15 May 2008

Ρομπότ μαέστρος

...
Τα ρομπότ δεν είναι δύστροπα, ούτε έχουν προβληματικές αισθητικές, οργανωτικές ή πολιτικές απόψεις. Απλά διευθύνουν ορχήστρες. Το εικονιζόμενο ανθρωπόμορφο ρομπότ ASIMO, που κατασκεύασε η εταιρία Honda, είναι βολικό και αποτελεσματικό. Καθοδήγησε με επιτυχία τη Συμφωνική Ορχήστρα του Ντιτρόιτ στο έργο ο «Άνθρωπος από τη Μάντσα» του Μιτς Λι.



Μόνο που δημιουργείται μια πολύ εσφαλμένη εντύπωση: Ο μαέστρος της συμφωνικής ορχήστρας δεν στέκεται εκεί για να κουνάει τα χέρια του και να κάνει υποκλίσεις. Θα μπορούσε αυτό να το κάνει καθένας που ξέρει τη ροή και το ρυθμό της μελωδίας. Η δύσκολη και εντατική δουλειά του μαέστρου έχει γίνει πολύ πριν από τη συναυλία, κατά την προετοιμασία της εκτέλεσης του έργου, τόσο με κάθε επιμέρους ομάδα οργάνων όσο και με τη συνολική ορχήστρα.

Για όσους δεν γνωρίζουν, ένας μεμονωμένος, έμπειρος οργανοπαίκτης μπορεί να παίξει οποιοδήποτε κομμάτι χωρίς οδηγίες, ανάλογα με την αντίληψη και την ευαισθησία του. Όμως, η συμφωνική ορχήστρα πρέπει πρώτα να καθοδηγηθεί για να δημιουργήσει τον ήχο που επιθυμεί ή επιθυμούσε ο συνθέτης. Άλλος ο «ήχος του Μότσαρτ» και άλλος ο «ήχος του Μπραμς». Κι επειδή οι συνθέτες συνήθως έχουν πεθάνει προ πολλού ή δεν έχουν περιγράψει ποιον ακριβώς ήχο επιθυμούν - πέρα από το ότι κι αυτή η επιθυμία τους αλλάζει με τον καιρό, κάθε διευθυντής ορχήστρας «ακούει» ένα διαφορετικό ήχο διαβάζοντας ένα μουσικό έργο και αυτόν ακριβώς τον ήχο επιθυμεί να υλοποιήσει με την ορχήστρα που διευθύνει.

Αν αφεθεί καθένα μέλος μιας συμφωνικής ορχήστρας να παίζει απλά ό,τι γράφει η παρτιτούρα, έστω και με απόλυτη ακρίβεια στην τονικότητα και διάρκεια των ήχων, τότε δεν προκύπτει ο «ήχος της ορχήστρας» αλλά μια σούπα ήχων, κάτι σαν αυτό που παράγει μια στρατιωτική μπάντα ή μια σχολική ορχήστρα.

(Στέλιος Φραγκόπουλος, Stelios Frangopoulos)