03 April 2009

Ξεπερνώντας τον τρόμο του θανάτου

Πρωτοφανής κοσμοσυρροή στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για τη διάλεξη του διάσημου ψυχοθεραπευτή και συγγραφέα


Παρατηρώντας τη χθεσινή εικόνα της Βασιλίσσης Σοφίας στο ύψος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, ένα είναι το σίγουρο: οι Ελληνες ξεπέρασαν μια και καλή το ταμπού της ψυχανάλυσης. Και δημιούργησαν από τις 16.00, τρεις ολόκληρες ώρες δηλαδή πριν από την ομιλία που θα πραγματοποιούσε ο Ιρβιν Γιάλομ, μια ουρά που άρχιζε από την κεντρική είσοδο και έφθανε ως τον σταθμό του μετρό.

Γύρω στις 6 τα όνειρα εκατοντάδων θαυμαστών του διάσημου ψυχοθεραπευτή και συγγραφέα εξανεμίστηκαν, αφού τα μαγικά χαρτάκια-δελτία εισόδου είχαν εξαντληθεί. «Μην έρθεις. Γίνεται χαμός! Δεν θα μπορέσουμε να μπούμε» ακουγόταν από πολλούς απογοητευμένους επισκέπτες που άρχισαν να επικοινωνούν με... καθ΄ οδόν φίλους και γνωστούς.

Λίγο προτού ανοίξει η πόρτα που θα οδηγούσε τους λάτρεις του Γιάλομ στην Αίθουσα Φίλων της Μουσικής, πολλοί από τους παρευρισκομένους βρέθηκαν αντιμέτωποι με την αγοραφοβία τους καθώς, όπως έλεγαν ξανά και ξανά οι διοργανωτές, δεν είχε συμβεί άλλη φορά κάτι παρόμοιο στην ιστορία του επιτυχημένου προγράμματος Μegaron Ρlus.

Οι θεατές ξεπέρασαν τις 3.500, ενώ η λέξη «αδιαχώρητο» δεν ήταν αρκετή να περιγράψει το τι γινόταν, καθώς όχι μόνο ο φοιτητόκοσμος αλλά και μεγαλύτερης ηλικίας θεατές δεν δίστασαν να καταλάβουν ακόμη και τα σκαλοπάτια κατά μήκος των καθισμάτων προκειμένου να παρακολουθήσουν μια διάλεξη με θέμα «Με το βλέμμα στον ήλιο: ξεπερνώντας τον τρόμο του θανάτου». Όσοι δεν κατάφεραν να μπουν στην αίθουσα, παρακολούθησαν τη διάλεξη από οθόνες που υπήρχαν έξω από αυτήν, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και τα πιο μακάβρια θέματα μπορούν να γίνουν γοητευτικά, αρκεί να υπάρχει ο χαρισματικός ομιλητής.

(BHMA, 2/4/2009)

Στον κήπο του Επίκουρου

Ναι, ποτέ ξανά στην Αθήνα ο θάνατος δεν ήταν τόσο δημοφιλής όσο στην προχθεσινή διάλεξη του Αμερικανού ψυχοθεραπευτή. Ας είναι καλά το μπεστ σέλερ «Στον κήπο του Επίκουρου, Αφήνοντας πίσω τον τρόμο του θανάτου» που κυκλοφορεί, όπως όλα του τα βιβλία, από τις εκδόσεις «Αγρα». Η ατάκα της διευθύντριας επικοινωνίας του Μεγάρου «καλώς ήλθατε στο μεγαλύτερο ντιβάνι της Αθήνας» χαλάρωσε λίγο την τεταμένη ατμόσφαιρα για να ακολουθήσει η κατατοπιστική εισαγωγή του Γιάννη Ζέρβα, συμμεταφραστή των βιβλίων του Γιάλομ μαζί με την Ευαγγελία Ανδριτσάνου.

