσωπικές ιστορίες θα ζωντανεύουν με τη βοήθεια συστημάτων εικονικής πραγματικότητας στους σταθμούς του μετρό σε κεντρικά σημεία της πόλης, ώστε να είναι προσβάσιμες από κατοίκους και τουρίστες, μετατρέποντας μια απλή βόλτα σε ένα ταξίδι-εξπρές στην Ιστορία.