Οταν σηκώθηκε να μιλήσει ο ίδιος ο Ιρβιν Γιάλομ δεν σείστηκε η αίθουσα από τα χειροκροτήματα. Ενα μεταφυσικό μείγμα σιωπής, αναμονής και προσδοκίας σκέπασε τον χώρο. Χιλιάδες στόματα, χιλιάδες αυτιά, χιλιάδες μάτια κρεμασμένα πάνω του. Ο Γιάλομ θέλησε από την αρχή να δείξει τις προθέσεις του. «Από τη μία αισθάνομαι φυσικά ευγνώμων για όσους ήρθαν απόψε εδώ. Ως υπαρξιακός στοχαστής, όμως, δεν μπορώ παρά να δω τη σκοτεινή πλευρά στο μέγεθος του σημερινού ακροατηρίου. Και αναρωτιέμαι: έχοντας πατήσει τα 77 γιατί όλοι αυτοί οι άνθρωποι τρέχουν για να σε ακούσουν;» Τόσο απλά τέθηκε το θεματικό πλαίσιο της βραδιάς.

Η ψυχή μας είναι θνητή

Στα 90 λεπτά της διάλεξής του ο Γιάλομ ξεδίπλωσε τον πυρήνα του προτελευταίου του βιβλίου με το οποίο επιχειρεί μια εποικοδομητική προσέγγιση στο θέμα του θανάτου. Με αφετηρία τα διδάγματα του αρχαίου Ελληνα φιλόσοφου Επίκουρου, ο διάσημος ψυχοθεραπευτής επέμεινε στην αφυπνιστική δράση που μπορεί να έχει η συνειδητοποίηση του αναπόφευκτου τέλους. Οταν ήρθε η ώρα των ερωτήσεων, ο Ιρβιν Γιάλομ ξεκαθάρισε ότι δεν πιστεύει στην αθανασία της ψυχής. «Ναι, σ’ αυτό είμαι κάθετος, ένας ορθολογιστής, αισθάνομαι απόλυτα κοσμικός σ’ αυτά τα θέματα».

Ενας κάπως αποκαρδιωμένος ακροατής του ζήτησε να επανέλθει, προσδοκώντας, ίσως, περισσότερη παρηγοριά. Ο Ιρβιν Γιάλομ δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη: «Μα ακριβώς αυτή η επίγνωση, ότι και η ψυχή μας είναι θνητή, μπορεί να μας οδηγήσει σε μια πληρέστερη, πιο χαρούμενη ζωή». Η έξοδος στη ζεστή, πλημμυρισμένη από κόσμο Βασιλίσσης Σοφίας σε βοηθούσε λίγο να σκεφτείς με τι μπορεί να μοιάζει μια χαρούμενη ζωή.
(από την Καθημερινή, 2/4/2009)

Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
  • "Ο Ίρβιν Γιάλομ έγραψε ένα γενναίο, ευφυές βιβλίο πάνω στο τελευταίο απαγορευμένο θέμα -τον θάνατο. Θαυμάζω το κουράγιο του και τη σπάνια οξυδέρκειά του." (Erica Jong, συγγραφέας των έργων "Fear of Flying", "Shylock's Daughter", "Inventing Memory" και "Sappho's Leap")
  • "Το βιβλίο "Στον κήπο του Επίκουρου" είναι μια γεμάτη περίσκεψη ενίσχυση του στωικισμού που όλοι έχουμε ανάγκη σε μια εποχή που μας κατακλύζουν η φλυαρία και η άρνηση". (Christopher Hitchens)
  • "Το βιβλίο "Στον κήπο του Επίκουρου" αντικρίζει με βιωματική και ψυχοδυναμική ματιά τον βαθύτερο φόβο μας και περιγράφει με ασυνήθιστη ευγλωττία και βαθιά ανθρωπιά πως μπορούμε να φτάσουμε σε μια μορφή γαλήνης. Είναι ένα βιβλίο συγχρόνως πνευματώδες, ήπιο και απτόητο, ένας μεγαλόψυχος στοχασμός που μπορεί να ανακουφίσει τους ανθρώπους που πεθαίνουν και όσους μένουν πίσω". (Andrew Solomon, συγγραφέας του βιβλίου "The Noonday Demon", βραβευμένος με το National Book Award)
  • "Ένας από τους καλύτερους ψυχοθεραπευτές της Αμερικής μας ξεναγεί σε μια από τις πιο δύσκολες υποχρεώσεις μας στη ζωή, σ' αυτό το βαθύτατα βοηθητικό βιβλίο. Θα ωφελήσει όποιον το διαβάσει". (Ραβίνος Harold Kushner, συγγραφέας του βιβλίου "When Bad Things Happen to Good People")
  • "Ο Γιάλομ είναι η Σεχραζάντ του ντιβανιού και το έργο του είναι μια υπέροχη άσκηση αφήγησης". (Laura Miller, New York Times)
  • "Ο Ίρβιν Γιάλομ γράφει σαν άγγελος για τους δαίμονες που μας κατατρύχουν". (Rollo May, συγγραφέας των βιβλίων "Love and Will", "The Meaning of Anxiety" και "The Courage to Create")
Από τον συγγραφέα των βιβλίων "Όταν έκλαψε ο Νίτσε", "Στο ντιβάνι", "Ο δήμιος του έρωτα", "Θρησκεία και ψυχιατρική", "Το δώρο της ψυχοθεραπείας", "Η θεραπεία του Σοπενάουερ", "Η μάνα και το νόημα της ζωής", έρχεται τώρα ένα ξεχωριστό βιβλίο που αντικρίζει καταπρόσωπο τη μεγαλύτερη δυσκολία με την ερχόμαστε όλοι αντιμέτωποι: το πώς να ξεπεράσουμε τον παραλυτικό τρόμο μας για το θάνατο.

Γραμμένο με τον μοναδικό τρόπο του Ίρβιν Γιάλομ, το βιβλίο "Στον κήπο του Επίκουρου" συμπυκνώνει το έργο και την προσωπική εμπειρία μιας ολόκληρης ζωής σε μια βαθύτατα ενθαρρυντική προσέγγιση στο οικουμενικό ζήτημα της θνητότητας. Ο Γιάλομ δείχνει ότι στον πυρήνα του άγχους μας βρίσκεται συχνά ο φόβος του θανάτου. Στη συνειδητοποίηση αυτή οδηγεί πολλές φορές μια "αφυπνιστική εμπειρία" - ένα όνειρο, μια αρρώστια, μια τραυματική εμπειρία ή το γεγονός ότι γερνάμε.

Ανάμεσα σε συγκινητικές προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που πασχίζουν να νικήσουν τον τρόμο του θανάτου εντάσσεται ένα κεφάλαιο βαθύτατων αυτοβιογραφικών εξομολογήσεων του Γιάλομ. Με το βιβλίο αυτό ο μεγάλος ψυχοθεραπευτής μας προτείνει διάφορες μεθόδους, με τις οποίες μπορούμε να διαχειριστούμε τον τρόμο, και τελικά καταφάσκει στη ζωή. Και το σημαντικότερο, ο Γιάλομ μας ενθαρρύνει να αγωνιζόμαστε για έναν πιο άμεσο σύνδεσμο με τους άλλους ανθρώπους.

Η συμπονετική επαφή, σε συνδυασμό με τη σοφία των μεγάλων διανοητών που πάλεψαν κι οι ίδιοι με το ζήτημα της θνητότητας, μας βοηθάει να ξεπεράσουμε τον τρόμο μας για τον θάνατο, να ζήσουμε μια ζωή πιο χαρούμενη και ουσιαστική και να αναλάβουμε τα αναγκαία ρίσκα για να πραγματώσουμε τον εαυτό μας. Πρόκειται για το πιο πρόσφατο βιβλίο του Ίρβιν Γιάλομ· πρωτοκυκλοφόρησε στην Αμερική τον Ιανουάριο του 2008.